Την έκθεσή της παρέδωσε η Ευρωπαία Διαμεσολαβήτρια Emily O’ Reilly για το ναυάγιο της Πύλου. Με αυτή καλεί την ΕΕ σε αλλαγή κανόνων έρευνας και διάσωσης και σε συγκρότηση εξεταστικής επιτροπής για τους παράγοντες που προκάλεσαν την ανθρωπιστική... αυτή κρίση.
Σύμφωνα με τα έγγραφα που ελέγχθηκαν κατά τη διάρκεια της έρευνας που πραγματοποίησε, η Frontex προσφέρθηκε τέσσερις φορές να βοηθήσει τις ελληνικές αρχές παρέχοντας εναέρια επιτήρηση του Adriana, αλλά δεν έλαβε καμία απάντηση, σύμφωνα με όσα σημειώνει μεταξύ άλλων η ίδια σε άρθρο της που φιλοξενείται στον Guardian η Emily O’ Reilly.
Όλοι γνώριζαν πως το σκάφος με τους εκατοντάδες μετανάστες στα ανοιχτά της Πύλου βρισκόταν σε κίνδυνο και ότι χρειαζόταν βοήθεια, ωστόσο δεν την έλαβε ποτέ. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να χάσουν τη ζωή τους 600 άνθρωποι. Αυτό υπογραμμίζει μεταξύ άλλων η Ευρωπαία Συνήγορος του Πολίτη, Emily O’Reilly, σχετικά με το ναυάγιο της Πύλου.
Οι ισχύοντες κανόνες, τονίζει η O’Reilly, υπαγορεύουν ότι η Frontex δεν είχε τη δυνατότητα να μεταβεί στη θέση του Adriana σε κρίσιμες στιγμές, χωρίς την άδεια των ελληνικών αρχών.
Κατά συνέπεια, όπως επισημαίνει, η υπηρεσία βρέθηκε στον τόπο του ναυαγίου μόνο δύο φορές – μία φορά για μικρό διάστημα με αεροπλάνο, δύο ώρες αφότου οι ιταλικές αρχές ειδοποίησαν για πρώτη φορά για το Adriana και στη συνέχεια 18 ώρες αργότερα με drone αφού το σκάφος είχε ήδη βυθιστεί.
Τα κενά στη νομοθεσία
Η έρευνα έδειξε επίσης ότι η Frontex δεν έχει εσωτερικές κατευθυντήριες γραμμές για την έκδοση σημάτων έκτακτης ανάγκης (π.χ. κλήσεις Mayday) και ότι δεν διασφαλίζεται ότι οι παρατηρητές θεμελιωδών δικαιωμάτων της υπηρεσίας συμμετέχουν επαρκώς στη λήψη αποφάσεων για καταστάσεις έκτακτης ανάγκης στη θάλασσα.
«Πρέπει να αναρωτηθούμε γιατί ένα σκάφος που τόσο προφανώς χρειαζόταν βοήθεια, δεν την έλαβε ποτέ, παρά το γεγονός ότι ένας οργανισμός της ΕΕ, οι αρχές δύο κρατών μελών, η κοινωνία των πολιτών και ιδιωτικά πλοία γνώριζαν την ύπαρξή του», σημειώνει με νόημα.
«Γιατί οι αναφορές για υπερπληθυσμό, προφανή έλλειψη σωσίβιων γιλέκων, παιδιά στο πλοίο και πιθανά θύματα δεν προκάλεσαν έγκαιρες προσπάθειες διάσωσης που θα μπορούσαν να σώσουν εκατοντάδες ζωές», προσθέτει.
«Η Frontex περιλαμβάνει την “ακτοφυλακή” στο όνομά της, αλλά η τρέχουσα εντολή και αποστολή της σαφώς υπολείπονται αυτής. Εάν η Frontex έχει καθήκον να συμβάλει στη διάσωση ζωών στη θάλασσα, αλλά τα εργαλεία για αυτό λείπουν, τότε αυτό είναι ξεκάθαρα ένα θέμα για τους νομοθέτες της ΕΕ.
Υπάρχει προφανής σύγκρουση μεταξύ των υποχρεώσεων της Frontex όσον αφορά τα θεμελιώδη δικαιώματα και του καθήκοντός της να υποστηρίζει τα κράτη μέλη στον έλεγχο της διαχείρισης των συνόρων», αναφέρει ακόμη.
Επιπλέον, η Συνήγορος του Πολίτη, υπογραμμίζει πως «η συνεργασία με τις εθνικές αρχές, όταν υπάρχουν ανησυχίες σχετικά με την εκπλήρωση των υποχρεώσεων έρευνας και διάσωσης που έχουν αναλάβει, ενέχει τον κίνδυνο να καταστήσει την ΕΕ συνένοχη σε ενέργειες που παραβιάζουν θεμελιώδη δικαιώματα και κοστίζουν ζωές».
«Θα χρειαστούν νομικές αλλαγές σε επίπεδο ΕΕ για να επιτραπεί στην Frontex να ενεργεί με δική της πρωτοβουλία σε καταστάσεις έρευνας και διάσωσης και να εξισορροπηθεί εκ νέου η κατανομή των ευθυνών μεταξύ της ΕΕ και των κρατών μελών της. Στον απόηχο της τραγωδίας, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ζήτησε να διαπιστωθούν όλα τα γεγονότα, αλλά δεν υπάρχει ενιαίος μηχανισμός λογοδοσίας για να το πράξει» αναφέρει χαρακτηριστικά.
Οκτώ μήνες μετά δεν έχουν γίνει οι αναγκαίες αλλαγές
Πέρα από την έρευνα και τις προτάσεις σχετικά με τον Frontex, η Ευρωπαία Συνήγορος του Πολίτη κατέληξε σε συμπεράσματα σχετικά με ευρύτερα συστημικά προβλήματα.
Συγκεκριμένα γράφει: «Ο Έλληνας Συνήγορος του Πολίτη και το ελληνικό Ναυτοδικείο ερευνούν χωριστά τις ενέργειες του λιμενικού, το οποίο αρνήθηκε να κινήσει εσωτερική έρευνα. “Υπό το πρίσμα του τεράστιου αριθμού θανάτων στη Μεσόγειο τα τελευταία χρόνια, καλώ την ΕΕ να ξεκινήσει μια εξεταστική επιτροπή για τους παράγοντες που προκάλεσαν αυτήν την ανθρωπιστική κρίση»
Σε αυτό το πλαίσιο, η Ευρωπαία Συνήγορος του Πολίτη, κάλεσε το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης και την Επιτροπή να συστήσουν μια ανεξάρτητη επιτροπή έρευνας για να αξιολογήσει τους λόγους για τον μεγάλο αριθμό θανάτων στη Μεσόγειο και να αντλήσει διδάγματα από το ναυάγιο της Adriana.
«Σχεδόν οκτώ μήνες μετά το περιστατικό του Adriana, δεν έχουν γίνει αλλαγές για να αποφευχθεί η επανάληψη ενός τέτοιου περιστατικού», γράφει.
