Οι σήραγγες χρησιμοποιούνται τουλάχιστον από τις αρχές της δεκαετίας του 1980 και μέλη διαφόρων παλαιστινιακών οργανώσεων είναι γνωστό ότι τις χρησιμοποιούν από την πρώτη Ιντιφάντα, που ξεκίνησε το 1987. Μετά τη σύγκρουση Ισραήλ-Χαμάς το 2021, ο ηγέτης της Χαμάς.
Γιαχία Σινγουάρ ισχυρίστηκε ότι η οργάνωσή του έχει 500 χιλιόμετρα συστήματος σήραγγας και ότι οι Ισραηλινές Αμυντικές Δυνάμεις (IDF) είχαν καταστρέψει τότε μόνο το 5%. Δεν υπάρχει τρόπος να επαληθευτεί ο ισχυρισμός του Σινγουάρ, αλλά είναι ενδεικτικό του μεγέθους της πρόκλησης που αντιμετωπίζουν οι IDF στο συνεχιζόμενο πόλεμο και είναι απίθανο οι Ισραηλινοί τώρα να τις καταστρέψουν ολοσχερώς.
Το μετρό της Γάζας είναι κάτι περισσότερο από οποιαδήποτε στρατιωτική υποδομή. Είναι το κέντρο βάρους (COG) της στρατιωτικής πτέρυγας της Χαμάς. Οι σήραγγες στη Γάζα προηγούνται χρονικά της Χαμάς. Πιστεύεται ότι χρησιμοποιούνται από τις αρχές της δεκαετίας του 1980 μετά τη διαίρεση της πόλης της Ράφα από τα νέα σύνορα που αναγνωρίστηκαν στη συνθήκη ειρήνης του 1979 μεταξύ Αιγύπτου και Ισραήλ. Αρχικά χρησιμοποιήθηκαν από τις χωρισμένες οικογένειες για να επικοινωνούν μεταξύ τους ως και από λαθρέμπορους για τη μεταφορά εμπορευμάτων.
Η Χαμάς ιδρύθηκε το 1987 και σύντομα συνειδητοποίησε τη στρατιωτική σημασία των σηράγγων. Αρχισε να σκάβει τούνελ στα μέσα της δεκαετίας του 1990, όταν η Οργάνωση για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης (PLO) έλαβε κάποιο βαθμό αυτοδιοίκησης στη Γάζα από το Ισραήλ. Η οργάνωση ξεκίνησε σοβαρά τη δημιουργία σηράγγων από το 2005, όταν το Ισραήλ αποσύρθηκε από τη Γάζα και αργότερα όταν η Χαμάς ανέλαβε την εξουσία στις εκλογές του 2006. Μεταξύ των πρώτων επιτυχιών της Χαμάς, χρησιμοποιώντας τις σήραγγες, ήταν η απαγωγή του στρατιώτη του Ισραηλινού στρατού Γκιλάτ Σαλίτ και η δολοφονία των στρατιωτών Χανάν Μπαράκ και Πάβελ Σλούτσκερ σε μια διασυνοριακή επιδρομή στις 25 Ιουνίου 2006. Αργότερα το Ισραήλ απελευθέρωσε 1.027 Παλαιστίνιους κρατούμενους σε αντάλλαγμα για την απελευθέρωση του Σαλίτ τον Οκτώβριο 2011. Σύμφωνα με τις αναφορές, οι σήραγγες τη δεκαετία του 1990 είχαν πλάτος περίπου ένα μέτρο και οι λαθρέμποροι χρησιμοποιούσαν κινητήρες βαρούλκου για να μεταφέρουν εμπορεύματα κατά μήκος των αμμωδών δαπέδων της σήραγγας, προηγμένα χαρακτηριστικά ασφαλείας, συστήματα διάθεσης λυμάτων και κλιματισμού κ.λπ.
Η υποδομή είναι ο άξονας της στρατηγικής αντικανονικού πολέμου της Χαμάς και της επιτρέπει να αναλαμβάνει τόσο επιθετικές όσο και αμυντικές επιχειρήσεις. Προσφέρει ασύμμετρο πλεονέκτημα στη Χαμάς, αναιρώντας ορισμένα από τα τεχνολογικά πλεονεκτήματα που διαθέτει ο ισραηλινός στρατός. Το γεγονός ότι η Χαμάς έχει κατασκευάσει το υπόγειο σύστημα κάτω από μια από τις πυκνότερες αστικές τοποθεσίες του κόσμου περιπλέκει περαιτέρω το θέμα για τους IDF. Το σύστημα έχει σχεδιαστεί για να αντέχει στον εναέριο και επίγειο βομβαρδισμό. Ο σχεδιασμός και η κατασκευή επιτρέπουν στη Χαμάς να εντοπίσει την ηγεσία της, τις μονάδες μάχης, το αρχηγείο, τα κέντρα διοίκησης και ελέγχου, τα όπλα και τις προμήθειες μέσα από το συγκρότημα. Επιτρέπει επίσης σε διάφορα στρατιωτικά κλιμάκια να κινούνται ελεύθερα μεταξύ διαφόρων προετοιμασμένων θέσεων έκτακτης ανάγκης.
