Ο Αιγύπτιος ηλεκτρολόγος Mahmoud Shalabi ήταν ο μόνος άνθρωπος από την πόλη του που επέζησε στο ναυάγιο της Πύλου όταν μια ψαρότρατα γεμάτη μετανάστες ανατράπηκε στα ανοιχτά της Ελλάδας πριν από ένα χρόνο, σκοτώνοντας εκατοντάδες σε μια από τις πιο θανατηφόρες καταστροφές πλοίων... στη Μεσόγειο.
Δεκαέξι φίλοι από τη γειτονιά του Shalabi έξω από το Κάιρο δεν βρέθηκαν ποτέ. Σήμερα οι συγγενείς τους τον τηλεφωνούν καθημερινά για να δουν αν οι αγνοούμενοι βρέθηκαν ζωντανοί ή αν υπάρχουν νέα για το τι προκάλεσε τη βύθιση του σκάφους εκείνη την ημέρα τον περασμένο Ιούνιο.
«Κανείς δεν αποδέχεται ότι μπορεί να είναι νεκροί», είπε ο Σαλαμπί σε συνέντευξή του στην Αθήνα, όπου ο 23χρονος κάνει περίεργες δουλειές ενώ διεκπεραιώνεται η αίτησή του για άσυλο.
«Οικογένειες βασανίζονται καθημερινά, χωρίς να γνωρίζουν τίποτα για τον γιο τους, τον αδελφό τους ή τον πατέρα τους».
Η καταστροφή της 14ης Ιουνίου στα ανοιχτά της νοτιοδυτικής Ελλάδας προκάλεσε σοκ σε όλη την Ευρώπη και πέραν αυτής και έθεσε ερωτήματα σχετικά με τις τακτικές της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τον περιορισμό της ροής μεταναστών από την Αφρική και τη Μέση Ανατολή. Το σκάφος είχε ξεκινήσει από τη Λιβύη.
Ωστόσο, ένα χρόνο μετά, καμία ανεξάρτητη έρευνα δεν έχει ολοκληρωθεί για τον ρόλο του λιμενικού, κανείς δεν λογοδοτεί και οι συγγενείς περιμένουν νέα για την τύχη των αγαπημένων τους, σύμφωνα με συνεντεύξεις με δώδεκα επιζώντες, συγγενείς και δικηγόρους.
Η ακτοφυλακή αρνήθηκε να σχολιάσει. Ο υπουργός Ναυτιλίας Χρήστος Στυλιανίδης είπε ότι τα δικαστήρια θα μάθουν τι συνέβη, εν καιρώ. «Πρέπει να είμαστε υπομονετικοί», είπε στο Reuters.
Η αιτία του ναυαγίου αμφισβητείται. Οι επιζώντες λένε ότι οι αρχές προκάλεσαν την ανατροπή του σκάφους όταν προσπάθησαν να το ρυμουλκήσουν. Οι αρχές λένε ότι το σκάφος αρνήθηκε τη βοήθεια.
Σε μια έκθεση που συντάχθηκε μία εβδομάδα μετά το περιστατικό, δύο εμπειρογνώμονες που διορίστηκαν από την ακτοφυλακή κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η μετακίνηση των μεταναστών στο πλοίο πιθανότατα να το ανατρέψει.
Οι οριστικές απαντήσεις θα βοηθήσουν να διασφαλιστεί ότι τέτοιες καταστροφές δεν θα επαναληφθούν, λένε μάρτυρες.
Η ακτοφυλακή της Ελλάδας σύμφωνα με το Reuters, γνώριζε το μεταναστευτικό πλοίο το πρωί της 13ης Ιουνίου και το παρακολουθούσε από αέρος. Το πλοίο έστειλε κλήσεις κινδύνου, αλλά ένα σκάφος της ακτοφυλακής δεν έφτασε μέχρι τις 11 το βράδυ. Το πλοίο βυθίστηκε τρεις ώρες αργότερα.
Η κατάσταση στο πλοίο ήταν απελπιστική. Οι προμήθειες είχαν τελειώσει. Ο Shalabi κοιμόταν κάτω από το κατάστρωμα και ξύπνησε από κραυγές καθώς το σκάφος άρχισε να παίρνει νερό. Κολύμπησε στην επιφάνεια, η οποία ήταν γεμάτη με αιωρούμενα πτώματα.
