Η εκπρόσωπος του Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας των ΗΠΑ Αντριέν Γουότσον έσπευσε να ανακοινώσει ότι οι αρμόδιες αμερικανικές υπηρεσίες είχαν ενημερώσει από την αρχή του μήνα τους Ρώσους για την πιθανότητα να σχεδιάζεται τρομοκρατική επίθεση.
«Νωρίτερα αυτόν τον μήνα η αμερικανική κυβέρνηση είχε πληροφορίες για τη σχεδιαζόμενη τρομοκρατική επίθεση στη Μόσχα, πιθανώς σε χώρο όπου συγκεντρώνονται πολλά άτομα, περιλαμβανομένου ενός συναυλιακού χώρου, κάτι που υποχρέωσε το Στέιτ Ντιπάρτμεντ να εκδώσει δημόσια οδηγία για τους Αμερικανούς στη Ρωσία. Η κυβέρνηση των ΗΠΑ μοιράστηκε επίσης αυτές τις πληροφορίες με τις ρωσικές αρχές, σύμφωνα με την πάγια πολιτική προειδοποιήσεων» δήλωσε η Γουότσον.
Σχεδόν συγχρόνως με τη δήλωση αυτή δημοσιοποιήθηκαν διαβεβαιώσεις από αμερικανικής πλευράς ότι δεν υπάρχει καμία ένδειξη για εμπλοκή της Ουκρανίας στην τρομοκρατική επίθεση. Η Ουάσιγκτον εμφανίστηκε ως συνήγορος υπεράσπισης του Κιέβου πριν καν υπάρξει ανάληψη ευθύνης για την επίθεση.
Ακολούθησαν δημοσιεύματα που εστίαζαν στο γεγονός ότι οι Ρώσοι, παρότι είχαν ειδοποιηθεί, δεν κατάφεραν να αποτρέψουν την επίθεση, τα οποία συνοδεύονταν από σχόλια περί ανικανότητας των ρωσικών αρχών και κυρίως του Κρεμλίνου, δηλαδή του Βλαντίμιρ Πούτιν, να διαφυλάξει την ασφάλεια στη χώρα του.
Η σφαγή έδωσε άλλη μια ευκαιρία στη Δύση για αμφισβήτηση της αποτελεσματικότητας του συστήματος διακυβέρνησης του Κρεμλίνου, λίγες μέρες μετά την επανεκλογή του Πούτιν στην προεδρία. Και γι’ αυτό ακριβώς σηκώνει αρκετή συζήτηση το τι ακριβώς γνώριζαν οι αμερικανικές αρχές και τι μοιράστηκαν με το Κρεμλίνο. Κάτι που προφανώς δεν πρόκειται να μάθουμε, άρα υπάρχει χώρος για διάφορα σενάρια και εικασίες.
Η σπουδή του Πούτιν
Ερωτήματα προκύπτουν και από τη σπουδή του Πούτιν να κατηγορήσει την Ουκρανία για την υποστήριξη των ενόπλων που προκάλεσαν το μακελειό στη Μόσχα πριν καν συλληφθούν οι ύποπτοι δράστες. Κατά τη λογική του Προέδρου της Ρωσίας, το Κίεβο βρίσκεται πίσω από κάθε εχθρική ενέργεια κατά της Μόσχας. Μπορεί εκ των υστέρων ο ηγέτης του Κρεμλίνου να παραδέχτηκε ότι οι δράστες έχουν διασυνδέσεις με ισλαμιστές, αλλά αυτό δεν αναιρεί τις εντυπώσεις που προκαλεί η πάγια πολιτική του να αναζητεί αποδιοπομπαίους τράγους στο Κίεβο.
Η αντίδραση του Ουκρανού Προέδρου Βολοντιμίρ Ζελένσκι ήταν τόσο οργισμένη, ώστε μάλλον δείχνει αμηχανία. Ο Ζελένσκι χαρακτήρισε τον Πούτιν «κάθαρμα» και «μίζερο», που ενδιαφέρεται μόνο να ενοχοποιήσει το Κίεβο και όχι για την ασφάλεια των πολιτών του. Παρότι ουδείς θα περίμενε από τον Ζελένσκι να τρέφει εκτίμηση στον Πούτιν, το Κίεβο θα μπορούσε να δείξει ένα διαφορετικό επίπεδο πολιτικού πολιτισμού και να περιοριστεί στην έκφραση συλλυπητηρίων στον ρωσικό λαό για το μακελειό.
