Οι επιθέσεις των Χούθι κατά της εμπορικής ναυτιλίας ξεκίνησαν στις 19 Νοεμβρίου, κλιμακώθηκαν την περασμένη εβδομάδα, με τους αντάρτες της Υεμένης να εκτοξεύουν βαλλιστικούς πυραύλους κατά πλοίων και να πλήττουν ένα (η πρώτη φορά που ένα τέτοιο όπλο χρησιμοποιείται με επιτυχία).
Ωστόσο, το γεγονός προκαλεί παγκόσμια ανησυχία για το εμπόριο και για πιθανές ανατιμήσεις, με δεδομένο ότι περίπου το 30% του παγκόσμιου εμπορίου διέρχεται από τη Διώρυγα του Σουέζ που συνδέει την Ερυθρά Θάλασσα με τη Μεσόγειο. Παρόλο που κανένα από τα πλοία δεν είχε προορισμό το Ισραήλ ή δεν ανήκε σε ισραηλινές εταιρείες, οι επιθέσεις των Χούτι κλιμακώθηκαν και προκαλούν πονοκέφαλο στο διεθνές εμπόριο.
Ο αποκλεισμός της Ερυθράς Θάλασσας αναγκάζει τα πλοία να κινούνται γύρω από το Ακρωτήριο της Καλής Ελπίδας της Νότιας Αφρικής αντί για το Σουέζ και αυτό θα επιμηκύνει τους χρόνους ταξιδιού έως και κατά δύο εβδομάδες. Εάν όλες οι μεταφορές που κατευθύνονται προς το Σουέζ αναδρομολογούνταν, θα υπήρχε περίπου 6% μείωση της προσφοράς εμπορευματοκιβωτίων σε ετήσια βάση.
Κάτι τέτοιο θα ανεβάσει σημαντικά το λειτουργικό κόστος των πλοίων, με αύξηση της τιμής των προϊόντων προς τον τελικό καταναλωτή, ανατρέποντας την έως τώρα συζήτηση και τα δεδομένα για το πώς θα περιοριστεί ο πληθωρισμός σε παγκόσμια κλίμακα.
Μεγάλες ναυτιλιακές εταιρείες, συμπεριλαμβανομένων των Hapag Lloyd, MSC και Maersk, η μεγάλη πετρελαϊκή εταιρεία BP και ο όμιλος πετρελαιοφόρων Frontline ανέφεραν ότι θα αποφύγουν τη διαδρομή της Ερυθράς Θάλασσας και θα επαναδρομολογήσουν μέσω του Ακρωτηρίου της Καλής Ελπίδας στη Νότια Αφρική τα πλοία τους.
Ωστόσο, πολλά πλοία εξακολουθούν να περνούν από τη Διώρυγα του Σουέζ. Αρκετά από αυτά τα πλοία έχουν ένοπλους φρουρούς επί του σκάφους, όπως αναφέρει το Reuters.
Eπίσης, τουλάχιστον 11 πλοία μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων που είχαν περάσει από το Σουέζ και προσέγγιζαν την Υεμένη μεταφέροντας καταναλωτικά αγαθά και σιτηρά, με προορισμό χώρες όπως η Σιγκαπούρη, η Μαλαισία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, είναι τώρα αγκυροβολημένα στην Ερυθρά Θάλασσα μεταξύ του Σουδάν και της Σαουδικής Αραβίας.
Ο χάρτης του ΒΒC που δείχνει το διαφορετικό δρομολόγιο που αναγκάζονται να ακολουθήσουν τα εμπορικά πλοία λόγω των επιθέσεων των Χούτι – Ουσιαστικά το ταξίδι διαρκεί περίπου 10 ημέρες περισσότερο, με ό,τι αυτό συνεπάγεται.
=Ο χάρτης του Economist για την περιοχή στην οποία σημειώνονται οι επιθέσεις
Κατά 25% πιο ακριβά τα δρομολόγια
Eπιπλέον, πέραν των εκτιμώμενων καθυστερήσεων στην εφοδιαστική αλυσίδα από την αλλαγή των δρομολογίων, παρουσιάζεται και μια έντονα αυξητική τάση στις τιμές μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων. Μια ματιά στην ιστοσελίδα freightos.com δείχνει ότι για ένα κοντέινερ 40 ποδών που βάσει δρομολογίου διέρχεται τη Διώρυγα του Σουέζ, η τιμή έχει εκτοξευτεί στα 2.617 δολάρια (από 2.414 δολ.) μέσα σε δύο ημέρες.
