Το νομοσχέδιο που τέθηκε σε διαβούλευση παρουσιάστηκε στη σημερινή συνεδρίαση του υπουργικού συμβουλίου. Στόχος της κυβέρνησης στα τέλη της εβδομάδας να κατατεθεί στη Βουλή και μέχρι τα μέσα Φεβρουαρίου, να έχει ψηφιστεί. Όπως είπε ο πρωθυπουργός στο υπουργικό, το νομοσχέδιο θα ψηφιστεί 12 έως 13 Φεβρουαρίου, ενώ αστειευόμενος είπε και 14 να γίνει (του Αγίου Βαλεντίνου) θα έχει έναν συμβολισμό.
Το συνοδευτικό κείμενο από τον υπουργό Επικρατείας, Άκη Σκέρτσο στην πλατφόρμα για τη δημόσια διαβούλευση αναφέρει:
«Δημόσια διαβούλευση για το σχέδιο νόμου του Υπουργού Επικρατείας με τίτλο: «Ισότητα στον πολιτικό γάμο, τροποποίηση του Αστικού Κώδικα και άλλες διατάξεις»
Τίθεται από σήμερα Τετάρτη, 24 Ιανουαρίου 2024, σε δημόσια διαβούλευση το σχέδιο νόμου του Υπουργού Επικρατείας με τίτλο «Ισότητα στον πολιτικό γάμο, τροποποίηση του Αστικού Κώδικα και άλλες διατάξεις».
Το προτεινόμενο σχέδιο νόμου θεσμοθετεί στην ελληνική έννομη τάξη τον γάμο μεταξύ δύο προσώπων ανεξάρτητα από το φύλο τους, προκειμένου να επιτευχθούν η ισότητα στον γάμο και η νομική προστασία οικογενειών. Η θεσμοθέτηση της ισότητας στον γάμο δημιουργεί και ισότητα στα δικαιώματα παιδιών ομόφυλων ζευγαριών που ήδη υπάρχουν.
Η προβλεπόμενη επέκταση του δικαιώματος σύναψης γάμου αποτελεί ένα αποφασιστικό βήμα προς την κατεύθυνση της εμπέδωσης της ισότητας και της άρσης του κοινωνικού αποκλεισμού και των διακρίσεων σε βάρος των ομόφυλων ζευγαριών και εντάσσεται στo ευρύτερο πλαίσιο της δημιουργίας μιας κοινωνίας χωρίς διακρίσεις. Έτσι η χώρα μας προστίθεται στον μακρύ κατάλογο των χωρών που αναγνωρίζουν την ισότητα στον γάμο, από μακρού χρόνου, όπως η Ολλανδία, το Βέλγιο, ο Καναδάς, η Σουηδία, η Νορβηγία, η Πορτογαλία, η Αργεντινή, η Δανία, η Γαλλία, η Βραζιλία, το Ηνωμένο Βασίλειο, ή πιο πρόσφατα, όπως η Φινλανδία, το Λουξεμβούργο, η Ιρλανδία, η Εσθονία, η Γερμανία, η Μάλτα, η Αυστραλία, η Ελβετία και οι ΗΠΑ (συνολικά 36 χώρες στον κόσμο).
Το σχέδιο νόμου, η σύνταξη του οποίου βασίστηκε και στη νομοθετική πρακτική που ακολουθήθηκε σε πολλές άλλες ευρωπαϊκές χώρες που έχουν ήδη καθιερώσει την ισότητα στον γάμο (Γαλλία, Γερμανία κ.ά), στοχεύει με δεκατρία μόλις άρθρα και με ελάχιστες παρεμβάσεις στον Αστικό Κώδικα και τη λοιπή νομοθεσία να κατοχυρώσει τη δυνατότητα των ομόφυλων ζευγαριών να συνάπτουν γάμο, συμπεριλαμβάνοντας όλες τις απαραίτητες σχετικές μεταβατικές διατάξεις που συνδέονται με αυτόν, καθώς και ρυθμίσεις σχέσεων συγγένειας με στοιχεία αλλοδαπότητας. Επίσης γίνονται οι αναγκαίες παρεμβάσεις για ίση πρόσβαση των ομόφυλων ζευγαριών σε δικαιώματα της εργατικής νομοθεσίας. Τέλος, το νομοσχέδιο ενισχύει την προστασία από διακρίσεις, επεκτείνοντας την αρχή της ίσης μεταχείρισης και στους τομείς της κοινωνικής προστασίας, της εκπαίδευσης και της πρόσβασης στην παροχή υπηρεσιών.
