Στο «μικροσκόπιο» της συριακής ομάδας πολιτικής άμυνας, γνωστής ως Λευκά Κράνη, έχουν τεθεί αναφορές επιζώντων της διαβόητης φυλακής Σεντνάγια, σύμφωνα με τις οποίες άνθρωποι κρατούνται σε μυστικά... υπόγεια κελιά.
Ειδικότερα, όπως αναφέρουν στο Χ, τα Λευκά Κράνη έχουν αναπτύξει πέντε «εξειδικευμένες ομάδες έκτακτης ανάγκης» στην εν λόγω φυλακή, οι οποίες έχουν ως οδηγό έναν άνθρωπο γνωρίζει τη διάταξή της.
Η Σεντνάγια είναι μία από τις φυλακές που άνοιξαν όταν οι αντάρτες ανέλαβαν τον έλεγχο της χώρας.
Οι αρχές στην επαρχία της Δαμασκού ανέφεραν ότι συνεχίζονται οι προσπάθειες απελευθέρωσης των κρατουμένων, ορισμένοι από τους οποίους «σχεδόν πέθαιναν από ασφυξία» από την έλλειψη εξαερισμού.
Η περιφέρεια της επαρχίας της Δαμασκού απηύθυνε έκκληση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης σε πρώην στρατιώτες και εργαζόμενους στις φυλακές του καθεστώτος Άσαντ να δώσουν στις δυνάμεις των ανταρτών τους κωδικούς για τις ηλεκτρονικές υπόγειες πόρτες.
Λένε ότι δεν μπόρεσαν να τις ανοίξουν προκειμένου να απελευθερωθούν «περισσότεροι από 100.000 κρατούμενοι που φαίνονται στις οθόνες CCTV».
Βίντεο έχει κυκλοφορήσει στο διαδίκτυο και μέσω ειδησεογραφικών πρακτορείων, συμπεριλαμβανομένου του Al Jazeera, σχετικά με φερόμενες προσπάθειες πρόσβασης σε χαμηλότερα τμήματα της φυλακής.
Σε αυτό, ένας άνδρας φαίνεται να χρησιμοποιεί ένα είδος στύλου για να χτυπήσει έναν χαμηλότερο τοίχο, αποκαλύπτοντας έναν σκοτεινό χώρο από πίσω.
Άλλα πλάνα δείχνουν κρατούμενους να απελευθερώνονται - συμπεριλαμβανομένου ενός μικρού παιδιού που κρατάει η μητέρα του. Πρόκειται για πλάνα από βίντεο απελευθέρωσης γυναικών που αναρτήθηκε από την Ένωση Κρατουμένων και Αγνοουμένων στις Φυλακές Σεντνάγια (ADMSP) με έδρα την Τουρκία.
«Αυτός [ο Άσαντ] έχει πέσει. Μη φοβάστε», λέει μια φωνή στο βίντεο, προφανώς προσπαθώντας να καθησυχάσει τις γυναίκες ότι είναι πλέον ασφαλείς.
Το βίντεο, που επαληθεύτηκε από το AFP, έδειχνε Σύρους να σπεύδουν να δουν αν οι συγγενείς τους ήταν μεταξύ εκείνων που απελευθερώθηκαν από τη Σεντνάγια, όπου χιλιάδες υποστηρικτές της αντιπολίτευσης λέγεται ότι βασανίστηκαν και εκτελέστηκαν υπό το καθεστώς Άσαντ.
Σεντνάγια: Η φυλακή – «ανθρώπινο σφαγείο»
Οι δυνάμεις των ανταρτών έχουν σαρώσει όλη τη Συρία, απελευθερώνοντας κρατούμενους από κυβερνητικές φυλακές που συναντούσαν κατά την προέλασή τους.
Καθ' όλη τη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου, ο οποίος ξεκίνησε το 2011, οι κυβερνητικές δυνάμεις κρατούσαν εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους σε στρατόπεδα κράτησης, όπου, σύμφωνα με ομάδες ανθρωπίνων δικαιωμάτων, τα βασανιστήρια αποτελούσαν ρουτίνα.
Το Σάββατο η ισλαμιστική οργάνωση Hayat Tahrir al-Sham (HTS) δήλωσε ότι απελευθέρωσε περισσότερους από 3.500 κρατούμενους από τις στρατιωτικές φυλακές της Χομς, καθώς η ομάδα κατέλαβε την πόλη.
Καθώς εισέρχονταν στην πρωτεύουσα ώρες αργότερα νωρίς το πρωί της Κυριακής, η HTS ανακοίνωσε ότι «έληξε η εποχή της τυραννίας στη φυλακή της Σεντνάγια», η οποία έχει γίνει συνώνυμο για τις πιο σκοτεινές καταχρήσεις της εποχής του Άσαντ.
Σε μια έκθεση του 2022, η ADMSP ανέφερε ότι η Σεντνάγια «ουσιαστικά έγινε στρατόπεδο θανάτου» μετά την έναρξη του εμφυλίου πολέμου.
Εκτιμάται ότι περισσότεροι από 30.000 κρατούμενοι είτε εκτελέστηκαν είτε πέθαναν λόγω βασανιστηρίων, έλλειψης ιατρικής περίθαλψης ή πείνας μεταξύ 2011 και 2018. Επικαλούμενη μαρτυρίες των λίγων κρατουμένων που απελευθερώθηκαν, τουλάχιστον άλλοι 500 κρατούμενοι είχαν εκτελεστεί μεταξύ 2018 και 2021, ανέφερε.