Υπολογίζεται ότι στο πλοίο επέβαιναν έως και 700 άτομα. Περίπου 104 επέζησαν και 82 πτώματα ανασύρθηκαν. Τα υπόλοιπα λείπουν. Η αναζήτηση για επιζώντες αποδείχθηκε άκαρπη.
Οι ελληνικές αρχές επί μήνες κατηγόρησαν εννέα Αιγύπτιους στο πλοίο, αλλά αφέθηκαν ελεύθεροι τον περασμένο μήνα όταν ένα ελληνικό δικαστήριο απέρριψε την υπόθεση. Το επίκεντρο των ερευνών είναι πλέον πιθανό να πέσει στο λιμενικό, είπαν νομικοί εμπειρογνώμονες.
Ένα τοπικό ναυτικό δικαστήριο άνοιξε έρευνα πέρυσι, αλλά βρίσκεται ακόμη σε προκαταρκτικό στάδιο, δήλωσαν στο Reuters δικηγόροι και κυβερνητικές πηγές.
Τον Νοέμβριο, ο Συνήγορος του Πολίτη της Ελλάδας Ανδρέας Ποττάκης ξεκίνησε έρευνα αφού η ακτοφυλακή απέρριψε δύο φορές τις εκκλήσεις του για εσωτερική έρευνα, είπε. Η έρευνα συνεχίζεται.
Η Ελένη Σπαθάνα, δικηγόρος που εκπροσωπεί δεκάδες επιζώντες που μήνυσαν τις ελληνικές αρχές τον Σεπτέμβριο ισχυριζόμενοι ότι η ακτοφυλακή προκάλεσε την καταστροφή, είπε ότι βασικά ερωτήματα παραμένουν αναπάντητα σχετικά με «τις εγκληματικές παραλείψεις και ενέργειες» των ελληνικών αρχών.
Η Fatima Al-Rahil ζει στον προσφυγικό καταυλισμό Azraq στην Ιορδανία με τα πέντε παιδιά της. Ο σύζυγός της Ihsaan ξεκίνησε για την Ευρώπη πέρυσι για να προσπαθήσει να πάρει άσυλο και η οικογένειά του, η οποία διέφυγε από τον πόλεμο στη Συρία, θα μπορούσε να τον ακολουθήσει αργότερα.
Η Φατίμα τον έμαθε για τελευταία φορά στις 9 Ιουνίου καθώς το σκάφος έφευγε από τη Λιβύη.
Ο Ihsaan δεν μπορούσε να κολυμπήσει, γι’ αυτό πήρε ένα λάστιχο αυτοκινήτου για άνωση. Όμως ένοπλοι λαθρέμποροι πέταξαν τα υπάρχοντά του καθώς επιβιβαζόταν, είπε ο κουνιάδος του Χάλεντ Αλ-Ραχίλ, που ήταν μαζί του.
Ο Ihsaan και ο Khaled χωρίστηκαν στην καταστροφή. «Δεν ξέρω τι συνέβη», είπε ο Χάλεντ στη Φατίμα σε μια κλήση την επόμενη μέρα.
Η Φατίμα πίεσε για απαντήσεις. Τον Νοέμβριο έστειλε δείγμα του DNA του γιου της στην Ελλάδα μέσω του Ερυθρού Σταυρού. Τρεις μήνες αργότερα, οι αρχές είπαν ότι δεν υπήρχε ταίριασμα με κανέναν από τους νεκρούς.
Χωρίς σώμα να ταφεί, η Φατίμα μένει να ελπίζει. Ίσως κάποιος ψαράς να βρήκε τον Ihsaan και να τον φροντίζει, αναρωτιέται. Τα παιδιά του τον νοσταλγούν: εμφανίζεται στα όνειρά τους, προσφέροντας δώρα – ωτοασπίδες ή καραμέλες.
«Ακόμα ζούμε με την ελπίδα, ακόμα κι αν είναι μόλις 1%», είπε. “Ίσως πήγε στον παράδεισο. Αλλά είμαστε ακόμα εδώ. Είμαστε τα θύματα”.