Το παρόν σχέδιο νόμου αποτελεί ένα μεγάλο βήμα για την υλοποίηση της Εθνικής Στρατηγικής για την Ισότητα των ΛΟΑΤΚΙ, που είχε εκπονηθεί το 2021 από ειδική επιτροπή που είχε ορίσει ο Πρωθυπουργός με επικεφαλής τον πρώην Πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, Καθηγητή κ. Λίνο-Αλέξανδρο Σισιλιάνο.
Σε αυτήν τη σημαντική νομοθετική πρωτοβουλία σας καλούμε να συμμετάσχετε με τα σχόλια και τις επισημάνσεις σας στη δημόσια διαβούλευση, η οποία θα ολοκληρωθεί την Τετάρτη, 31 Ιανουαρίου 2024 και ώρα 21:00.
Ο ΥΠΟΥΡΓΟΣ ΕΠΙΚΡΑΤΕΙΑΣ
ΧΡΗΣΤΟΣ – ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΣΚΕΡΤΣΟΣ»
Χαρακτηριστικό του κλίματος είναι ότι πριν καλά καλά ολοκληρωθεί το υπουργικό συμβούλιο o υπουργός Επικρατείας, Μάκης Βορίδης έκανε γνωστό πως σκοπεύει να απέχει από την ψηφοφορία. Πάντως, κυβερνητικές πηγές μετά τη συνεδρίαση του υπουργικού συμβουλίου ανέφεραν χαρακτηριστικά: «Ο κ. Βορίδης έχει εκφράσει την επιφύλαξή του αυτή ήδη πριν γίνει υπουργός. Επέλεξε τη στάση της αποχής. Άρα δεν υπάρχει θέμα για την παραμονή του στο υπουργικό συμβούλιο».
Την ίδια ώρα, την καταψήφιση του νομοσχεδίου ανακοίνωνε και η βουλευτής Σερρών της Νέας Δημοκρατίας, Φωτεινή Αραμπατζή. «Καταψηφίζω το νομοσχέδιο για τα ομόφυλα ζευγάρια καθώς ανοίγει τον δρόμο για την τεκνοθεσία. Είμαι υπέρ της αλλαγής της νομοθεσίας για το σύμφωνο συμβίωσης», αναφέρει χαρακτηριστικά στη δήλωσή της η κυρία Αραμπατζή.
Σύμφωνα με το ρεπορτάζ, κατά τη διάρκεια του υπουργικού συμβουλίου δεν τοποθετήθηκε κατά του νομοσχεδίου κανένας από τους υπουργούς που έλαβαν το λόγο. Αντιθέτως, θετικά υπέρ του σχεδίου νόμου για τα ομόφυλα ζευγάρια τοποθετήθηκαν οι Γιώργος Γεραπετρίτης, Χρήστος Σταϊκούρας, Κώστας Σκρέκας, Κωστής Χατζηδάκης, Κυριάκος Πιερρακάκης, Όλγα Κεφαλογιάννη, Σοφία Ζαχαράκη Ζαχαράκη, Βασίλης Κικίλιας και Ειρήνη Αγαπηδάκη.
Να σημειωθεί ότι η Μαρία Κεφαλά, που έχει εκφράσει ενστάσεις για το νομοσχέδιο, δεν τοποθετήθηκε στο υπουργικό συμβούλιο, ενώ η στάση της παραμένει ερωτηματικό, καθώς πληροφορίες την ήθελαν να παραιτείται.
