Αποκάλυψη New York Times: Η κυβέρνηση γνώριζε για το Predator – Έδωσαν άδεια στην Intellexa για την εξαγωγή του

Στην υπόθεση της Intellexa και του κατασκοπευτικού λογισμικού Predator στην Ελλάδα... αναφέρεται εκτενές ρεπορτάζ των New York Times, αποκαλύπτοντας πως η εταιρεία είχε λάβει άδεια πώλησης του λογισμικού στη Μαδαγασκάρη. 

«Η κυβέρνηση Μπάιντεν πήρε δημοσίως θέση την περασμένη χρονιά, κατά της κατάχρησης κατασκοπευτικού λογισμικού για τη στοχοποίηση ακτιβιστών για τα ανθρώπινα δικαιώματα, αντιφρονούντων και δημοσιογράφων: Έβαλε στη μαύρη λίστα τον πιο διαβόητο κατασκευαστή των εργαλείων hacking, την ισραηλινή εταιρεία NSO Group.

Ωστόσο, η παγκόσμια βιομηχανία εμπορικού κατασκοπευτικού λογισμικού - το οποίο επιτρέπει στις κυβερνήσεις να εισβάλλουν στα κινητά τηλέφωνα και να συλλέγουν δεδομένα - συνεχίζει να ανθεί (...) η χρήση του spyware συνεχίζει να εξαπλώνεται σε όλο τον κόσμο, με νέες εταιρείες - οι οποίες απασχολούν πρώην βετεράνους της ισραηλινής κυβερνοκατασκοπείας, ορισμένοι από τους οποίους εργάζονταν για την NSO - να αναλαμβάνουν να καλύψουν το κενό που άφησε η μαύρη λίστα.

Με αυτή την επόμενη γενιά εταιρειών, η τεχνολογία που κάποτε βρισκόταν στα χέρια ενός μικρού αριθμού εθνών είναι πλέον πανταχού παρούσα - μεταμορφώνοντας το τοπίο της κυβερνοκατασκοπείας» σχολιάζουν οι NYT. 

Η αναφορά στην Ελλάδα

Όπως σχολιάζουν οι NYT «μια εταιρεία, η οποία πουλάει ένα εργαλείο hacking που ονομάζεται Predator και διοικείται από έναν πρώην ισραηλινό στρατηγό από γραφεία στην Ελλάδα, βρίσκεται στο επίκεντρο ενός πολιτικού σκανδάλου στην Αθήνα σχετικά με τη χρήση του κατασκοπευτικού λογισμικού εναντίον πολιτικών και δημοσιογράφων.»

«Μετά από ερωτήσεις των New York Times, η ελληνική κυβέρνηση παραδέχτηκε ότι έδωσε στην εταιρεία Intellexa άδειες για την πώληση του Predator σε τουλάχιστον μία χώρα με ιστορικό καταστολής, τη Μαδαγασκάρη. Οι Times έχουν επίσης στην κατοχή τους μια επιχειρηματική πρόταση που έκανε η Intellexa για να πουλήσει τα προϊόντα της στην Ουκρανία, η οποία απέρριψε την πρόταση πώλησης.

Ο Αλέξανδρος Παπαϊωάννου, εκπρόσωπος του ελληνικού υπουργείου Εξωτερικών, επιβεβαίωσε ότι ένα τμήμα του υπουργείου εξέδωσε δύο άδειες εξαγωγής στην Intellexa στις 15 Νοεμβρίου 2021. Σε μια ένδειξη της πίεσης που δέχεται η χώρα, ο κ. Παπαϊωάννου δήλωσε ότι ο γενικός επιθεωρητής του υπουργείου ξεκίνησε εσωτερική έρευνα μετά από δημοσιεύματα στον εγχώριο Τύπο σχετικά με την εταιρεία. Η νομοθεσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης αντιμετωπίζει το κατασκοπευτικό λογισμικό ως δυνητικό όπλο και ζητεί από τις αρχές να χορηγούν άδειες εξαγωγής μετά από τη δέουσα επιμέλεια για την αποτροπή της κατάχρησής του.

Διαπιστώθηκε ότι το Predator έχει χρησιμοποιηθεί σε άλλες δώδεκα χώρες από το 2021, γεγονός που καταδεικνύει τη συνεχιζόμενη ζήτηση μεταξύ των κυβερνήσεων και την έλλειψη ισχυρών διεθνών προσπαθειών για τον περιορισμό της χρήσης τέτοιων εργαλείων.

Η έρευνα των Times βασίζεται στην εξέταση χιλιάδων σελίδων εγγράφων -συμπεριλαμβανομένων σφραγισμένων δικαστικών εγγράφων στην Κύπρο, απόρρητων κοινοβουλευτικών καταθέσεων στην Ελλάδα και μιας μυστικής έρευνας της ισραηλινής στρατιωτικής αστυνομίας- καθώς και συνεντεύξεων με περισσότερους από 24 κυβερνητικούς και δικαστικούς αξιωματούχους, πράκτορες των υπηρεσιών επιβολής του νόμου, στελέχη επιχειρήσεων και θύματα hacking σε πέντε χώρες.»

