Τα γεγονότα
- Ερευνητές από την κλινική του Κλίβελαντ πραγματοποίησαν αρκετές μελέτες. Σε μία εξ αυτών ανέλυσαν αποθηκευμένα δείγματα πλάσματος συμμετεχόντων μιας προηγούμενης μελέτης - περισσότερα από 3.000 άτομα εξ αυτών ήταν νηστικά. Αυτά τα άτομα είχαν παρακολουθηθεί επί τρία χρόνια, κατά τη διάρκεια των οποίων ορισμένα από αυτά είχαν υποστεί ένα καρδιαγγειακό επεισόδιο όπως καρδιακή προσβολή ή εγκεφαλικό. Στη νέα μελέτη, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι όσοι είχαν υποστεί καρδιαγγειακό επεισόδιο είχαν υψηλά επίπεδα ξυλιτόλης στο αίμα.
- Οι ερευνητές μελέτησαν επίσης την επίδραση της ξυλιτόλης στην πήξη χρησιμοποιώντας ανθρώπινο αίμα και αιμοπετάλια και διαπίστωσαν ότι η ξυλιτόλη προκάλεσε πήξη των αιμοπεταλίων στο αίμα. Στη συνέχεια εξέτασαν πόσο γρήγορα θρόμβοι αίματος παρουσία ξυλιτόλης σε μοντέλα ποντικών, τραυματίζοντας την καρωτιδική αρτηρία του ζώου, και βρήκαν ότι η ξυλιτόλη ενίσχυσε τον ρυθμό σχηματισμού θρόμβων στα σημεία του αρτηριακού τραυματισμού. Οι θρόμβοι αίματος που ταξιδεύουν στις αρτηρίες ή τις φλέβες στα όργανα του σώματος, όπως η καρδιά, μπορεί να προκαλέσουν καρδιακές προσβολές, εγκεφαλικά και ακόμη και θάνατο.
- Σε μια άλλη μελέτη, οι ερευνητές εξέτασαν την ευαισθησία στην πήξη του αίματος συλλέγοντας αίμα από 10 υγιείς εθελοντές πριν και 30 λεπτά μετά την κατανάλωση ενός ζαχαρούχου ξυλιτόλης. Σε άλλους δέκα εθελοντές δόθηκε ένα ρόφημα με γλυκόζη ή ζάχαρη. Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι όσοι έπιναν το ρόφημα ξυλιτόλης εμφάνισαν αξιοσημείωτη αύξηση στην ικανότητα πήξης του αίματός τους αμέσως μετά την κατάποσή του. Δεν βρέθηκε καμία αλλαγή στην ικανότητα πήξης του αίματος σε άτομα που είχαν καταπιεί τη γλυκόζη. «Νομίζω ότι πρέπει να καταλάβουμε αν αυτό είναι κάτι που είναι μια κοινή συμπεριφορά όλων των αλκοολών ζάχαρης σε σχέση με ένα υποσύνολο», είπε ο Στάνλεϊ Χέιζεν, καρδιολόγος στην κλινική του Κλίβελαντ, ο οποίος είναι ο επικεφαλής ερευνητής στη μελέτη. «Μέχρι στιγμής, φαίνεται να είναι όλα, αλλά πρέπει να κάνουμε περισσότερη έρευνα και άλλοι πρέπει να το κάνουν».
- Οι ερευνητές προειδοποίησαν ότι ενώ αυτές οι μελέτες δείχνουν ότι η ξυλιτόλη συνδέεται με υψηλότερο κίνδυνο καρδιαγγειακών επεισοδίων, δεν δείχνουν ότι προκαλεί αυτά τα συμβάντα.
Ιστορικό
Οι αλκοόλες ζάχαρης όπως η ξυλιτόλη και η ερυθριτόλη χρησιμοποιούνται ευρέως ως υποκατάστατα ζάχαρης σε επεξεργασμένα τρόφιμα όπως καραμέλες, τσίχλες και αρτοσκευάσματα. Οι αλκοόλες ζάχαρης έχουν λιγότερες θερμίδες και υδατάνθρακες και δεν προκαλούν ξαφνικές αυξήσεις του σακχάρου στο αίμα, σύμφωνα με μελέτες.