Ο αναλυτής της Vortexa Ιωάννης Παπαδημητρίου δήλωσε την Τρίτη ότι η τιμή ενός πλοίου για τη μεταφορά αργού από τη Μέση Ανατολή στην Ευρώπη αυξήθηκε κατά 25% μέσα σε μία εβδομάδα.
Μικρή αύξηση των τιμών πετρελαίου
Η διακοπή των ενεργειακών ροών στην Ερυθρά Θάλασσα είναι απίθανο να έχει μεγάλες επιπτώσεις στις τιμές του αργού και του υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG), δήλωσε τη Δευτέρα η Goldman Sachs, καθώς τα πλοία μπορούν να ανακατευθυνθούν.
«Εκτιμούμε ότι μια υποθετική παρατεταμένη ανακατεύθυνση των πλοίων θα αύξανε τις τιμές του αργού πετρελαίου κατά 3-4 δολάρια ανά βαρέλι», ανέφερε η επενδυτική τράπεζα.
Επιπρόσθετα, έχει αυξηθεί κατά 10 φορές και το κόστος ασφάλισης των πλοίων που διέρχονται από την Ερυθρά Θάλασσα, προσθέτοντας έναν ακόμη λόγο στην ανησυχία για αυξήσεις τιμών παγκοσμίως.
Εν τω μεταξύ, προβληματισμός επικρατεί και ανάμεσα στους επικεφαλής των κεντρικών τραπεζών, καθώς μια ενδεχόμενη «ανάφλεξη» των τιμών πιθανότατα να «χαλάσει» τα σχέδιά τους για μείωση των επιτοκίων μέσα στο 2024.
Ο φόβος των οικονομικών επιπτώσεων
Ο Corey Ranslem, Διευθύνων Σύμβουλος της εταιρείας ναυτιλιακής ασφάλειας Dryad Global, προβλέπει ελάχιστο οικονομικό αντίκτυπο βραχυπρόθεσμα. Αλλά κάθε χρόνο πραγματοποιούνται «περίπου 35.000 κινήσεις πλοίων … κυρίως εμπορικές συναλλαγές μεταξύ Ευρώπης, Μέσης Ανατολής και Ασίας» στην περιοχή της Ερυθράς Θάλασσας, που αντιπροσωπεύουν περίπου το 10% του παγκόσμιου ΑΕΠ, είπε.
Αυτό σημαίνει ότι εάν οι απειλές συνεχιστούν, οι χώρες σε αυτές τις περιοχές θα μπορούσαν να δουν σημαντικές οικονομικές επιπτώσεις. Η οικονομία του Ισραήλ θα μπορούσε επίσης να επηρεαστεί σοβαρά εάν περισσότερες ναυτιλιακές εταιρείες αρνηθούν να αναλάβουν φορτία που προορίζονται για τα λιμάνια του. Δύο εταιρείες έχουν ήδη λάβει μια τέτοια απόφαση.
«Για τους Χούτι, η πρόκληση θα είναι να καταστούν μια αρκετή μεγάλη απειλή, τέτοια ώστε να αποτρέψουν τις ναυτιλιακές εταιρείες να περάσουν από το Μπαμπ αλ-Μαντάμπ, αποφεύγοντας παράλληλα ενέργειες που θα μπορούσαν να προκαλέσουν μια συντριπτική στρατιωτική απάντηση από τον συνασπισμό υπό την ηγεσία των ΗΠΑ», δήλωσε ο Torbjorn Soltvedt, επικεφαλής αναλυτής στη Verisk Maplecroft.
«Οι Χούθι δεν χρειάζεται να εμποδίσουν φυσικά τα πλοία να περάσουν από την Ερυθρά Θάλασσα. Το μόνο που χρειάζεται είναι να προκαλέσουν αρκετή αναστάτωση ώστε να καταστήσουν απαγορευτικά τα ναυτιλιακά ασφάλιστρα ή να υποχρεώσουν τις περισσότερες ναυτιλιακές εταιρείες να αναστείλουν τις δραστηριότητές τους στην περιοχή».