Τεχνολογία «μηδενικού κλικ»

Τα πιο εξελιγμένα εργαλεία κατασκοπευτικού λογισμικού - όπως το Pegasus της NSO - διαθέτουν τεχνολογία "μηδενικού κλικ", που σημαίνει ότι μπορούν να αποσπάσουν κρυφά και εξ αποστάσεως τα πάντα από το κινητό τηλέφωνο ενός στόχου, χωρίς ο χρήστης να χρειάζεται να κλικάρει σε κάποιον κακόβουλο σύνδεσμο για να δώσει στο Pegasus, απομακρυσμένα, την πρόσβαση. Μπορούν επίσης να μετατρέψουν το κινητό τηλέφωνο σε συσκευή εντοπισμού και μυστικής καταγραφής, μετατρέποντας το τηλέφωνο σε εργαλείο κατασκοπείας με στόχο τον ιδιοκτήτη του. Αλλά και τα εργαλεία hacking χωρίς τεχνολογία μηδενικού κλικ, τα οποία είναι σημαντικά φθηνότερα, έχουν μεγάλο ποσοστό της αγοράς. 

Το εμπορικό κατασκοπευτικό λογισμικό έχει χρησιμοποιηθεί από τις υπηρεσίες πληροφοριών και τις αστυνομικές δυνάμεις για την παραβίαση τηλεφώνων που χρησιμοποιούνται από δίκτυα ναρκωτικών και τρομοκρατικές ομάδες. Αλλά έχει επίσης γίνει κατάχρηση από πολλά αυταρχικά καθεστώτα και δημοκρατικα κράτη για την κατασκοπεία πολιτικών αντιπάλων και δημοσιογράφων.

Αυτό έχει οδηγήσει τις κυβερνήσεις σε μια ενίοτε «βασανιστική αιτιολογία» για τη χρήση τους, συνεχίζουν οι NYT. 

Για περισσότερο από μια δεκαετία, η NSO πούλησε το Pegasus σε υπηρεσίες κατασκοπείας και υπηρεσίες επιβολής του νόμου σε όλο τον κόσμο. Η ισραηλινή κυβέρνηση απαιτούσε από την εταιρεία να εξασφαλίζει άδειες πριν εξαγάγει το κατασκοπευτικό λογισμικό της σε συγκεκριμένη υπηρεσία επιβολής του νόμου ή υπηρεσία πληροφοριών.

Αυτό επέτρεψε στην ισραηλινή κυβέρνηση να αποκτήσει διπλωματική επιρροή σε χώρες που ήταν πρόθυμες να αγοράσουν το Pegasus, όπως το Μεξικό, η Ινδία και η Σαουδική Αραβία. Όμως ένα «βουνό από στοιχεία» σχετικά με την κατάχρηση του Pegasus συσσωρεύτηκε.

Η άνοδος του Predator - Η μετακόμιση του πρώην στρατηγού στην Κύπρο

Οι NYT αναφέρονται στον πρώην στρατηγό της ισραηλινής στρατιωτικής υπηρεσίας πληροφοριών, ο Ταλ Ντίλιαν, που «αναγκάστηκε να συνταξιοδοτηθεί από τις Ισραηλινές Αμυντικές Δυνάμεις το 2003, όταν μια εσωτερική έρευνα γέννησε υποψίες ότι είχε εμπλακεί σε κακοδιαχείριση κεφαλαίων, σύμφωνα με τρία άτομα που διετέλεσαν ανώτεροι αξιωματικοί της στρατιωτικής υπηρεσίας πληροφοριών. Τελικά μετακόμισε στην Κύπρο, «που έχει γίνει αγαπημένος προορισμός τα τελευταία χρόνια για εταιρείες παρακολούθησης και εμπειρογνώμονες κυβερνοκατασκοπείας.»

Το 2008, στην Κύπρο, ο κ. Ντίλιαν συνίδρυσε την Circles, μια εταιρεία που χρησιμοποιούσε μια τεχνολογία κατασκοπείας που είχε τελειοποιηθεί από το Ισραήλ και ήταν γνωστή ως Signaling System 7. Την πούλησε και συνέχισε να ιδρύει άλλες εταιρείες που πωλούν προϊόντα παρακολούθησης. Ήταν υπερήφανος για την πρόσληψη των καλύτερων χάκερ, συμπεριλαμβανομένων πρώην ειδικών σε κατασκοπευτικά προγράμματα από την πιο επίλεκτη μονάδα κυβερνοκατασκοπείας του ισραηλινού στρατού.

Ο κ. Ντίλιαν δεν απάντησε σε αιτήματα για συνέντευξη ή σε γραπτές ερωτήσεις που του υποβλήθηκαν απευθείας και μέσω των δικηγόρων του στην Κύπρο και το Ισραήλ.