Την ίδια ώρα, κυβερνητικές πηγές σημείωναν με νόημα ότι για τους υφυπουργούς, που δεν είναι μέλη του υπουργικού συμβουλίου, θα τηρηθεί στάση αναμονής μέχρι να δουν τι θα πράξουν στη Βουλή. Δεν έχει έρθει ακόμη η ώρα της ψηφοφορίας, τονίζεται από κυβερνητικά χείλη.
Υπενθυμίζεται επίσης, ότι τόσο ο κ. Σκρέκας, όσο και ο κ. Σταϊκούρας απείχαν από την ψηφοφορία για το σύμφωνο συμβίωσης.
Νωρίτερα, με το μήνυμα ότι ένα ζήτημα ισότητας δεν προσφέρεται για διχασμούς, ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης αναφέρθηκε στο νομοσχέδιο για το γάμο των ομοφύλων στο υπουργικό συμβούλιο.
Ο πρωθυπουργός τόνισε ότι με το νομοσχέδιο αυτό επιδιώκεται η ισοτιμία στον πολιτικό γάμο όλων των πολιτών και η προστασία των παιδιών ομόφυλων γονέων που ήδη υπάρχουν, αναφέροντας ότι αντίστοιχη ρύθμιση ισχύει σε 36 χώρες σε όλο τον κόσμο και σε καμία από αυτές δεν έχει παρατηρηθεί κοινωνική φθορά,. Παράλληλα επανέλαβε ότι το νομοσχέδιο δεν θα επιτρέπει την παρένθετη κύηση για ομόφυλα ζευγάρια, σημειώνοντας ότι η Ελλάδα δεν θα γίνει «εργαστήριο».
Αναφερόμενος στο «όχι» της Εκκλησίας της Ελλάδας, ο Κ. Μητσοτάκης σημείωσε πως το συγκεκριμένο θέμα αφορά σε επιλογή της πολιτείας και όχι σε θεολογικές πεποιθήσεις και μίλησε για ώριμες αλλαγές, όπως ο πολιτικός γάμος και η καύση των νεκρών, στις οποίες αρχικά η εκκλησία είχε αντιταχθεί και οι οποίες, όπως αποδείχθηκε δεν έβλαψαν την κοινωνία ούτε τις σχέσεις πολιτείας και εκκλησίας, προσθέτοντας ότι σέβεται τις απόψεις της.
Παράλληλα, ο πρωθυπουργός εξήρε το διάλογο που έγινε εντός της ΝΔ για το νομοσχέδιο, κάνοντας λόγο για νηφάλια συζήτηση και κατάκτηση για το κόμμα, υπογραμμίζοντας ότι ο ίδιος σέβεται όλες τις απόψεις και ότι είναι σημαντικό ότι δεν τέθηκε ζήτημα κομματικής πειθαρχίας, ωστόσο σε γενικές γραμμές δεν φάνηκε να εγκρίνει πιο ακραίες τοποθετήσεις, λέγοντας ότι ένα θέμα ισότητας δεν προσφέρεται για διχασμούς.
Τέλος, να αναφερθεί ότι στην έναρξη της τοποθέτησής του, ο πρωθυπουργός αναφέρθηκε στο ζήτημα της επιστολικής ψήφου, κάνοντας επίθεση προς τα κόμματα της αντιπολίτευσης, που διαφωνούν με την τροπολογία της Νίκης Κεραμέως για την επιστολική ψήφο και στις εθνικές εκλογές. «Γίνεται ένα ιστορικό βήμα για την καθιέρωση της επιστολικής ψήφου στις ευρωεκλογές. Η τροπολογία θα επανέλθει μετά τις ευρωεκλογές. Και τότε θα φανεί ποιος θέλει να έχουν τη δυνατότητα οι συμπολίτες μας από το εξωτερικό», τόνισε.