Καταδίκη των επιθέσεων
Οι ΗΠΑ, η ΕΕ, το ΝΑΤΟ και πολλές χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Υεμένης, εξέδωσαν κοινή δήλωση την Τρίτη καταδικάζοντας την «ανάμιξη των Χούτι στα δικαιώματα και τις ελευθερίες της ναυσιπλοΐας» εν μέσω των επιθέσεων στην Ερυθρά Θάλασσα.
Ο Αμερικανός υπουργός Άμυνας Λόιντ Όστιν, κατά την επίσκεψή του στο Μπαχρέιν, προσδιόρισε αρκετές χώρες που συμμετέχουν σε μια διεθνή δύναμη δράσης.
Τα συμμετέχοντα έθνη υπό την ηγεσία των Ηνωμένων Πολιτειών, περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων το Μπαχρέιν, τη Βρετανία, τον Καναδά, τη Γαλλία, την Ιταλία, τις Κάτω Χώρες, τη Νορβηγία, τις Σεϋχέλλες και την Ισπανία.
Ο ηγέτης του σιιτικού, υποστηριζόμενου από το Ιράν κινήματος των Χούτι της Υεμένης, Άμπντελ Μάλεκ αλ Χούθι, προειδοποίησε την Πέμπτη ότι η οργάνωσή του θα αρχίσει να εκτοξεύει πυραύλους κατά αμερικανικών πολεμικών πλοίων στην περίπτωση που η Ουάσινγκτον αναμιχθεί περισσότερο στις υποθέσεις της οργάνωσης του ή στοχοθετήσει την Υεμένη.
Ο ναυτικός συνασπισμός υπό τις ΗΠΑ
Ο ναυτικός συνασπισμός υπό την ηγεσία των ΗΠΑ, ο οποίος είναι υπό σχηματισμό, «είναι συλλογικά ικανός να αναπτύξει μια σημαντική θαλάσσια δύναμη στην Ερυθρά Θάλασσα», δήλωσε ο Sidharth Kaushal, ερευνητής θαλάσσιας ενέργειας στο Royal United Services Institute με έδρα το Λονδίνο. Άλλα μέλη της πολυεθνικής πρωτοβουλίας περιλαμβάνουν το Ηνωμένο Βασίλειο, το Μπαχρέιν, τον Καναδά, τη Γαλλία, την Ιταλία, την Ολλανδία, τη Νορβηγία και την Ισπανία, ενώ τη συμμετοχή της Ελλάδας ανακοίνωσε την Πέμπτη και ο Έλληνας υπουργός Εξωτερικών Ν. Δένδιας.
«Όπως είδαμε με την πρόσφατη δραστηριότητα του USS Carney στην περιοχή, τα σύγχρονα πλοία μπορούν να παρέχουν σημαντική προστασία τόσο στον εαυτό τους όσο και σε άλλα πλοία σε ένα θέατρο απειλών από αέρα και πυραύλων», είπε ο Kaushal, αναφερόμενος στο ειδικό αμερικανικό αντιτορπιλικό που κατέστρεψε 14 drones το Σάββατο.
Ωστόσο, η πρόκληση παραμένει, είπε ο Kaushal, λόγω του «σχετικά χαμηλού κόστους των μη επανδρωμένων αεροσκαφών και των πυραύλων» που στοχεύουν στη ναυτιλία και του γεγονότος ότι τα πλοία του ναυτικού πρέπει ακόμα να επιστρέψουν σε φιλικά λιμάνια για να επαναφορτώσουν τα πυρομαχικά που απαιτούνται για την αναχαίτιση των επιθέσεων.
Ένας άλλος σημαντικός κίνδυνος είναι η απειλή κλιμάκωσης. Ο πιο αποτελεσματικός τρόπος για να εξουδετερωθεί η απειλή των Χούτι είναι να επιτεθούν στις τοποθεσίες εκτόξευσης τους — η οποία «δεν θα οδηγούσε αυτόματα σε περιφερειακή πυρκαγιά, αλλά θα μπορούσε να αυξήσει τους κινδύνους μιας τέτοιας ευρύτερης ανάφλεξης», είπε ο Kaushal, προσθέτοντας ότι «ούτε οι Χούτι και το Ιράν ούτε οι ΗΠΑ επιθυμούν μια ευρύτερη κλιμάκωση αυτή τη στιγμή».
