Η πτώση του συριακού καθεστώτος έχει περιορίσει δραματικά την ιρανική επιρροή στη Μέση Ανατολή, καθιστώντας την Τουρκία και το Ισραήλ τους βασικούς... στρατηγικούς ωφελημένους.
Ωστόσο, οι δύο αυτές χώρες, αν και σύμμαχοι των ΗΠΑ, βρίσκονται σε πορεία σύγκρουσης, ιδιαίτερα μετά την ένταση που προκλήθηκε από τον πόλεμο στη Γάζα πέρυσι, σύμφωνα με δημοσίευμα της Wall Street Journal.
Η Τουρκία αναδεικνύεται ως κυρίαρχη δύναμη στη Δαμασκό, επιδιώκοντας την επέκταση της επιρροής της στα πρώην οθωμανικά εδάφη. Ο Τούρκος πρόεδρος, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, δήλωσε χαρακτηριστικά: «Η Τουρκία είναι μεγαλύτερη από τον εαυτό της». Παράλληλα, ο ηγέτης της οργάνωσης Hayat Tahrir al-Sham (HTS), Αμπού Μοχάμεντ αλ-Τζαουλάνι, επιχειρεί να προβάλλει μια μετριοπαθή εικόνα, παρά το παρελθόν του σε τρομοκρατικές οργανώσεις όπως η Αλ Κάιντα.
Η διαχείριση αυτής της αντιπαράθεσης αναμένεται να αποτελέσει προτεραιότητα για τη νέα διοίκηση του Ντόναλντ Τραμπ, ασκώντας πρόσθετη πίεση στο δίκτυο συμμαχιών των ΗΠΑ στην Ευρώπη και τη Μέση Ανατολή.
Εκτός από το Κατάρ, που διατηρεί στενή συμμαχία με την Τουρκία, άλλοι Αμερικανοί εταίροι στην περιοχή, όπως η Σαουδική Αραβία, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, το Μπαχρέιν και η Ιορδανία, εκφράζουν ανησυχίες για τη νέα επιρροή της Τουρκίας. Αξιωματούχοι αυτών των χωρών φοβούνται ότι η αναβίωση του πολιτικού Ισλάμ, που διαδίδεται από τη Δαμασκό, μπορεί να υπονομεύσει την ασφάλεια των κρατών τους.
Η Τουρκία, η οποία το 1949 έγινε η πρώτη μουσουλμανική χώρα που αναγνώρισε το Ισραήλ, διατηρεί ακόμα πρεσβεία στο Τελ Αβίβ, παρά το γεγονός ότι ο Ερντογάν αποκάλεσε τον πρωθυπουργό Μπενιαμίν Νετανιάχου «σφαγέα της Γάζας» μετά τον θάνατο δεκάδων χιλιάδων Παλαιστινίων από ισραηλινές δυνάμεις και επέβαλε οικονομικές κυρώσεις στο Ισραήλ.
«Οι Τούρκοι αξιωματούχοι θέλουν η νέα Συρία να είναι μια επιτυχία, ώστε η Τουρκία να την κάνει δική της, και πιστεύουν ότι οι Ισραηλινοί μπορεί να καταστρέψουν τα πάντα», δήλωσε η Γκονιούλ Τολλ, διευθύντρια του προγράμματος Τουρκίας στο Ινστιτούτο Μέσης Ανατολής.
Τις τελευταίες ημέρες, η Τουρκία απαίτησε επανειλημμένα από το Ισραήλ να αποσύρει τα στρατεύματά του από τη ζώνη κατοχής γύρω από τα Υψίπεδα του Γκολάν στη Συρία και κατηγόρησε το Ισραήλ ότι προσπαθεί να υπονομεύσει τη μετάβαση μετά την πτώση του καθεστώτος Άσαντ. «Εκμεταλλευόμενο το τρέχον κενό εξουσίας, το Ισραήλ θέλει να συνεχίσει τις πολιτικές κατοχής του. Αυτό δεν είναι καλό ούτε για τη Συρία ούτε για την περιοχή», δήλωσε ο Μεχμέτ Σαχίν.
