Στο «μικροσκόπιο» της Επιτροπής Ανταγωνισμού και της Ευρωπαϊκης Εισαγγελίας βρίσκονται συνολικά 10 εταιρείες στην Ελλάδα για πιθανή σύμπραξη νόθευσης δημοσίων διαγωνισμών ύψους 2,5 δισ. ευρώ που χρηματοδοτούνται από το... Ταμείο Ανάκαμψης.
Σε ανακοίνωση του ΣΥΡΙΖΑ, «αναφορικά με αποκαλύψεις του Politico για τη διαχείριση πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης» επισημαίνεται ότι η ελληνική κυβέρνηση εμφανίζεται «απολύτως εκτεθειμένη σε σχέση με το ζήτημα της χρηματοδότησης έργων από το Ταμείο Ανάκαμψης».
Όπως αναφέρεται στην ανακοίνωση του ΣΥΡΙΖΑ «οι σημερινές αποκαλύψεις στο πρωτοσέλιδο θέμα της ευρωπαϊκής ειδησεογραφικής ιστοσελίδας Politico, για έρευνες σε σχέση με πιθανή απάτη στη χορήγηση 2,5 δισεκατομμυρίων ευρώ του Ταμείου Ανάκαμψης σε μόλις 10 εταιρείες στην Ελλάδα, επιβεβαιώνουν το σύνολο των ενστάσεων που έχει καταθέσει έως τώρα ο ΣΥΡΙΖΑ ΠΣ για την επιλεκτική διάθεση των ευρωπαϊκών πόρων.
Ειδικότερα, σύμφωνα με το δημοσίευμα, την έρευνα για πιθανή απάτη επιβεβαίωσε το Γραφείο του Ευρωπαίου Εισαγγελέα, ενώ η ελληνική Επιτροπή Ανταγωνισμού έκανε ήδη ελέγχους στα γραφεία τριών μεγάλων εταιρειών κινητής τηλεφωνίας, σε πέντε εταιρείες πληροφορικής και σε δύο εταιρείες συμβούλων. Η έρευνα στη χώρα μας επικεντρώνεται στις διαδικασίες των δημόσιων προσφορών, καθώς οι εμπλεκόμενες εταιρείες κατηγορούνται ότι συνενώθηκαν για να μην ανταγωνιστούν για την ίδια σύμβαση περιορίζοντας με αυτόν το τρόπο τον αριθμό των εταιρειών που επωφελήθηκαν.
Είναι προφανές πως μετά τις αποκαλύψεις του Politico τόσο το Μέγαρο Μαξίμου όσο και το υπουργείο Ανάπτυξης οφείλουν να δώσουν άμεσα απαντήσεις, καθώς και τον κατάλογο όλων των επιχειρήσεων που χρηματοδοτήθηκαν έως τώρα με κονδύλια από το Ταμείο Ανάκαμψης».
600 έργα από το Ταμείο Ανάκαμψης ανατέθηκαν σε 10 εταιρείες
Περισσότερα από 600 έργα του Ταμείου Ανάκαμψης -το καθένα αξίας τουλάχιστον 100.000 ευρώ- που ανατέθηκαν στις συγκεκριμένες 10 εταιρείες, διερευνώνται αυτεπάγγελτα για το κατά πόσο οι δημόσιοι διαγωνισμοί ήταν μεροληπτικοί υπέρ των εταιρειών, καθώς σε λίγες περιπτώσεις είχαν κατατεθεί περισσότερες από μία προσφορές κατά τη διάρκεια του διαγωνισμού - όπως αποκαλύπτει το Politico.
Η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία (EPPO) επιβεβαίωσε ότι έχει ξεκινήσει έρευνα, ενώ ερευνητές της ελληνικής Επιτροπής Ανταγωνισμού έκαναν έφοδο στα γραφεία των τριών εταιρειών τηλεπικοινωνιών της χώρας, καθώς και πέντε εταιρειών πληροφορικής και δύο εταιρειών παροχής συμβουλευτικών υπηρεσιών.
Η έρευνα αποτελεί το τελευταίο πλήγμα στην αξιοπιστία του Ταμείου Ανάκαμψης της ΕΕ μετά την πανδημία, αρχικής αξίας 723 δισ. ευρώ, το οποίο χορηγεί δάνεια και επιχορηγήσεις στις 27 κράτη μέλη της ΕΕ. Όπως αναφέρει το Politico, την περασμένη εβδομάδα, η αστυνομία συνέλαβε περισσότερους από 20 υπόπτους σε Ιταλία, Αυστρία, Ρουμανία και Σλοβακία που συνδέονται με φερόμενο σχέδιο απάτης ύψους 600 εκατ. ευρώ από το ταμείο στην Ιταλία.