Οι ερευνητές σημείωσαν ότι ενώ η ξυλιτόλη δεν χρησιμοποιείται τόσο συχνά σε προϊόντα κετογονικής διατροφής ή διατροφής χωρίς ζάχαρη στις ΗΠΑ, είναι διαδεδομένη σε άλλες χώρες. «Προσπαθούσαμε να ανακαλύψουμε την επόμενη χοληστερόλη, ένα άλλο μονοπάτι που συμβάλλει στην καρδιακή νόσο που εμφανίζεται φυσικά στο σώμα μας», δήλωσε ο Χέιζεν, επίσης πρόεδρος των καρδιαγγειακών και μεταβολικών επιστημών στο Ινστιτούτο Ερευνών Lerner της Cleveland Clinic. «Και πιστεύουμε ότι αυτό είναι που έχουμε, ότι η ερυθριτόλη ή η ξυλιτόλη, αυτές οι αλκοόλες σακχάρου, συνδέονται με την πρόκληση καρδιακών παθήσεων ή τουλάχιστον συνδέονται με τη μελλοντική ανάπτυξη καρδιακών συμβάντων».
Η ίδια ερευνητική ομάδα βρήκε πέρυσι παρόμοια σχέση μεταξύ της ερυθριτόλης και του καρδιαγγειακού κινδύνου.
Η χρήση υποκατάστατων ζάχαρης αυξάνεται
Τα ευρήματα έρχονται καθώς η χρήση αλκοολών ζάχαρης, όπως η ξυλιτόλη, έχει ανοδική τάση, καθώς οι τάσεις της διατροφής με κετο και χαμηλές υδατάνθρακες προκαλούν αύξηση σε εναλλακτικές γλυκαντικές ουσίες που χαρακτηρίζονται ως «φυσικές». Περίπου 1,19 δισεκατομμύρια δολάρια σε προϊόντα ξυλιτόλης πωλήθηκαν το 2021 και αυτή η αγορά αναμένεται να αυξηθεί σε περίπου 1,48 δισεκατομμύρια δολάρια έως το 2030, σύμφωνα με την ερευνητική εταιρεία Custom Market Insights.
«Υπάρχει αυτή η ασυνήθιστη κατάσταση τις τελευταίες μία ή δύο δεκαετίες όπου οι άνθρωποι βιώνουν επίπεδα ξυλιτόλης που δεν έχουν ξαναζήσει στην εξέλιξή μας», είπε ο Χέιζεν.
Τα αποτελέσματα αμφισβητούν τη δημοφιλή κατανόηση σχετικά με τις αλκοόλες ζάχαρης, ότι δηλαδή ξυλιτόλη και ερυθριτόλη είναι υγιεινές, φυσικές εναλλακτικές λύσεις ζάχαρης. Οι άνθρωποι τα θεωρούν φυσικά επειδή το σώμα μας τα παράγει ως μέρος του μεταβολισμού. Ωστόσο, τα κύτταρά μας τα παράγουν σε πολύ χαμηλότερα επίπεδα. Όταν παρασκευάζονται αυτές οι αλκοόλες ζάχαρης, παρασκευάζονται βιομηχανικά, χρησιμοποιώντας βακτήρια ή μαγιά που υποβάλλονται σε διαδικασίες παρασκευής και ζύμωσης για να δημιουργηθεί μια χημική ουσία που ξεγελάει τους γευστικούς μας κάλυκες, είπε ο Χέιζεν.
«Αν και είναι μια φυσική ένωση, χρησιμοποιείται με έναν πολύ αφύσικο τρόπο, σε ένα επίπεδο που είναι μαζικά, πολύ υψηλότερο από αυτό που θα μπορούσε να εμφανιστεί ποτέ υπό κανονικές συνθήκες» στο σώμα μας, είπε ο Χέιζεν.