Οι ρωσικοί ισχυρισμοί ότι η Ουκρανία είχε έτοιμο «παράθυρο διαφυγής» για τους δράστες της επίθεσης είναι κάτι που δύσκολα αποδεικνύεται. Οι ύποπτοι συνελήφθηκαν περίπου 140 χιλιόμετρα από τα ουκρανικά σύνορα. Αυτό είναι ένα ζήτημα που επιτρέπει διάφορες θεωρίες συνωμοσίας. Ουδείς όμως μπορεί να αποδείξει ότι όντως κατευθύνονταν προς την Ουκρανία.
Από την άλλη, αν υποθέσουμε ότι οι δράστες της επίθεσης ήταν εκπαιδευμένοι για τέτοιες ενέργειες, από τη στιγμή που κατάφεραν να διαφύγουν από το σημείο της επίθεσης η λογική λέει ότι θα μπορούσαν να έχουν καταφύγει οπουδήποτε στην αχανή Ρωσία και όχι να μπουν σε ένα αυτοκίνητο και να πάρουν τον δρόμο για τα σύνορα, που είναι μάλιστα θέατρο πολεμικών συγκρούσεων.
Η επόμενη μέρα
Το τι θα συμβεί στο εξής έχει επίσης ενδιαφέρον. Όχι τόσο ποια θα είναι η τύχη των υπόπτων, αλλά κυρίως πώς θα εκμεταλλευθεί το Κρεμλίνο την τρομοκρατική επίθεση.
Η εικόνα των υπόπτων όταν προσήχθησαν στο δικαστήριο ήταν τέτοια, που δείχνει ότι ο πόλεμος και το κλίμα που επικρατεί στη Ρωσία έχει δημιουργήσει στους άνδρες των δυνάμεων ασφαλείας την αίσθηση ότι μπορούν να βασανίζουν υπόπτους χωρίς να λογοδοτούν και στον λαό μία κουλτούρα αποδοχής τέτοιων βιαιοτήτων κατά των «εχθρών».
Η πρώτη αντίδραση της Μόσχας ήταν η αναμενόμενη: φταίει η Ουκρανία. Από εκεί και πέρα, μπορεί να αναμένουμε από τον Πούτιν μια σειρά μέτρων με πρόσχημα την πάταξη της τρομοκρατίας: αυστηροποίηση των ποινών για συγκεκριμένες ενέργειες, διεύρυνση του φάσματος των αδικημάτων, ποινικοποίηση ορισμένων δραστηριοτήτων, ακόμα και επαναφορά της θανατικής ποινής.
Ο Σεργκέι Νταβίντις, επικεφαλής του Προγράμματος Υποστήριξης Πολιτικών Κρατουμένων στο Κέντρο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων Memorial, δήλωσε στο Politico ότι ο Πούτιν μπορεί να έχει ήδη έτοιμα τα νέα μέτρα και με τη σφαγή στη Μόσχα του δίνεται η ευκαιρία να τα ανακοινώσει.
Τον ρόλο του «λαγού» του Πούτιν ανέλαβε – σύμφωνα με αυτή τη λογική – ο Ντμίτρι Μεντβέντεφ, πρώην Πρόεδρος της Ρωσίας, ο οποίος δήλωσε ξεκάθαρα πως οι υπεύθυνοι για τη σφαγή «πρέπει να εκτελεστούν». Ήδη έχουν πυκνώσει οι δημόσιες δηλώσεις αξιωματούχων υπέρ της επαναφοράς της εσχάτης των ποινών. «Πρέπει να τους εκτελέσουμε; Ναι, θα έπρεπε. Και θα το κάνουμε» έγραψε στο Telegram ο Μεντβέντεφ μόλις συνελήφθησαν οι ύποπτοι.