Να θυμίσουμε ότι η Ιερά Σύνοδος της Ιεραρχίας αποφάσισε χθες ομόφωνα ότι διαφωνεί με το γάμο και την τεκνοθεσία στα ομόφυλα ζευγάρια, ενώ τα μέλη του Σώματος, σύμφωνα με το ανακοινωθέν που εξέδωσαν, αποφάσισαν, μεταξύ άλλων, να σταλούν επιστολές προς τους βουλευτές, να διαβαστεί στους ναούς στις 4 Φεβρουαρίου Εγκύκλιος με τις θέσεις της Εκκλησίας και να μοιραστεί σχετικό φυλλάδιο, ενώ θα εξουσιοδοτηθούν οι μητροπολίτες κάθε επαρχίας να αναλάβουν πρωτοβουλίες για την ενημέρωση του ποιμνίου και την προάσπιση της οικογένειας.
Επίσης, ο πρωθυπουργός υπογράμμισε αναφερόμενος στην αναδιαμόρφωση του δικαστικού χάρτη με την ενοποίηση πρωτοδικείων- ειρηνοδικείων ότι είναι μία μεταρρύθμιση που εκκρεμεί εδώ και 100 χρόνια, καθώς πρώτος την είχε επιδιώξει ο Ελευθέριος Βενιζέλος, και σημείωσε ότι «δεν υστερούμε σε αριθμό δικαστών έναντι της υπόλοιπης Ευρώπης, αλλά εδώ η εκδίκαση των υποθέσεων απαιτεί τετραπλάσιο, πενταπλάσιο χρόνο. Μερικές φορές τέσσερα, πέντε, επτά, οκτώ, δέκα χρόνια. Τέτοιου είδους καθυστερήσεις, όμως, πρακτικά ισοδυναμούν με αρνησιδικία», προσθέτοντας ότι «οι αλλαγές που εισηγείται το αρμόδιο Υπουργείο είναι κρίσιμες. Θα υλοποιηθούν με την τεχνική βοήθεια της Παγκόσμιας Τράπεζας και με εξασφαλισμένους πόρους από το Ταμείο Ανάκαμψης».
Η εισήγηση Σκέρτσου
Απαντήσεις για το περιεχόμενο του υπό κατάθεση νομοσχεδίου για τον γάμο των ομόφυλων ζευγαριών, αλλά και για το πνεύμα του νομοσχεδίου, έδωσε κατά τη συνεδρίαση του Υπουργικού Συμβουλίου ο υπουργός Επικρατείας Άκης Σκέρτσος. Ο, και εισηγητής του νομοσχεδίου, υπό τον τίτλο, «Ισότητα στον πολιτικό γάμο, τροποποίηση του αστικού κώδικα και άλλες διατάξεις», αλλά και επικεφαλής της Εθνικής Στρατηγικής για τους ΛΟΑΤΚΙ, έδωσε επίσης απαντήσεις σε απορίες και ενστάσεις που έχουν διατυπωθεί στον δημόσιο διάλογο, ενώ παρέθεσε και τη διεθνή πραγματικότητα.
Ξεκίνησε δε, την εισήγησή του, υπενθυμίζοντας τι προέβλεπε το πρόγραμμα της Νέας Δημοκρατίας, το οποίο έκανε λόγο για «Υλοποίηση της Εθνικής Στρατηγικής για την Ισότητα των ΛΟΑΤΚΙ».
Στον πυρήνα του, το υπό κατάθεση νομοσχέδιο «εισάγει την ισότητα στον πολιτικό γάμο, δηλαδή πρόσβαση στο θεσμό του πολιτικού γάμου για όλους τους Έλληνες πολίτες, χωρίς διακρίσεις, και ανεξαρτήτως σεξουαλικού προσανατολισμού. Προστατεύει τα συμφέροντα των παιδιών ρυθμίζοντας ζητήματα οικογενειακού δικαίου σε οικογένειες ομόφυλων ζευγαριών». Αντιθέτως, «δεν επεκτείνουμε το δικαίωμα της ιατρικώς υποβοηθούμενης αναπαραγωγής (και την παρένθετη μητρότητα) στα ζευγάρια ανδρών», διευκρίνισε εξ αρχής.