Η εχθρότητα μεταξύ Ισραήλ και Τουρκίας δεν συγκρίνεται με τη μακρόχρονη και αιματηρή σύγκρουση μεταξύ Ισραήλ, Ιράν και ιρανικών αντιπροσώπων. Οι κυβερνώντες κληρικοί της Τεχεράνης επιδιώκουν την εξάλειψη του Ισραήλ, και οι δύο χώρες έχουν εμπλακεί σε απευθείας πυραυλικές επιθέσεις φέτος, κλιμακώνοντας τη δεκαετή σύγκρουση μεταξύ Ισραήλ και της ιρανικής υποστηριζόμενης Χεζμπολάχ στο Λίβανο.
Αν και ο ντε φάκτο ηγέτης της νέας Συρίας, Αχμέντ αλ-Σαράα, γνωστός με το ψευδώνυμο του Αμπού Μοχάμεντ αλ-Τζαουλάνι, δηλώνει ότι δεν ενδιαφέρεται για συγκρούσεις και θέλει να επικεντρωθεί στην ανασυγκρότηση της χώρας, τόσο ο ίδιος όσο και άλλα ανώτερα στελέχη στη Δαμασκό είχαν στο παρελθόν καίριους ρόλους στην Αλ Κάιντα και στο Ισλαμικό Κράτος, δύο οργανώσεις που οι ΗΠΑ έχουν χαρακτηρίσει ως τρομοκρατικές. Οι Ηνωμένες Πολιτείες διατηρούν ακόμη αμοιβή 10 εκατομμυρίων δολαρίων για τον Τζαουλάνι, ο οποίος έχει αντικαταστήσει τις στρατιωτικές στολές με κοστούμι και αυτή την εβδομάδα συναντήθηκε με Ευρωπαίους διπλωμάτες στη Δαμασκό.
Ανησυχία στο Ισραήλ
Το Ισραήλ ανησυχεί για την εμφάνιση ενός τουρκικού άξονα σουνιτών ισλαμιστών, που θα μπορούσε να αποτελέσει μελλοντική απειλή. Παράλληλα, η επιρροή της Τουρκίας στη Συρία και η υποστήριξή της σε οργανώσεις όπως η Χαμάς εντείνουν τις ανησυχίες της ισραηλινής ηγεσίας.
Οι ΗΠΑ συνεχίζουν να υποστηρίζουν τις κουρδικές δυνάμεις στη Συρία, γεγονός που προκαλεί αντιδράσεις από την Άγκυρα. Η τουρκική κυβέρνηση ζητά από τη νέα διοίκηση Τραμπ να διακόψει τη στήριξη προς τους Κούρδους, ενώ Κούρδοι ηγέτες υπογραμμίζουν τη σημασία της συνεργασίας με τις ΗΠΑ στον αγώνα κατά του Ισλαμικού Κράτους.
Αν και η πιθανότητα άμεσης σύγκρουσης μεταξύ Τουρκίας και Ισραήλ παραμένει χαμηλή, οι περιφερειακές εντάσεις ενδέχεται να ενταθούν. Οι Ισραηλινοί αξιωματούχοι τονίζουν την ανάγκη προσοχής απέναντι στο νέο καθεστώς στη Συρία, θεωρώντας ότι οι διαβεβαιώσεις καλών προθέσεων θα πρέπει να εξετάζονται με σκεπτικισμό.
Σε αντίθεση με τις Ηνωμένες Πολιτείες, οι οποίες έχουν αναπτύξει περίπου 2.000 στρατεύματα στη Συρία, το Ισραήλ δεν έχει εμφανή παρουσία στις κουρδικές περιοχές της Συρίας, οι οποίες βρίσκονται σε μεγάλη απόσταση. «Έχουμε μακροχρόνιες σχέσεις με τους Κούρδους, είναι μέρος της ιστορίας μας, είναι μέρος της δικής τους ιστορίας. Όμως το Ισραήλ δεν πρόκειται να αναλάβει τον ρόλο της Αμερικής στην υποστήριξη των Κούρδων», δήλωσε ο απόστρατος υποστράτηγος Γιακόβ Αμιντρόρ, πρώην σύμβουλος εθνικής ασφάλειας του Νετανιάχου και συνεργάτης του Ινστιτούτου Εβραϊκής Εθνικής Ασφάλειας της Αμερικής.
Η περιοχή παραμένει σε εύθραυστη ισορροπία, με την Τουρκία και το Ισραήλ να προσπαθούν να διαχειριστούν τις προκλήσεις και τις νέες πραγματικότητες στη Συρία.
