Η Τεχεράνη με την επιθετική της κίνηση σκόπευε ξεκάθαρα να αποτρέψει το Ισραήλ από το να βάλει ξανά στο στόχαστρο τις διπλωματικές εγκαταστάσεις του (τοποθεσίες που προηγουμένως θεωρούσε ότι ήταν αρκετά ασφαλείς για να τις χρησιμοποιήσει για στρατιωτικούς σκοπούς, όπως έχει κάνει για πολλά χρόνια σε όλες τις ηπείρους).
Ο μακροχρόνιος «πόλεμος μεταξύ των πολέμων» του Ισραήλ έχει θέσει σε κίνδυνο τους αξιωματικούς των Φρουρών της Ισλαμικής Επανάστασης του Ιράν όταν επιχειρούν κοντά στα σύνορα του Ισραήλ, επομένως η Τεχεράνη αναμφίβολα απεχθάνεται να δει τα εναπομείναντα ιερά μέρη της να βρίσκονται στο ισραηλινό στόχαστρο.
Επιχειρησιακά, το Ιράν έστειλε ένα μήνυμα ότι θα ήθελε να αποφύγει μια περαιτέρω κλιμάκωση που θα μπορούσε να πυροδοτήσει έναν πραγματικά περιφερειακό πόλεμο με απρόβλεπτες προεκτάσεις. Επέλεξε επιθέσεις μεγάλης εμβέλειας, π.χ. στο Νότιο Ισραήλ, που θα μπορούσαν εύκολα να αποτραπούν από τις γνωστές υπολογίσιμες ισραηλινές αντιαεροπορικές και αντιπυραυλικές άμυνες και προφανώς οι Ιρανοί δεν στόχευαν καμία αμερικανική εγκατάσταση (αν ληφθεί υπόψη ότι υπάρχουν 42 φανερές αμερικανικές βάσεις στην περιοχή της Μέσης Ανατολής – Βόρειας Αφρικής).
Το έκανε όλα αυτά ενώ εξέδωσε έκτακτες δηλώσεις (στα αγγλικά) ότι «το θέμα της επίθεσης μπορεί να θεωρηθεί πως έχει ολοκληρωθεί» και ότι «οι ΗΠΑ πρέπει να μείνουν μακριά!».
Ικανοποίηση
Ενώ η Χαμάς μπορεί να είναι απελπισμένη και να επιθυμεί μια ευρύτερη ανάφλεξη, ο προστάτης της, το Ιράν, είναι σίγουρα αρκετά ικανοποιημένος από το status quo μετά την τρομοκρατική επίθεση της 7ης Οκτωβρίου στο Νότιο Ισραήλ, από την οποία επωφελείται πάρα πολύ. Για πολλούς ανθρώπους σε όλη την περιοχή (γεμάτες με εικόνες παλαιστινιακού πόνου) οι αντιλήψεις τους για το Ιράν δεν ήταν ποτέ πιο θετικές, καθώς μόνο αυτό «αντέχει» στο Ισραήλ (προηγουμένως μέσω των πληρεξουσίων του σε Ιράκ, Συρία, Υεμένη και Λίβανο) και τώρα άμεσα (με την κίνηση της 13ης Απριλίου).
Στο μεταξύ, το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν έχει αποσυρθεί από τα πρωτοσέλιδα του διεθνούς Τύπου, ενώ συνεχίζει να προχωρά σε μεγάλο βαθμό ανεμπόδιστα (πρόσφατες αναφορές της Διεθνούς Υπηρεσίας Ατομικής Ενέργειας, στη Βιέννη, ως και κορυφαίων ινστιτούτων διεθνούς ασφάλειας), ξεπερνώντας ήδη «κόκκινες γραμμές» που κάποτε θεωρούνταν ευρέως απαράδεκτες. Επιπλέον, το Ιράν έχει αποφύγει μέχρι στιγμής οποιονδήποτε πραγματικό κίνδυνο για τη Χεζμπολάχ, «το στολίδι του δικτύου των πληρεξουσίων του», αφού η ικανότητα δεύτερου χτυπήματος της Χεζμπολάχ βοηθά στην αποτροπή μιας ισραηλινής επίθεσης στην εκτεταμένη ιρανική πυρηνική υποδομή (Φόρντο, Αράκ, Νατάνζ, Ισπαχάν κ.ά.). Το Ιράν επιδιώκει την αποχώρηση των ΗΠΑ από την περιοχή και το τελευταίο πράγμα που θέλει είναι να προκαλέσει έναν ευρύτερο περιφερειακό πόλεμο, κάτι που θα διακινδύνευε μια άμεση στρατιωτική αντιπαράθεση ΗΠΑ – Ιράν.
