Η ασπαρτάμη αναμένεται να ενταχθεί στη λίστα του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας ως «πιθανό καρκινογόνα για... τον άνθρωπο».
Η λίστα παρακολούθησης του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας συμπεριλαμβάνει στοιχεία, όπως η ασπαρτάμη και η αλόη βέρα που θεωρούνται ότι είναι «πιθανώς καρκινογόνα για τον άνθρωπο», γνωστά και ως Ομάδα 2Β. Πολλά από τα 94 στοιχεία της λίστας ίσως δεν προκαλούν ιδιαίτερη έκπληξη, όπως για παράδειγμα η βενζίνη και η άσφαλτος.
Άλλα πάλι μέχρι τώρα γνωρίζαμε ότι είναι φαινομενικά υγιεινές οντότητες, όπως φτέρες, εκχύλισμα αλόης βέρα και παραδοσιακά ασιατικά τουρσί λαχανικά.
Φέτος τον Ιούλιο, ο ΠΟΥ αναμένεται να προσθέσει στη λίστα το τεχνητό γλυκαντικό ασπαρτάμη. Το προϊόν βρίσκεται υπό έλεγχο από την επιστημονική κοινότητα για δεκαετίες, αν και αυτή η εξέλιξη εξακολουθεί να θεωρείται ως μια τολμηρή κίνηση. Η ασπαρτάμη μπορεί να εντοπιστεί σε περίπου 6.000 προϊόντα διατροφής παγκοσμίως – και φορείς της βιομηχανίας έχουν επικρίνει τη νέα κατηγοριοποίηση ως παραπλανητική και μπερδεμένη. Στο παρελθόν, παρόμοιες κινήσεις έχουν οδηγήσει σε μηνύσεις.
Όμως τι άλλο μπορεί να βρεθεί στη λίστα και ποια είναι τα επίπεδα κινδύνου;
Ο κατάλογος των πιθανών καρκινογόνων ουσιών που περιλαμβάνει ο ΠΟΥ συγκεντρώνεται από τον ερευνητικό του βραχίονα για τον καρκίνο, τον Διεθνή Οργανισμό Έρευνας για τον Καρκίνο (IARC). Συνδυάζοντας επιστημονικά στοιχεία από μελέτες σε ανθρώπους και ζώα με άλλα σχετικά δεδομένα, όπως πιθανούς μηχανισμούς καρκινογένεσης, τα στοιχεία που προκαλούν ανησυχία κατηγοριοποιούνται σε τέσσερις πιθανές ομάδες.
Ομάδα 1 – καρκινογόνο για τον άνθρωπο. Περιλαμβάνει αλκοόλ, ορισμένους τύπους HPV και ιονίζουσα ακτινοβολία.
Ομάδα 2Α – πιθανώς καρκινογόνος για τον άνθρωπο. Περιλαμβάνει το κόκκινο κρέας, τη νυχτερινή εργασία και την εξωτερική ατμοσφαιρική ρύπανση.
Ομάδα 2Β – πιθανώς καρκινογόνος για τον άνθρωπο. Σύντομα θα συμπεριληφθεί η ασπαρτάμη δίπλα στην αλόη βέρα.
Ομάδα 3 – δεν μπορεί να ταξινομηθεί ως προς την καρκινογένειά του στον άνθρωπο (δεν υπάρχουν επαρκή στοιχεία καρκινογένεσης σε ανθρώπους ή ζώα). Περιλαμβάνει ορισμένα είδη αναισθητικών, εμφυτεύματα στήθους σιλικόνης και βαφές μαλλιών.
Για την Ομάδα 2Β, είναι απαραίτητο να υπάρχουν «περιορισμένα στοιχεία καρκινογένεσης στον άνθρωπο και επαρκή στοιχεία καρκινογένεσης σε πειραματόζωα», αν και υπάρχουν προειδοποιήσεις. Τα αντικείμενα θα μπορούσαν επίσης να εμπίπτουν σε αυτήν την κατηγορία, ακόμη και αν δεν υπάρχουν άμεσες ενδείξεις για τις καρκινογόνες ιδιότητές τους στον άνθρωπο, εφόσον υπάρχουν επίσης ισχυρές ενδείξεις ότι ο μηχανισμός μέσω του οποίου το κάνει αυτό στα ζώα ισχύει και για τους ανθρώπους.
Η περίπτωση της αλόης
Για παράδειγμα, η αλόη βέρα προστέθηκε στην ομάδα 2Β μετά από διετή μελέτη σε αρουραίους. Η έρευνα διαπίστωσε ότι όσοι κατανάλωσαν πόσιμο νερό, όπου υπήρχε ένα εκχύλισμα των φύλλων της αλόης είχαν περισσότερες πιθανότητες να αναπτύξουν καρκίνους του παχέος εντέρου. Το σημαντικότερο είναι ότι άλλες έρευνες έχουν δείξει ότι ορισμένες χημικές ουσίες της αλόης μετατρέπονται σε εκείνες που μπορεί να βλάψουν το DNA - και επομένως πιθανώς να προκαλέσουν καρκίνο - στο σύστημα τόσο των αρουραίων όσο και των ανθρώπων. Έτσι, υπάρχουν ενδείξεις πιθανής καρκινογένεσης στα ζώα αλλά αποτελούν και έναν λόγο, που αυτό θα μπορούσε θεωρητικά να συμβεί σε ανθρώπους.
Εκτός από τις φτέρες και τα κινεζικά λάχανα τουρσί, μερικά από τα πιο αξιοσημείωτα είδη στην Ομάδα 2Β περιλαμβάνουν αντισυλληπτικά μόνο με προγεστερόνη, μαγνητικά πεδία ραδιοσυχνοτήτων – τα οποία εκπέμπονται από πολλές κοινές ηλεκτρονικές συσκευές, συμπεριλαμβανομένων των κινητών τηλεφώνων – και τη ναφθαλίνη – το κύριο συστατικό κατά του σκόρου.
Ο κατάλογος εμπλέκει επίσης μια σειρά άλλων φυτών, όπως το εκχύλισμα kava, που χρησιμοποιείται για αιώνες στα νησιά του Νότιου Ειρηνικού ως τελετουργικό ποτό με μεθυστικές ιδιότητες, καθώς και εκχύλισμα Ginkgo biloba και μία σκόνη ρίζας, που πωλείται ως φυτικό φάρμακο.
Οι ιδιότητες της αλόης και ο πιθανός κίνδυνος
Η αλόη βέρα φημίζεται για τις καταπραϋντικές της ιδιότητες. Το εκχύλισμα όμως των φύλλων, που συνήθως καταναλώνεται ως φυτικό φάρμακο, είναι επίσης ένα «πιθανό καρκινογόνο» και περιλαμβάνεται στην Ομάδα 2Β του ΠΟΥ.
Οι οδηγίες του ΠΟΥ δεν ποσοτικοποιούν τον κίνδυνο οποιασδήποτε ουσίας της Ομάδας 2Β, ούτε συνιστούν όρια για την έκθεση του ανθρώπου. Αντίθετα, η κατηγορία απλώς υποδεικνύει πόσο ισχυρές είναι οι ενδείξεις πως έχουν κάποιες καρκινογόνες επιδράσεις.
Σύμφωνα με τον Οργανισμό Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ, η αποδεκτή συνιστώμενη πρόσληψη ασπαρτάμης είναι έως και 50 mg ανά κιλό σωματικού βάρους κάθε μέρα, που ισοδυναμεί με την ποσότητα σε περίπου 19 κουτάκια κανονικού μεγέθους διαιτικού αναψυκτικού τύπου κόλα.