Οι ερευνητές διαπίστωσαν επίσης ότι τα αυξημένα επίπεδα ξυλιτόλης μπορεί να είναι χειρότερα για την καρδιά σας από τη χοληστερόλη. Τρώγοντας βάσει μιας δίαιτας υψηλής σε χοληστερόλη, μπορεί να αυξήσουμε τα επίπεδα χοληστερόλης στο αίμα μας κατά 10% έως 30%, είπε ο Χέιζεν. Τρώγοντας ένα προϊόν με υψηλή περιεκτικότητα σε ξυλιτόλη, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι τα χημικά επίπεδα στο αίμα αυξήθηκαν 1.000 φορές - ή 100.000% - και παρέμειναν υψηλά για τέσσερις έως έξι ώρες.
Ένας άλλος τρόπος να το θέσουμε είναι ότι, μεταξύ των χιλιάδων ανθρώπων που βλέπει ο Χέιζεν στην κλινική του, εκείνοι των οποίων τα επίπεδα χοληστερόλης είναι στο κορυφαίο 25% έχουν 30% αύξηση στον κίνδυνο εκδήλωσης καρδιαγγειακής νόσου σε σύγκριση με εκείνους των οποίων τα επίπεδα χοληστερόλης βρίσκονται στο κατώτερο 25%. Αλλά εκείνοι των οποίων τα επίπεδα ξυλιτόλης στο αίμα είναι στο ανώτερο 25% είχαν 200% υψηλότερο κίνδυνο να εμφανίσουν ένα καρδιαγγειακό επεισόδιο σε σύγκριση με εκείνους των οποίων τα επίπεδα ξυλιτόλης ήταν στο χαμηλότερο 25%.
Το Συμβούλιο Ελέγχου Θερμίδων, το οποίο εκπροσωπεί τους κατασκευαστές και τους προμηθευτές τροφίμων και ποτών με χαμηλές και μειωμένες θερμίδες, απέρριψε τα ευρήματα της μελέτης. «Τα αποτελέσματα αυτής της μελέτης είναι αντίθετα με επιστημονικά στοιχεία δεκαετιών που τεκμηριώνουν την ασφάλεια και την αποτελεσματικότητα των γλυκαντικών χαμηλών θερμίδων όπως η ξυλιτόλη από διεθνείς οργανισμούς υγείας και ρυθμιστικών οργανισμών», δήλωσε η Κάρλα Σόντερς, πρόεδρος του συμβουλίου. «Η ξυλιτόλη εμπιστεύεται ως ένα εξαιρετικό γευστικό γλυκαντικό χαμηλών θερμίδων για περισσότερα από 60 χρόνια. Έχει αποδεδειγμένα οδοντικά οφέλη, συμπεριλαμβανομένης της πρόληψης της δημιουργίας πλάκας και της τερηδόνας, και απαντάται φυσικά σε τρόφιμα όπως οι φράουλες, το μαρούλι και η βρώμη», είπε.
Τι λένε οι ειδικοί για τα υποκατάστατα ζάχαρης
«Αυτή η μελέτη προσθέτει σε έναν αυξανόμενο όγκο βιβλιογραφίας σχετικά με τα πιθανά φυσιολογικά προβλήματα που προκαλούνται από τα τεχνητά γλυκαντικά», έγραψε σε ένα email η Μάριον Νέσλι, ομότιμη καθηγήτρια διατροφής στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης. «Οι ερευνητές βρίσκουν προβλήματα το ένα μετά το άλλο, τώρα με την ξυλιτόλη». Αν και πιστεύει ότι η μελέτη χρειάζεται επανάληψη, υποδηλώνει ότι η ξυλιτόλη μπορεί να μην είναι καλοήθης. Τα οφέλη των τεχνητών γλυκαντικών γενικά είναι αβέβαια, έγραψε. «Αρχίζει να φαίνεται όλο και περισσότερο ότι ενέχουν κινδύνους», έγραψε. «Η προτίμησή μου είναι να τα αποφεύγω, αλλά δεν μου αρέσει η γεύση τους έτσι κι αλλιώς».