Στρατηγικά, η Τεχεράνη προσπάθησε επίσης να δημιουργήσει ένα νέο προηγούμενο, που θα μετατοπίσει τη φύση της συνεχιζόμενης σύγκρουσης με το Ισραήλ προς περαιτέρω όφελός της. Το προηγούμενο είναι ότι το Ιράν μπορεί να επιτεθεί απευθείας στο Ισραήλ, ότι μπορεί να το κάνει από ιρανικό έδαφος και ότι μπορεί να στοχεύσει αμάχους μέσα στο Ισραήλ. Το Ιράν ακολουθεί λοιπόν ένα βιβλίο παιχνιδιού που έχει τελειοποιήσει εδώ και δεκαετίες: πειραματίζεται με μια νέα σειρά κακοήθων ενεργειών, αξιολογεί την απάντηση από τους αντιπάλους του και εάν αυτή η απάντηση θεωρείται ελάχιστη ή προσωρινή, καθιερώνει αυτές τις ενέργειες ως ένα νέο φυσιολογικό πλαίσιο, που στη συνέχεια γίνεται αποδεκτό σιωπηρά.
Χώρα-«προμηθευτής»
Το μοτίβο είναι πως το Ιράν έγινε η μόνη χώρα στον κόσμο που δίνει τακτικά όπλα ακριβείας σε μη κρατικούς πληρεξούσιους σε αρκετά κράτη της Μέσης Ανατολής και τους καθοδηγεί να στοχεύουν αμάχους πέρα από τα σύνορά του.
Τους τελευταίους μήνες, το Ιράν έχει ήδη καθιερώσει με επιτυχία πολλά «νέα κανονικά» που λειτουργούν προς όφελος του μακροπρόθεσμου: μέσω των ανταρτών Χούθι, έχει επιδείξει μια ικανότητα να κλείνει το στενό Μπαμπ ελ Μαντέμπ όποτε θέλει και σε όποιον θέλει. Μέσω της Χεζμπολάχ, έχει αποδείξει την ικανότητά του να απειλεί τους Ισραηλινούς στο εσωτερικό και να αναγκάζει τώρα μαζικούς εσωτερικούς εκτοπισμούς. Και με τις δικές του ενέργειες, έχει αποδείξει για άλλη μια φορά την ικανότητά του να διαπράττει πειρατεία κοντά στα Στενά του Ορμούζ και να προσελκύει ελάχιστη διεθνή καταδίκη γι’ αυτό.
Στρατηγική
Με την επίθεση του Σαββατοκύριακου, το Ιράν πιθανότατα σκόπευε να δώσει ένα μάθημα στη Σαουδική Αραβία και σε άλλες αραβικές κυβερνήσεις του Κόλπου ότι δεν πρέπει να εξαρτώνται από μια αναξιόπιστη και αναποτελεσματική ομπρέλα ασφαλείας των ΗΠΑ. Ομοίως, το Ιράν ελπίζει να ενθαρρύνει τη σύμμαχό του Ρωσία και τον κύριο οικονομικό εταίρο του, την Κίνα, να κατηγορήσουν το Ισραήλ για την κλιμάκωση της έντασης και να το προστατεύσουν με τη χρήση βέτο στο Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών (Σ.Α./ΟΗΕ). Αυτή είναι πιθανόν μια επιτυχημένη στρατηγική. Μετά από έξι μήνες, το Σ.Α./ΟΗΕ δεν έχει ακόμη καταδικάσει ξεκάθαρα τη Χαμάς για τις τρομοκρατικές της επιθέσεις εναντίον του Ισραήλ, επομένως οι πιθανότητες είναι ότι το Σ.Α./ΟΗΕ δεν θα εγκρίνει ψήφισμα που να καταδικάζει ξεκάθαρα το Ιράν για τις ενέργειές του.