Η ελληνική έρευνα επικεντρώνεται σε διαδικασίες δημόσιων διαγωνισμών όπου οι εταιρείες φέρεται να συνεννοήθηκαν προκειμένου να αποφύγουν περισσότερες από μία από αυτές να διαγωνιστούν για την ίδια σύμβαση, περιορίζοντας τον αριθμό των εταιρειών που επωφελήθηκαν. Αυτό ενδέχεται να οδήγησε σε αύξηση των αμοιβών που μπορούσαν να χρεώσουν, εμποδίζοντας τελικά τους Έλληνες φορολογούμενους να αποκομίσουν όλα τα οφέλη από τα χρήματα της ΕΕ.
Με έργα αξίας 35,95 δισ. ευρώ, η Ελλάδα είναι ένας από τους κύριους δικαιούχους του Ταμείου Ανάκαμψης -γνωστού ως Μηχανισμός Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (RRF)- και περίπου το ένα πέμπτο αυτού του ποσού διοχετεύεται σε έργα για την ψηφιακή μετάβαση της χώρας, σύμφωνα με το σχέδιο που υποβλήθηκε στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Μέχρι σήμερα, περίπου 600 ψηφιακά έργα αξίας άνω των 2,5 δισ. ευρώ έχουν δημοπρατηθεί και ανατεθεί, σύμφωνα με τα στοιχεία του Κεντρικού Ηλεκτρονικού Μητρώου Δημοσίων Συμβάσεων. Η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία και η ελληνική Επιτροπή Ανταγωνισμού διερευνούν τον τρόπο με τον οποίο ανατέθηκαν αυτά τα έργα.
Σε ανακοίνωσή της, η Επιτροπή Ανταγωνισμού ανέφερε ότι εξετάζει αν υπήρξε παραβίαση της συνθήκης της ΕΕ που «απαγορεύει τις αντιανταγωνιστικές συμφωνίες και αποφάσεις ενώσεων επιχειρήσεων που εμποδίζουν, περιορίζουν ή στρεβλώνουν τον ανταγωνισμό, τις μονομερείς πρακτικές που συνιστούν πρόσκληση για συνεννόηση ή μελλοντικές ανακοινώσεις τιμών σε ανταγωνιστές και την κατάχρηση δεσπόζουσας θέσης».
Όπως αναφέρει το Politico, tο γραφείο του Έλληνα πρωθυπουργού και το υπουργείο Ανάπτυξης της χώρας δεν σχολίασαν σε σχετικά ερωτήματα.
Μεταξύ τους, οι 10 εταιρείες υπό έρευνα κέρδισαν συμβάσεις για περισσότερα από 600 έργα στον τομέα της τεχνολογίας μεταξύ των ετών 2020 και 2023, το καθένα αξίας τουλάχιστον 100.000 ευρώ. Λίγα από αυτά τα έργα είχαν περισσότερες από μία προσφορές κατά τη διάρκεια του διαγωνισμού.
Η έρευνα ξεκίνησε όταν η European Dynamics, μια ελληνική εταιρεία παροχής υπηρεσιών λογισμικού και πληροφορικής, υπέβαλε καταγγελία τον Νοέμβριο του 2023 στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η οποία εποπτεύει τη διαχείριση του RRF, υποστηρίζοντας ότι ένας δημόσιος διαγωνισμός ήταν μεροληπτικός υπέρ συγκεκριμένων εταιρειών.
Όταν δημοσιεύθηκε για πρώτη φορά, ο διαγωνισμός όριζε τον προϋπολογισμό για ένα έργο ψηφιακού εκσυγχρονισμού που συνδέεται με το Εθνικό Σύστημα Ηλεκτρονικών Δημοσίων Συμβάσεων (ΕΣΗΔΗΣ) της Ελλάδας σε 44 εκατ. ευρώ, ποσό που είναι αρκετές φορές μεγαλύτερο από το κόστος ενός εθνικού έργου ηλεκτρονικών προμηθειών σε άλλες χώρες της ΕΕ. Για παράδειγμα, στην Ιρλανδία κόστισε 4,6 εκατ. ευρώ για επτά χρόνια, στην Κύπρο 4,5 εκατ. ευρώ για εννέα χρόνια και 1,3 εκατ. ευρώ στη Μάλτα. Τελικά, μετά από διαμαρτυρίες τεσσάρων εταιρειών, το έργο χωρίστηκε σε δύο διαγωνισμούς με συνολικό προϋπολογισμό 5,7 εκατ. ευρώ και 12 εκατ. ευρώ για δύο έτη. Το ελληνικό κράτος πρέπει επίσης να πληρώσει τον εξοπλισμό, τις άδειες χρήσης λογισμικού και το κόστος φιλοξενίας του έργου.