Ο Ρομπ βαν Νταμ, καθηγητής επιστημών άσκησης και διατροφής στο Πανεπιστήμιο George Washington, είπε ότι ενώ τα ευρήματα της εργασίας είναι συναρπαστικά και προσθέτουν στην υπάρχουσα έρευνα σχετικά με τους κινδύνους των τεχνητών γλυκαντικών, οι επιστήμονες μπορεί να μην ήταν σε θέση να ελέγξουν σωστά τη σχέση μεταξύ της καταναλωμένης ξυλιτόλης και καρδιακού κινδύνου, δεδομένου ότι χρησιμοποιούσαν αίμα από άτομα που ήταν νηστικά, που σημαίνει ότι το αίμα πιθανότατα περιείχε ξυλιτόλη που παράγεται στο ίδιο το σώμα, μέσω μεταβολισμού.
«Λοιπόν, το ερώτημα είναι, αν αυτά τα αυξημένα επίπεδα ξυλιτόλης αντικατοπτρίζουν πραγματικά ότι η διατροφική πρόσληψη ξυλιτόλης είναι κακή» ρώτησε ο βαν Νταμ. «Ή σημαίνει απλώς ότι κάτι δεν πάει καλά στο μεταβολισμό των ανθρώπων που οδηγεί σε υψηλότερα επίπεδα ξυλιτόλης;».
Οι ερευνητές αναγνώρισαν αυτό το ζήτημα και πραγματοποίησαν ένα πείραμα παρακολούθησης, όπου έδωσαν σε 10 άτομα ξυλιτόλη και νερό για να δουν τι συνέβη με τα αιμοπετάλια του αίματός τους και παρατήρησαν ότι τα αιμοπετάλια έμοιαζαν να συγκεντρώνονται περισσότερο.
«Νομίζω ότι, από μόνο του, δεν θα ήταν πολύ ανησυχητικό, αλλά υπάρχει αυτή η συσσωρευμένη απόδειξη ότι ορισμένα από αυτά τα τεχνητά γλυκαντικά μπορεί να μην είναι τόσο αβλαβή όσο νομίζαμε», είπε ο βαν Νταμ. «Αν επρόκειτο απλώς για κάτι που οι άνθρωποι δεν καταναλώνουν πολύ, κανείς δεν θα νοιαζόταν τόσο πολύ. Αλλά το πλαίσιο είναι ότι αυτό είναι κάτι στο οποίο εκτίθενται εκατοντάδες εκατομμύρια άνθρωποι, μερικές φορές κάθε μέρα, επομένως κάθε στοιχείο που εγείρει κάποια ανησυχία είναι αρκετά σχετικό για τη δημόσια υγεία».
Τι έπεται αναφορικά με τα υποκατάστατα ζάχαρης
Δεδομένου ότι η ιατρική κοινότητα συνιστά ευρέως τη χρήση υποκατάστατων ζάχαρης αντί της ζάχαρης ως επιλογή για όσους είναι παχύσαρκοι ή προσπαθούν να χάσουν βάρος ή για διαβητικούς ή άτομα με μεταβολικό σύνδρομο, αυτή η μελέτη θα πρέπει να είναι συνιστά «καμπανάκι», είπε ο Χέιζεν.
«Ελπίζω ότι αυτό είναι ένα κάλεσμα για να πάρουν τα όπλα οι συνάδελφοι ερευνητές και να αρχίσουν να το μελετούν, γιατί αυτό είναι μια τεράστια ανησυχία για τη δημόσια υγεία, δεδομένου του πόσο από αυτό το υλικό αντλούμε στην τροφική μας πυραμίδα, νομίζοντας ότι είναι ένα ασφαλές πράγμα», είπε ο Χέιζεν.