Ανατρέχοντας στο τι συμβαίνει στην υπόλοιπη Ευρώπη και κόσμο, ο υπουργός Επικρατείας κατέδειξε ότι ο γάμος των ομόφυλων ζευγαριών έχει νομοθετηθεί σε 36 χώρες και στις 5 ηπείρους, εκ των οποίων 20 στην Ευρώπη. Και, επικαλούμενος εν συνεχεία, την ιστορική ρήση του Κωνσταντίνου Καραμανλή, ότι η Ελλάδα «πολιτικά, αμυντικά, οικονομικά, πολιτιστικά ανήκει εις την Δύσιν», επισήμανε ότι «στο σύνολο σχεδόν των δυτικών ευρωπαϊκών χωρών είναι πλέον κοινός τόπος ότι δεν θα πρέπει να αναγνωρίζονται λιγότερα δικαιώματα στους πολίτες λόγω του σεξουαλικού τους προσανατολισμού».
Εξ άλλου, επέμεινε, «η ισότητα των πολιτών απέναντι στο νόμο είναι συστατικό στοιχείο κάθε φιλελεύθερης δημοκρατίας». Και, εν προκειμένω, «πιστεύουμε βαθιά στο θεσμό του γάμου, έναν από τους αρχαιότερους και πιο συντηρητικούς θεσμούς. Θέλουμε να έχουν πρόσβαση σε αυτόν όλοι οι Έλληνες πολίτες». Άλλωστε, «17 από τις 20 πιο ευτυχισμένες χώρες του κόσμο (σ.σ. βάσει του Gallup global happiness index) έχουν ισότητα στο γάμο», ήταν ένα ακόμη στοιχείο που επικαλέσθηκε.
Στο θέμα της υιοθεσίας, ο Ά.Σκέρτσος είπε στους συναδέλφους του υπουργούς ότι 39 χώρες στον κόσμο επιτρέπουν την υιοθεσία από ομόφυλα ζευγάρια, 23 από αυτές είναι στην Ευρώπη, ενώ 16 κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης επιτρέπουν την υιοθεσία. Ενώ, όπως εξήγησε παραλλήλως, «η νομοθέτηση της ισότητας στο γάμο, αυτόματα συνεπάγεται ολόκληρο το νομοθετικό πλαίσιο των σχέσεων συγγένειας, συμπεριλαμβανομένης και της υιοθεσίας. Εξ ου και δεν υπάρχει ξεχωριστό άρθρο για την υιοθεσία από ομόφυλα ζευγάρια στο νομοσχέδιο».
Αυτό, επίσης, που ήδη ισχύει, είναι ότι ΛΟΑΤΚΙ συμπολίτες μας ήδη αποκτούν παιδιά, ανέφερε, και μάλιστα μέσω τριών οδών: Είτε μόνες γυναίκες, νομίμως, και μέσω τράπεζας σπέρματος, είτε μόνοι άνδρες ή γυναίκες, μέσω υιοθεσίας, είτε Έλληνες στο εξωτερικό, μέσω υποβοηθούμενης αναπαραγωγής ή υιοθεσίας. «Με την υιοθεσία δίνουμε τη δυνατότητα στα παιδιά που ήδη μεγαλώνουν σε ομόφυλες οικογένειες να αποκτήσουν τα ίδια δικαιώματα με τα άλλα παιδιά», επισήμανε.
Σε επόμενο σημείο της εισήγησής του, αναφέρθηκε στα προβλήματα που προκαλούνται από το γεγονός ότι η Πολιτεία αναγνωρίζει μόνον τον ένα γονέα ως τέτοιον (σε περιπτώσεις θανάτου, ασθένειας ή διαζυγίου). «Τα παιδιά αυτά ζουν ανάμεσά μας, χωρίς τα ίδια δικαιώματα με τα άλλα παιδιά», υπογράμμισε.
Επιπροσθέτως, τα παιδιά Ελλήνων που έχουν γεννηθεί στο εξωτερικό, εντός ομόφυλων ζευγαριών, δεν μπορούν να αποκτήσουν την ελληνική ιθαγένεια, με δυο λόγια, «Ελληνόπουλα που δεν αναγνωρίζονται ως Έλληνες!».