Υπήρξε επίσης καταγγελία για παράτυπη πρόσβαση από μη εξουσιοδοτημένους λογαριασμούς στα συστήματα του ΕΣΗΔΗΣ, σύμφωνα με δύο υπαλλήλους με γνώση του θέματος, προκαλώντας ερωτήματα σχετικά με την αξιοπιστία ενός συστήματος που χρησιμοποιείται για τη διαχείριση χιλιάδων διαγωνιστικών διαδικασιών αξίας δισεκατομμυρίων ευρώ.
Το υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης της Ελλάδας δήλωσε ότι δεν υπήρξε καμία παραβίαση του συστήματος και ότι δεν έχει υποβληθεί καμία καταγγελία.
Εκπρόσωπος της Επιτροπής επιβεβαίωσε ότι είχε λάβει επιστολή από την European Dynamics σχετικά με τον διαγωνισμό ΕΣΗΔΗΣ και είχε κοινοποιήσει όλες τις σχετικές πληροφορίες στην Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Καταπολέμησης της Απάτης, OLAF. «Θα συνεχίσουμε να χειριζόμαστε κάθε πληροφορία ή καταγγελία που ενδέχεται να λάβουμε στο πλαίσιο των εξουσιών που προβλέπονται από τις Συνθήκες της ΕΕ και τον κανονισμό RRF», πρόσθεσε ο εκπρόσωπος.
Αξιωματούχος με γνώση του θέματος δήλωσε στο Politico ότι η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία ζήτησε από την ελληνική Επιτροπή Ανταγωνισμού τα στοιχεία που συγκεντρώθηκαν.
Το «ιδιαίτερο πρόβλημα της Ελλάδας» με τις δημόσιες συμβάσεις
Η Ελλάδα δεν είναι η μόνη χώρα της ΕΕ στην οποία υπάρχουν ανησυχίες σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο διανέμονται αυτά τα κεφάλαια. Εκτός από τις συλλήψεις στην ιταλική υπόθεση, η OLAF ερευνά πιθανή απάτη με τη χρήση των κονδυλίων ανάκαμψης της ΕΕ μετά την πανδημία σε αρκετές χώρες του μπλοκ.
Ωστόσο, τα προβλήματα με τις δημόσιες συμβάσεις φαίνεται να αποτελούν ιδιαίτερο πρόβλημα στην Ελλάδα. Εδώ και καιρό υπάρχει εκτεταμένη κριτική στη χώρα σχετικά με τον τρόπο διεξαγωγής τους, με ισχυρισμούς ότι οι εταιρείες συνεργάζονται για το πώς και πότε θα υποβάλουν αίτηση για δημόσιο διαγωνισμό, αντί να τους επιτρέπεται να είναι ανταγωνιστικές και να προσφέρουν καλύτερη σχέση ποιότητας-τιμής.
Άνθρωποι με γνώση του θέματος αναφέρουν αδιαφανείς διαδικασίες και παραχωρήσεις προς τις εταιρείες. Παρά τις πολυάριθμες μεταρρυθμίσεις που επιβλήθηκαν από τους διεθνείς πιστωτές σε αντάλλαγμα για τα μετρητά διάσωσης κατά τη διάρκεια της κρίσης χρέους της χώρας πριν από περισσότερο από μια δεκαετία, η έρευνα δείχνει ότι η διαφθορά έχει χειροτερέψει παρά βελτιωθεί.
Στον τομέα της τεχνολογίας οι εταιρείες αναφέρουν αυξανόμενη δυσαρέσκεια καθώς δεν καταφέρνουν να κερδίσουν κρατικές συμβάσεις, ενώ άλλες, ορισμένες πολύ μικρές σε μέγεθος, έχουν αναλάβει έργα αξίας δεκάδων εκατομμυρίων ευρώ.
Συνήθης πρακτική η μία μόνο προσφορά, σύμφωνα με το Politico
Το Politico εξέτασε 110 ελληνικούς δημόσιους διαγωνισμούς που χρηματοδοτούνται από την ΕΕ, κυρίως από το Ταμείο Ανάκαμψης της ΕΕ, μεταξύ 2021 και Ιανουαρίου 2024.