Τα επόμενα βήματα από Ισραήλ και ΗΠΑ
Οι στόχοι του Ιράν ήταν λογικοί και καλά μελετημένοι και προωθούν ύπουλα τις θέσεις για τα δικά του δυνατά σημεία και τις αδυναμίες των αντιπάλων του. Το ίδιο πρέπει να είναι και η απάντηση των ΗΠΑ στις ενέργειες του Ιράν. Ούτε το Ισραήλ ούτε οι Ηνωμένες Πολιτείες θα πρέπει να επιτρέψουν στο Ιράν να επιτύχει τους στόχους που περιγράφω ρεαλιστικά παραπάνω, αλλά οι εκκλήσεις για άμεση στρατιωτική ενέργεια στο ιρανικό έδαφος (που ακούγονται) είναι τόσο απερίσκεπτες όσο και παράλογες. Η εστίαση πρέπει να είναι στα εξής, γιατί διαφορετικά η Τεχεράνη θα κυριαρχήσει:
1 Τους επόμενους μήνες, ακόμη και όταν συνεχίζει απτόητος τον «πόλεμο μεταξύ των πολέμων», η κορυφαία προτεραιότητα του Ισραήλ πρέπει να είναι να συνεργαστεί με τις Ηνωμένες Πολιτείες για να προστατεύσει πολύ καλύτερα τους αμάχους στη Γάζα, να εδραιώσει την εσωτερική ασφάλεια εκεί και να αρνηθεί την ανασύσταση της Χαμάς, ως και να βελτιώσει κατά πολύ τις ανθρωπιστικές συνθήκες για τους αθώους Παλαιστινίους. Τίποτα δεν θα έκανε πιο άμεση ζημιά στην ιρανική αφήγηση από το να υποστεί μια αδιαμφισβήτητη ήττα ο εταίρος του Ιράν στη Γάζα.
2 Επιπλέον, η Τεχεράνη θα υποστεί μία ακόμη πιο καταστροφική στρατηγική οπισθοδρόμηση εάν το Ισραήλ επιτύχει τους στρατιωτικούς του στόχους κατά της Χαμάς και είναι σε θέση να συγκεντρώσει το πολιτικό θάρρος και τη «στρατηγική σοφία» στο να αποδεχθεί την προτεινόμενη από τις ΗΠΑ αρχή για μια «χρονικά δεσμευμένη, μη αναστρέψιμη πορεία προς τη σύσταση ενός παλαιστινιακού κράτους». Αρχίζουν διαπραγματεύσεις καλής πίστης για το πώς να λειτουργήσουν αυτοί οι όροι και στο μεταξύ να εξομαλύνουν τις σχέσεις με τη Σαουδική Αραβία. Η κυβέρνηση Μπάιντεν πιέζει φιλόδοξα προς αυτό το σενάριο για περισσότερο από έναν χρόνο.
3 Οι ΗΠΑ θα πρέπει να επεκτείνουν τις επιχειρήσεις τους εναντίον των Χούθι από μια αποστολή στενά καθορισμένη για την υπεράσπιση της διεθνούς ναυτιλίας και την υποβάθμιση των δυνατοτήτων των Χούθι στην Ερυθρά Θάλασσα σε μια αποστολή που επιδιώκει επίσης να στοχεύει στον «αποκεφαλισμό» της ηγεσίας των Χούθι από αέρος. Οι ΗΠΑ έχουν βαθιά εμπειρία σε τέτοιες επιχειρήσεις στην Υεμένη, αφού τις διεξήγαγαν για χρόνια εναντίον των ηγετών της Αλ Κάιντα στην Αραβική Χερσόνησο (ΑQAP). Οι Ηνωμένες Πολιτείες θα πρέπει να πραγματοποιήσουν αυτά τα χτυπήματα έως ότου οι Χούθι σταματήσουν οριστικά τις επιθέσεις τους στη διεθνή ναυτιλία.
4 Οι Ηνωμένες Πολιτείες θα πρέπει επίσης να διακηρύξουν ένα νέο δόγμα αντίδρασης, ήτοι οποιαδήποτε επίθεση εναντίον οποιουδήποτε Αμερικανού (ατόμου) από Ιρανό εταίρο ή πληρεξούσιο θα θεωρείται εφεξής επίθεση από το ίδιο το Ιράν, άρα χρειάζεται απάντηση. Οταν τρεις Αμερικανοί στρατιώτες σκοτώθηκαν νωρίτερα, στις αρχές του 2024, στη βάση Αλ Τανφ, η απάντηση των ΗΠΑ ήταν σαφής και το Ιράν άρον άρον απάντησε δίνοντας εντολή να σταματήσουν τέτοιες επιθέσεις από τους πληρεξούσιους στη Μεσοποταμία. Αυτή ήταν μια επιτυχημένη εφαρμογή αποτροπής.