Το 2017, η Διεθνής Αμνηστία χαρακτήρισε τη Σεντνάγια ως «ανθρώπινο σφαγείο», σε μια έκθεση που ισχυριζόταν ότι οι εκτελέσεις είχαν εγκριθεί στα υψηλότερα επίπεδα της κυβέρνησης Άσαντ.
Η κυβέρνηση απέρριψε τότε τους ισχυρισμούς της Αμνηστίας ως «αβάσιμους» και «στερούμενους αλήθειας», επιμένοντας ότι όλες οι εκτελέσεις στη Συρία ακολουθούν τη δέουσα διαδικασία.
«Ανάγκασαν τον ξάδελφό μου να με βασανίζει και εμένα να βασανίζω αυτόν»
Βίντεο που επικαλείται το Reuters έδειξε αντάρτες να πυροβολούν την κλειδαριά της πύλης της φυλακής Σεντνάγια και να χρησιμοποιούν περισσότερα πυρά για να ανοίξουν κλειστές πόρτες που οδηγούν σε κελιά. Οι άνδρες ξεχύθηκαν στους διαδρόμους.
Άλλα πλάνα, τα οποία σύμφωνα με το πρακτορείο ειδήσεων Reuters τραβήχτηκαν στους δρόμους της Δαμασκού, φαίνεται να δείχνουν πρόσφατα απελευθερωμένους κρατούμενους να τρέχουν στον δρόμο.
Σε αυτό, ένας από αυτούς ρωτάει έναν περαστικό τι συνέβη.
«Ανατρέψαμε το καθεστώς», απαντούν, προκαλώντας ένα ενθουσιασμένο γέλιο από τον πρώην κρατούμενο.
Από όλα τα σύμβολα της κατασταλτικής φύσης του καθεστώτος Άσαντ, το δίκτυο φυλακών στο οποίο εξαφανίζονταν όσοι εξέφραζαν οποιαδήποτε μορφή διαφωνίας έριχνε τη μεγαλύτερη και πιο σκοτεινή σκιά.
Στη Σεντνάγια, τα βασανιστήρια, οι σεξουαλικές επιθέσεις και οι μαζικές εκτελέσεις ήταν η μοίρα χιλιάδων ανθρώπων. Πολλοί δεν ξαναβγήκαν ποτέ, με τις οικογένειές τους συχνά να μην γνωρίζουν για πολλά χρόνια αν ήταν ζωντανοί ή νεκροί.
Ένας από αυτούς που επέζησαν από τη δοκιμασία, ο Omar al-Shogre, μίλησε στο BBC την Κυριακή για όσα υπέστη κατά τη διάρκεια των τριών ετών φυλάκισης ως έφηβος.
«Ξέρω τον πόνο, ξέρω τη μοναξιά και επίσης την απελπισία που νιώθεις επειδή ο κόσμος σε άφησε να υποφέρεις και δεν έκανε τίποτα γι' αυτό», είπε.
«Ανάγκασαν τον ξάδελφό μου, τον οποίο αγαπούσα τόσο πολύ, να με βασανίζει και με αναγκάζουν να τον βασανίζω. Διαφορετικά, θα μας εκτελούσαν και τους δύο».
Ένα συριακό δίκτυο ανθρωπίνων δικαιωμάτων εκτιμά ότι περισσότεροι από 130.000 άνθρωποι έχουν υποστεί κράτηση υπό αυτές τις συνθήκες από το 2011. Αλλά η ιστορία αυτών των σκόπιμα τρομακτικών ιδρυμάτων ξεκινάει πολύ πιο παλιά.
Ακόμη και στον γειτονικό Λίβανο, ο φόβος της εξαφάνισης σε ένα συριακό μπουντρούμι ήταν διάχυτος κατά τη διάρκεια των πολλών ετών που η Δαμασκός ήταν η κυρίαρχη ξένη δύναμη.
Το βαθύ μίσος για το καθεστώς Άσαντ -τόσο του πατέρα όσο και του γιου του- που σιγόβραζε κάτω από την επιφάνεια στη Συρία οφειλόταν σε μεγάλο βαθμό σε αυτόν τον βιομηχανικής κλίμακας μηχανισμό βασανιστηρίων, θανάτου και εξευτελισμού που αποσκοπούσε στο να φοβίσει τον πληθυσμό και να τον κάνει να υποταχθεί.
Για τον λόγο αυτό, οι φατρίες των ανταρτών στην αστραπιαία πορεία τους στη Συρία που ανέτρεψε τον πρόεδρο Άσαντ φρόντισαν σε κάθε πόλη που κατέλαβαν να πάνε στην κεντρική φυλακή της κάθε μιας και να απελευθερώσουν τις χιλιάδες ανθρώπων που κρατούνταν εκεί.
Η εικόνα αυτών των ανθρώπων να βγαίνουν στο φως από ένα σκοτάδι που είχε σκεπάσει κάποιους για δεκαετίες θα είναι μια από τις καθοριστικές εικόνες της πτώσης της δυναστείας Άσαντ.