Γάζα: Η άγνωστη ιστορία του «μετρό»
Η Λωρίδα της Γάζας έχει έκταση περίπου 365 τετραγωνικά χιλιόμετρα. Αν ο ισχυρισμός του Γιάχια Σινγουάρ το 2021 ότι η Χαμάς κατασκεύασε σύστημα σηράγγων 500 χιλιομέτρων είναι αληθής, τότε θα ισοδυναμούσε με 10 παράλληλα συστήματα σήραγγας από βορρά προς νότο και οκτώ παράλληλες διασυνδεόμενες σήραγγες που εκτείνονται από την ανατολή προς τη δύση. Το μετρό της Γάζας είναι έτσι σχεδιασμένο ώστε μπορεί να υπάρχουν δεκάδες φρεάτια που οδηγούν σε μια σήραγγα σε βάθη μεταξύ 20 και 80 μέτρων. Σύμφωνα με ορισμένες μαρτυρίες, η πυκνότητα των σηράγγων είναι τόσο υψηλή που μερικές διασταυρώνονται σε διαφορετικά βάθη. Για να δημιουργηθεί ένα υπόγειο σύστημα αυτού του μεγέθους απαιτούνται αφοσιωμένη οργάνωση, υψηλό επίπεδο τεχνολογικής εξειδίκευσης και πόροι όσον αφορά το εκπαιδευμένο ανθρώπινο δυναμικό, τον εξοπλισμό και όχι μόνο. Ισραηλινοί αξιωματούχοι ανέφεραν ότι ο Mοχάμετ Σινγουάρ, αδερφός του Γιάχια, διηύθυνε το έργο κατασκευής των σηράγγων. Η Γάζα βρίσκεται υπό χερσαίο, θαλάσσιο και εναέριο αποκλεισμό από το Ισραήλ και την Αίγυπτο από το 2007 και δεν αναμενόταν να διαθέτει ικανότητα ή πόρους για σκάψιμο σε μια τέτοια υποδομή.
Εκτιμάται ότι η Χαμάς χρησιμοποίησε εκσκαφείς, βασικά ηλεκτρικά εξαρτήματα ως και εκτροπή των ποσοτήτων σκυροδέματος που προοριζόταν για πολιτικούς και ανθρωπιστικούς σκοπούς προς το έργο κατασκευής σήραγγας. Ωστόσο, δύο από τα συστήματα σήραγγας που αποκαλύφθηκαν κατά τη διάρκεια του συνεχιζόμενου πολέμου, π.χ. κοντά στο νοσοκομείο al Shifa και σε άλλα κοντά στο πέρασμα Ερεζ, διαψεύδουν αυτή την εκτίμηση. Κατά τη διάρκεια της επιχείρησης στο σπίτι του Σινγουάρ στο Khan Yunis, ο ισραηλινός στρατός συνέλεξε σημαντικό αριθμό πληροφοριών της Χαμάς, συμπεριλαμβανομένης της έκθεσης της Χαμάς για οικονομικές συναλλαγές που παρέχει λεπτομέρειες για περισσότερα από ένα εκατομμύριο δολάρια που δαπανήθηκαν για την κατασκευή σηράγγων το 2022.
Τη δεύτερη εβδομάδα του Νοεμβρίου 2023, η 162η Μεραρχία των IDF επιχειρούσε στην «συνοικία ασφαλείας» της Χαμάς στην πόλη της Γάζας, δίπλα στο νοσοκομείο al-Shifa. Τα στρατεύματα της Ταξιαρχίας Πεζικού Givati φέρεται να βρήκαν υλικά πληροφοριών, εργοστάσια κατασκευής όπλων, θέσεις εκτόξευσης αντιαρματικών πυραύλων και σήραγγες. Στις 17 Νοεμβρίου, οι IDF εντόπισαν ένα από τα φρεάτια που οδηγούσαν στην είσοδο μιας μεγαλύτερης σήραγγας. Αυτή η σήραγγα οδηγούσε σε μια πόρτα και σε ένα συγκρότημα που είχε πολλά δωμάτια και ένα από αυτά «ήταν ένα ευρύχωρο υπνοδωμάτιο με δύο μεγάλα κρεβάτια και μια μεγάλη μοντέρνα μονάδα κλιματισμού, μια μικρή κουζίνα, ένα μπάνιο και άλλες εγκαταστάσεις, καθώς και εκτεταμένες υδραυλικές και ηλεκτρικές καλωδιώσεις για να ενεργοποιηθεί όλη η υποδομή. Το φρεάτιο της σήραγγας που οδηγούσε στην κύρια σήραγγα είχε ύψος περίπου 2 μ. Το συγκρότημα κάτω από το νοσοκομείο φέρεται να χρησιμοποιούνταν από τη Χαμάς ως κέντρο διοίκησης και ελέγχου.