Συγχρόνως, όμως, ο υπουργός Επικρατείας διερωτήθηκε «πόσο πειστικό και αποτελεσματικό είναι ένα κράτος που επιδιώκει να καταπολεμήσει το bullying στο σχολείο, αλλά δεν αναγνωρίζει την ύπαρξη αυτών των παιδιών και των οικογενειών τους;».
Επικαλέστηκε, όμως, και επιστημονικές μελέτες, οι οποίες καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι «δεν υπάρχουν ουσιώδεις διαφοροποιήσεις με τα παιδιά ετερόφυλων οικογενειών, στη γνωστική ανάπτυξη και τις σχολικές επιδόσεις, την κοινωνική ανάπτυξη, την ψυχολογική ανάπτυξη αλλά και τον σεξουαλικό προσανατολισμό».
Η εισήγηση Σκέρτσου συνεχίσθηκε με το τι δεν κάνει το νομοσχέδιο: «δεν επεκτείνεται το δικαίωμα της ιατρικώς υποβοηθούμενης αναπαραγωγής σε ζευγάρια ανδρών, πόσο μάλλον σε ζευγάρια εκτός γάμου ή συμφώνου συμβίωσης. Δεν γίνεται καμία αναφορά στο Γονέας 1/Γονέας 2 (παραμένει το πατέρας/μητέρα). Άνδρας και γυναίκα παραμένουν τα δύο φύλα και δεν ανοίγουν παραθυράκια για μελλοντικές αλλαγές στον αριθμό των φύλων. Δεν τροποποιείται καθόλου το πλαίσιο για το Σύμφωνο Συμβίωσης». Εν κατακλείδι, «το σχέδιο νόμου της Νέας Δημοκρατίας είναι μετρημένο, ισορροπημένο και λιτό, και ευθυγραμμίζει τη χώρα μας πάλι με τη Δυτική Ευρώπη».
Στο ερώτημα, γιατί δεν μπορούν να λυθούν όλα αυτά, με μια τροποποίηση του συμφώνου συμβίωσης, επιχειρηματολόγησε ότι «ο θεσμός τής “επιτροπείας” δεν δίνει δικαίωμα διατροφής στο παιδί ή κοινωνικοασφαλιστικές παροχές ή κληρονομιά». Ακόμη, «αν δημιουργήσουμε ένα καινούριο θεσμό “κηδεμονίας”, αυτός θα πρέπει να συμπεριλάβει και τα ετερόφυλα ζευγάρια. Καμία χώρα δεν έχει λύσει τα προβλήματα έτσι, θα ήταν παγκόσμια πρωτοτυπία». Τέλος, «αν απλά συμπεριλάβουμε την υιοθεσία ως δικαίωμα στο σύμφωνο συμβίωσης, απλά διατηρούμε τη διάκριση έναντι του γάμου», σημείωσε.
Επικαλούμενος, τέλος, σχετική δημοσκόπηση της εταιρείας Marc, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι «η αποδοχή της ισότητας στο γάμο βαίνει αυξανόμενη. Η κοινωνία στηρίζει τα δικαιώματα των παιδιών». Και, με βάση τη διεθνή πρακτική, «η αποδοχή της ισότητας στο γάμο αυξάνεται μετά τη νομοθέτηση. Σε καμία χώρα δεν έχει υπάρξει πισωγύρισμα».
Ενώ στην καταληκτική παράγραφο της απόφασης του Ανωτάτου Δικαστηρίου των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής, το 2015, διαβάζουμε το εξής απόσπασμα: «Προσδοκούν ότι δεν θα είναι καταδικασμένοι να ζουν στη μοναξιά, αποκλεισμένοι από έναν εκ των παλαιοτέρων θεσμών του πολιτισμού μας. Επιζητούν την ισότητα στην αξιοπρέπεια έναντι του Νόμου. Το Σύνταγμα τούς αναγνωρίζει αυτό το δικαίωμα».