Ο Corey Ranslem, Διευθύνων Σύμβουλος της εταιρείας ναυτιλιακής ασφάλειας Dryad Global, προβλέπει ότι η απειλή για τη ναυτιλία «θα συνεχιστεί στο άμεσο μέλλον όσο συνεχίζεται η σύγκρουση στη Γάζα», με δηλώσεις του στο CNBC.
«Ανάλογα με τον τρόπο με τον οποίο ο συνασπισμός υπό την ηγεσία των ΗΠΑ θα συγκροτηθεί, θα μπορούσαμε επίσης να δούμε το επίπεδο απειλής κατά της εμπορικής ναυτιλίας να μειώνεται εάν οι προσπάθειές τους είναι αποτελεσματικές», είπε.
Μέτρα ασφαλείας σε πλοία που διασχίζουν το Σουέζ
Τέσσερα πλοία μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων MSC στην Ερυθρά Θάλασσα είχαν απενεργοποιήσει τους αναμεταδότες τους από τις 17 Δεκεμβρίου, πιθανότατα για να αποφύγουν τον εντοπισμό από τους Χούτι.
Τρία πλοία μεταφοράς υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) έχουν επίσης προσαρμόσει τα δρομολόγιά τους για να αποφύγουν να περάσουν από την Υεμένη, σύμφωνα με τα δεδομένα παρακολούθησης πλοίων της Kpler και της LSEG Eikon.
Τα πλοία προσπαθούν να αποκρύψουν τις θέσεις τους, ως προληπτικό μέτρο ασφαλείας κατά την είσοδο στην ακτογραμμή της Υεμένης, δήλωσε ο Ιωάννης Παπαδημητρίου, ανώτερος αναλυτής εμπορευματικών μεταφορών της Vortexa.
Τα περισσότερα πλοία θα απενεργοποιήσουν τους AIS (αναμεταδότες) τους σε κάποιο σημείο σε αυτά τα ύδατα.
Η ανάλυση της εταιρείας ναυτιλιακής AI Windward έδειξε ότι ο αριθμός των πλοίων που αποκρύπτουν την θέση τους γύρω από την αποκλειστική οικονομική ζώνη της Σαουδικής Αραβίας στην Ερυθρά Θάλασσα, αυξήθηκε σε 81 τον Νοέμβριο από 74 τον Οκτώβριο.
Η απενεργοποίηση του αναμεταδότη καθιστά οριακά πιο δύσκολο τον εντοπισμό ενός πλοίου, αλλά μπορεί επίσης να παρεμποδίσει την ικανότητα του στρατού να παρέχει υποστήριξη.
Ποιοι είναι οι Χούτι;
Οι Χούτι είναι μια σιιτική αίρεση του Ισλάμ που ονομάζονται Ζαϊντί Μουσουλμάνοι, μια μειονότητα στην κυρίως σουνιτική Υεμένη, της οποίας οι ρίζες πηγάζουν εκατοντάδες χρόνια πίσω. Εμφανίστηκαν ως πολιτική και μαχητική οργάνωση τη δεκαετία του 1990, αντιτιθέμενοι στην κυβέρνηση της Υεμένης για θέματα όπως η διαφθορά, η επιρροή των ΗΠΑ και η κακομεταχείριση μελών της από το κεντρικό κράτος.
Αφού διεξήγαγαν εξεγέρσεις κατά του κράτους από τις αρχές της δεκαετίας του 2000 και μετά, οι Χούτι αξιοποίησαν την αστάθεια που ακολούθησε την Αραβική Άνοιξη του 2011 για να αυξήσουν τους οπαδούς τους. Το 2003, επηρεασμένοι από τη λιβανέζικη σιιτική μαχητική οργάνωση Χεζμπολάχ, υιοθέτησαν το επίσημο σύνθημα: «Ο Θεός είναι μεγάλος, θάνατος στην Αμερική, θάνατος στο Ισραήλ, κατάρα στους Εβραίους, νίκη στο Ισλάμ».
