Η εποχική συναισθηματική διαταραχή ή απλώς SAD, όπως είναι και το ακρωνύμιο της ασθένειας στα αγγλικά, μπορεί να προκαλέσει ψυχοσωματικά συμπτώματα στα άτομα τα οποία είναι επιρρεπή σε αυτή.
«Είναι ένα αίσθημα πανικού, φόβου, άγχους και τρόμου, όλα μαζί», εξηγεί η 63χρονη Germaine Pataki, κάτοικος Καναδά, που πάσχει από SAD.
Σύμφωνα με το ABC, εκατομμύρια άτομα εμφανίζουν επεισόδια κατάθλιψης που αρχίζουν το φθινόπωρο και υποχωρούν την άνοιξη ή το καλοκαίρι. Η αλλαγή των ρολογιών πίσω στην κανονική ώρα, η οποία στην Ελλάδα έγινε στις 27 Οκτωβρίου, μπορεί να αποτελέσει έναυσμα για τη SAD.
Οι ειδικοί γιατροί έχουν, επίσης, καταγράψει και μια ηπιότερη μορφή SAD με λιγότερο έντονα συμπτώματα, ενώ υπάρχει και μια καλοκαιρινή ποικιλία εποχικής κατάθλιψης, αν και λιγότερα είναι γνωστά για αυτή.
Το 1984, μια ομάδα με επικεφαλής τον Δρ Νόρμαν Ρόζενθαλ, τότε ερευνητή στο Εθνικό Ινστιτούτο Ψυχικής Υγείας, στο Μέριλαντ, περιέγραψε για πρώτη φορά το SAD και επινόησε τον όρο.
«Πιστεύω ότι επειδή είναι εύκολο να το θυμάται κανείς, το ακρωνύμιο έχει κρατήσει», δήλωσε ο Ρόζενθαλ.
Τώρα, οι επιστήμονες εξερευνούν πώς τα κύτταρα στα μάτια μας μετατρέπουν το μπλε τμήμα του φάσματος του φωτός σε νευρικά σήματα που επηρεάζουν τη διάθεση και την πνευματική διαύγεια.
Όπως εξηγούν, το φως του ήλιου εμπεριέχει το λεγόμενος μπλε φως, οπότε όταν τα κύτταρα το απορροφούν, ενεργοποιούνται τα κέντρα εγρήγορσης του εγκεφάλου μας και νιώθουμε πιο ξύπνιοι και πιθανώς ακόμα και πιο ευτυχισμένοι.
Η ερευνήτρια Κάθριν Ρόκλαϊν, στο Πανεπιστήμιο του Πίτσμπουργκ εξέτασε ανθρώπους με και χωρίς SAD για να δει πώς αντιδρούν τα μάτια τους στο μπλε φως. Ως ομάδα, τα άτομα με SAD ήταν λιγότερο ευαίσθητα στο μπλε φως από τους άλλους, ειδικά κατά τους χειμερινούς μήνες. Έτσι, φαίνεται να υπάρχει μια αιτία για την κατάθλιψη που καταβάλει κάποιους όταν η μέρα αρχίζει να μικραίνει.
«Το χειμώνα, όταν τα επίπεδα φωτός πέφτουν, σε συνδυασμό με τη χαμηλότερη ευαισθησία που έχουν κάποια άτομα, σημαίνει ότι δε λαμβάνουν αρκετό φως για την υγιή λειτουργία του σώματος, οδηγώντας σε κατάθλιψη», είπε η Ρόκλαϊν.
Πώς, λοιπόν, αντιμετωπίζεται η χειμωνιάτικη εποχική κατάθλιψη;
Για πολλούς ανθρώπους, το «κλειδί» είναι η φωτοθεραπεία, σύμφωνα με τον Δρ. Πολ Ντεσάν, του τμήματος έρευνας για τη χειμερινή κατάθλιψη του Πανεπιστημίου Yale.
«Το πρώτο πράγμα που πρέπει να δοκιμάσετε είναι το φως», προτείνει Ντεσάν.
«Όταν εκθέτουμε τους ασθενείς σε έντονο φως για μισή ώρα περίπου κάθε πρωί, η πλειονότητα τους παρουσιάζει δραματική βελτίωση. Δε χρειαζόμαστε καν φάρμακα» αποκαλύπτει.
Η θεραπεία περιλαμβάνει συσκευές που εκπέμπουν φως περίπου 20 φορές πιο φωτεινό από το κανονικό φως που υπάρχει σε έναν εσωτερικό χώρο. Μάλιστα, ο Ντεσάν υποστηρίζει ότι η έκθεση 30 λεπτών σε ένα τέτοιο φως κάθε πρωί μπορεί να είναι ωφέλιμη για τον γενικότερο πληθυσμό και όχι μόνο όσους πάσχουν από SAD.
Αυτά τα ειδικά φώτα μπορεί να κοστίζουν από 70 έως 400 δολάρια ή 65 έως 370 ευρώ.
Για τους ενδιαφερόμενους, το Yale προσφέρει μία λίστα με συστάσεις για σχετικά προϊόντα, ενώ και το μη κερδοσκοπικό Κέντρο Περιβαλλοντικής Θεραπείας προσφέρει οδηγίες για την επιλογή του κατάλληλου φωτός
Βέβαια, μαζί με τη φωτοθεραπεία, τα αντικαταθλιπτικά φάρμακα είναι από τους καλύτερους τρόπους για την καταπολέμηση του SAD.
Ακόμη, οι γιατροί συνιστούν την τήρηση ενός τακτικού προγράμματος ύπνου και υπογραμμίζουν τη σημασία του να μη μένει κανείς κλεισμένος στο σπίτι όλη μέρα.