Η συντριπτική πλειονότητα των συμβάσεων, 101 προσφορές, ανατέθηκαν σε μία από τις 10 εταιρείες που ερευνώνται και δεν ανταγωνίστηκαν κανέναν άλλο υποψήφιο. Μόνο σε εννέα διαγωνισμούς υπήρχαν περισσότερες από μία προσφορές. Ακόμα και σε διαγωνισμούς όπου πολλές εταιρείες έκαναν προσφορά σε έναν διαγωνισμό, κάθε εταιρεία φαινομενικά έκανε προσφορά μόνο για ένα μοναδικό τμήμα.
Όταν του ζητήθηκε σχόλιο, εκπρόσωπος της Κομισιόν δήλωσε ότι οι αποφάσεις για την ανάθεση συμβάσεων εμπίπτουν στην αρμοδιότητα των αρμόδιων ελληνικών αρχών. «Η πρωταρχική ευθύνη για τη διασφάλιση της συμμόρφωσης με τους κανόνες της ΕΕ και τους εθνικούς κανόνες για τις δημόσιες συμβάσεις ανήκει στα κράτη μέλη», πρόσθεσε ο εκπρόσωπος.
Η καταγγελία της European Dynamics διαβιβάστηκε στην OLAF, η οποία την έστειλε στην EPPO για έρευνα για «πιθανά ποινικά στοιχεία για τα οποία η EPPO είναι αρμόδια να διεξάγει έρευνα», σύμφωνα με διάφορους αξιωματούχους με γνώση της υπόθεσης.
Η OLAF δεν απάντησε στις συγκεκριμένες ερωτήσεις του Politico. Το γραφείο Τύπου της δήλωσε: «Η OLAF δεν εκδίδει συνήθως σχόλια σχετικά με υποθέσεις που μπορεί να χειρίζεται ή να μην χειρίζεται, προκειμένου να προστατεύσει το απόρρητο τυχόν ερευνών και των πιθανών δικαστικών διαδικασιών που θα ακολουθήσουν, καθώς και για να διασφαλίσει τον σεβασμό των προσωπικών δεδομένων και των διαδικαστικών δικαιωμάτων».
Σύμφωνα με έκθεση του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου το 2021, περίπου το 42,4% των δημόσιων συμβάσεων στην Ελλάδα ανατέθηκαν όταν υπήρχε μόνο μία προσφορά. Το 2011, το 15% έλαβε μόνο μία προσφορά.
Το ποσοστό των διαγωνισμών με μία μόνο προσφορά σε χώρες με παρόμοιο πληθυσμό, όπως η Πορτογαλία, το Βέλγιο και η Τσεχική Δημοκρατία, ήταν 31,6%, 27,1% και 47,8% αντίστοιχα.
Το επιχείρημα που χρησιμοποιείται συχνά από στελέχη των επιχειρήσεων είναι ότι το μοτίβο των διαγωνισμών με μία προσφορά οφείλεται στο γεγονός ότι υπάρχουν εκατοντάδες ανοιχτές ευκαιρίες για διαγωνισμούς. Οι επιχειρήσεις δεν διαθέτουν επαρκείς πόρους για να συμμετάσχουν σε κάθε έναν.
Η ανακοίνωση της Επιτροπής Ανταγωνισμού
Η Επιτροπή Ανταγωνισμού, με ανακοίνωσή της στις 27 Μαρτίου, έκανε γνωστή τη διενέργεια επιτόπιου ελέγχου «σε μεγάλο αριθμό επιχειρήσεων δραστηριοποιούμενων στον κλάδο πληροφορικής και τεχνολογίας και συναφών υπηρεσιών στο πλαίσιο αυτεπάγγελτης έρευνας για πιθανή οριζόντια σύμπραξη νόθευσης δημόσιων διαγωνισμών (bidrigging) κατά παράβαση των άρθρων 1 ν. 3959/2011 και 101 της Συνθήκης για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ)».
«Σημειώνεται ότι η διεξαγωγή τέτοιων ελέγχων γίνεται σε επιχειρήσεις από τις οποίες μπορεί να συλλεχθούν στοιχεία για αντι-ανταγωνιστικές πρακτικές στις ερευνώμενες αγορές και δεν προδικάζει ότι οι επιχειρήσεις έχουν εμπλακεί σε αντί-ανταγωνιστική συμπεριφορά ούτε προδικάζει το αποτέλεσμα της έρευνας» διευκρινίζει η Επιτροπή Αναταγωνισμού.
.png)