Το 2014, οι αντάρτες Χούτι κατέλαβαν την πρωτεύουσα Σαναά, πυροδοτώντας έναν πόλεμο με τη Σαουδική Αραβία και την υποστηριζόμενη από τη Δύση κυβέρνηση της Υεμένης. Ένας αραβικός συνασπισμός υπό την ηγεσία της Σαουδικής Αραβίας το 2015 εξαπέλυσε μια επίθεση κατά της Υεμένης, η οποία συνέχισε να δημιουργεί αυτό που ο ΟΗΕ αποκάλεσε μια από τις χειρότερες ανθρωπιστικές κρίσεις στον κόσμο.
Ο πόλεμος συνεχίζεται μέχρι σήμερα με περιορισμένες εκεχειρίες και οι Χούτι έχουν εξαπολύσει εκατοντάδες επιθέσεις με μη επανδρωμένα αεροσκάφη και πυραύλους κατά της Σαουδικής Αραβίας από τότε οι πολεμικές εχθροπραξίες μεταξύ των δύο πλευρών, με πολλά από τα όπλα που έχουν να εκτιμάται ότι παρέχονται από το Ιράν.
Οι Χούτι ελέγχουν τώρα το μεγαλύτερο μέρος της Υεμένης, συμπεριλαμβανομένης της Σαναά και του σημαντικού λιμανιού της Χοντέιντα στην Ερυθρά Θάλασσα, και οι τάξεις τους έχουν επεκταθεί μαζικά μαζί με τις στρατιωτικές τους ικανότητες, με τη σημαντική βοήθεια του Ιράν.
Κάποιοι αποκαλούν την ομάδα «πληρεξούσιο του Ιράν», αλλά πολλοί ειδικοί στην Υεμένη λένε ότι δεν είναι άμεσος πληρεξούσιος της Ισλαμικής Δημοκρατίας. Αντίθετα, οι δύο έχουν μια αμοιβαία επωφελή σχέση, αλλά οι Χούτι επιδιώκουν τα δικά τους συμφέροντα, τα οποία συχνά ευθυγραμμίζονται με αυτά του Ιράν, και απολαμβάνουν τη στρατιωτική και οικονομική υποστήριξη της Τεχεράνης.
Γιατί επιτίθενται σε φορτηγά πλοία;
Οι Χούτι έχουν ξεκαθαρίσει την πρόθεσή τους να στοχοποιήσουν ισραηλινά πλοία και οποιαδήποτε πλοία κατευθύνονται προς ή από το Ισραήλ, ως αντίποινα για τον πόλεμο της χώρας στη Γάζα που έχει σκοτώσει μέχρι στιγμής περισσότερους από 20.000 ανθρώπους και έχει προκαλέσει ανθρωπιστική καταστροφή. Το Ισραήλ ξεκίνησε την επίθεσή του στις 7 Οκτωβρίου, αφού η παλαιστινιακή μαχητική ομάδα Χαμάς πραγματοποίησε μια σκληρή επίθεση που σκότωσε περίπου 1.200 ανθρώπους στο νότο του Ισραήλ και οδήγησε στην ομηρία 240 άτομα.
Μέχρι στιγμής, οι Χούτι έχουν αναπτύξει μη επανδρωμένα αεροσκάφη άμεσης επίθεσης, πυραύλους κατά πλοίων, ενώ έχουν προβεί ακόμα και σε καταλήψεις εμπορικών πλοίων μέσω προσγείωσης ελικοπτέρου. Και δεν σχεδιάζουν να σταματήσουν.
Ο Μοχάμεντ αλ Μπουκαΐτι, υψηλόβαθμος πολιτικός αξιωματούχος των Χούτι, δήλωσε κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου την Τρίτη: «Ακόμη και αν η Αμερική καταφέρει να κινητοποιήσει ολόκληρο τον κόσμο, οι στρατιωτικές μας επιχειρήσεις δεν θα σταματήσουν εκτός εάν σταματήσουν τα εγκλήματα γενοκτονίας στη Γάζα και επιτρέψουν τρόφιμα, φάρμακα και καύσιμα να εισέλθουν στην πολιορκημένη περιοχή και να διανεμηθούν στον πληθυσμό της, όσες θυσίες κι αν μας κοστίσει».