Γάζα: Αποκαλυπτική μελέτη του Ορεγκον
Οι ισραηλινοί βομβαρδισμοί κατέστρεψαν πάνω από το 70% των σπιτιών στη Γάζα. Οι ειδικοί λένε ότι η πολιορκημένη Λωρίδα είναι αγνώριστη και ο βομβαρδισμός της είναι ο πιο καταστροφικός στη σύγχρονη ιστορία. Ο ανελέητος βομβαρδισμός της Γάζας από το Ισραήλ για σχεδόν τρεις μήνες έχει καταστρέψει το 70% των σπιτιών στον πολιορκημένο παλαιστινιακό θύλακα (μελέτη του κρατικού πανεπιστημίου της πολιτείας του Ορεγκον). Μια πρόσφατη αναφορά επισημαίνει ότι πάνω από 200 μνημεία και αρχαιολογικοί χώροι καταστράφηκαν από τον ισραηλινό βομβαρδισμό που θεωρείται ο πιο καταστροφικός στη σύγχρονη ιστορία. Περίπου 300.000 από τα 439.000 σπίτια έχουν καταστραφεί από ισραηλινές επιθέσεις, σύμφωνα με έκθεση της Wall Street Journal. Αναλύοντας δορυφορικές εικόνες, η έκθεση πρόσθεσε ότι οι 29.500 βόμβες που έπεσαν έχουν στοχεύσει κατοικημένες περιοχές, βυζαντινές εκκλησίες, νοσοκομεία και εμπορικά κέντρα και όλες οι μη στρατιωτικές υποδομές έχουν καταστραφεί σε βαθμό που δεν μπορούν να επισκευαστούν.
«Η λέξη Γάζα θα μείνει στην ιστορία μαζί με τη Δρέσδη (Γερμανία) και άλλες γνωστές πόλεις που έχουν βομβαρδιστεί», έγραψε ο κορυφαίος Αμερικανός αναλυτής αεροπορικών επιχειρήσεων Robert Pape, ο οποίος έχει γράψει για την ιστορία των διαχρονικών αεροπορικών βομβαρδισμών ανά την υφήλιο. Σε σχεδόν δύο μήνες, η επίθεση έχει προκαλέσει περισσότερες καταστροφές από την κατεδάφιση του Χαλεπίου της Συρίας μεταξύ 2012 και 2016 (από Ρώσους και Ασαντ), τη Μαριούπολη της Ουκρανίας (Αζοφική) το 2022-2023 και αναλογικά, με τους βομβαρδισμούς της χιτλερικής Γερμανίας από τους Συμμάχους στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Εχει σκοτώσει περισσότερους αμάχους από ό,τι ο συνασπισμός υπό την ηγεσία των Ηνωμένων Πολιτειών στην τριετή εκστρατεία του κατά του ISIL (ISIS). Μεταξύ 1942 και 1945 οι Σύμμαχοι επιτέθηκαν σε 51 μεγάλες γερμανικές πόλεις και κωμοπόλεις, καταστρέφοντας περίπου το 40-50% των αστικών περιοχών τους, είπε ο αναλυτής. «Η Γάζα είναι μια από τις πιο έντονες εκστρατείες τιμωρίας πολιτών στην ιστορία», είπε ο Pape, «είναι πλέον άνετα στο πρώτο τεταρτημόριο των πιο καταστροφικών βομβαρδιστικών εκστρατειών που έγιναν ποτέ». Ο Corey Scher του Κέντρου Μεταπτυχιακών Σπουδών CUNY (Νέα Υόρκη) και ο Jamon Van Den Hoek του κρατικού πανεπιστημίου του Ορεγκον είπαν: «Η Γάζα έχει πλέον διαφορετικό χρώμα από το Διάστημα. Είναι μια διαφορετική εικόνα».