«Για αρκετά χρόνια μετά την πώληση της Circles, η Κύπρος ήταν καλή με τον κ. Ντίλιαν». Στη συνέχεια, το 2019, έδωσε συνέντευξη στο Forbes από ένα βαν παρακολούθησης που οδηγούσε στη Λάρνακα. Έκανε μια εικονική επίδειξη της ικανότητας του βαν να χακάρει οποιοδήποτε κοντινό τηλέφωνο και να κλέβει μηνύματα WhatsApp και SMS από ανυποψίαστους στόχους.

Ερωτηθείς για τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που διαπράττονται κατά τη χρήση των προϊόντων του, ο κ. Ντίλιαν είχε δηλώσει στο Forbes: «συνεργαζόμαστε με τους καλούς». Και πρόσθεσε: «Και μερικές φορές οι καλοί τύποι δεν συμπεριφέρονται καλά».

Σύντομα οι κυπριακές αρχές εξέδωσαν αίτημα για τη σύλληψή του μέσω της Ιντερπόλ, για παράνομη παρακολούθηση. Ο δικηγόρος του κατάφερε τελικά διακανονισμό της υπόθεσης με πρόστιμο ενός εκατομμυρίου ευρώ, που καταβλήθηκε μέσω της εταιρείας του κ. Ντίλιαν, «ωστόσο δεν ήταν πλέον ευπρόσδεκτος να δραστηριοποιείται επιχειρηματικά στην Κύπρο, δήλωσαν αρκετοί Κύπριοι αξιωματούχοι που εμπλέκονται στην υπόθεση.»

Bussines από την Ελλάδα

Ο Ντίλιαν δεν είχε τελειώσει. Μετακόμισε στην Αθήνα και ίδρυσε εκεί την Intellexa το 2020, οπότε και άρχισε να εμπορεύεται επιθετικά το νέο προϊόν κατασκοπευτικού λογισμικού, το Predator. Το Predator απαιτεί από τον χρήστη-στόχο να κάνει κλικ σε έναν σύνδεσμο για να μολύνει το τηλέφωνό του, ενώ το Pegasus μολύνει το τηλέφωνο χωρίς καμία ενέργεια από τον στόχο.

Οι «μολύνσεις» από Predator γίνονται με προσεκτικά σχεδιασμένα, εξατομικευμένα μηνύματα και το δόλωμα είναι ένας σύνδεσμοι που μιμούνται αναγνωρίσιμους ιστότοπους. Μια έρευνα σχετικά με το Predator από τη Meta απαρίθμησε περίπου 300 τέτοιους ιστότοπους που οι ειδικοί είχαν διαπιστώσει ότι χρησιμοποιούνταν για μολύνσεις Predator.

Από την άνοιξη του 2020, η Intellexa λειτουργούσε από γραφεία στην ελληνική ριβιέρα στην Αθήνα, κατά μήκος της νότιας ακτογραμμής της που προτιμούν οι ψηφιακοί νομάδες του σερφ και οι διεθνείς αστέρες του αθλητισμού. Σύμφωνα με τα εμπιστευτικά αρχεία απασχόλησης που εξέτασαν οι Times, καθώς και τα προφίλ του προσωπικού στο LinkedIn, η εταιρεία προσέλαβε τουλάχιστον οκτώ Ισραηλινούς, αρκετοί από τους οποίους είχαν προϋπηρεσία στις υπηρεσίες πληροφοριών της χώρας.

Οι αρμόδιες ισραηλινές αρχές που εποπτεύουν τις άδειες εξαγωγής κατασκοπευτικού λογισμικού, λένε ότι έχουν ελάχιστη δύναμη στο να ελέγξουν τι έκανε ο Ντίλιαν και άλλοι πρώην πράκτορες των ισραηλινών μυστικών υπηρεσιών αφότου ίδρυσαν επιχειρήσεις εκτός Ισραήλ.

«Η Intellexa έψαχνε επίσης για ευκαιρίες στο πεδίο της NSO. Η Ουκρανία είχε προηγουμένως προσπαθήσει να αποκτήσει την Pegasus, αλλά η προσπάθεια απέτυχε αφού η ισραηλινή κυβέρνηση εμπόδισε την NSO να πουλήσει στην Ουκρανία, ανησυχώντας ότι κάτι τέτοιο θα έβλαπτε τις σχέσεις του Ισραήλ με τη Ρωσία.

Η Intellexa ανέλαβε δράση. Οι Times απέκτησαν αντίγραφο μιας εννιασέλιδης πρότασης της Intellexa για το Predator προς μια ουκρανική υπηρεσία πληροφοριών πέρυσι, την πρώτη πλήρη εμπορική πρόταση κατασκοπευτικού λογισμικού που δημοσιοποιήθηκε. Στο έγγραφο, με ημερομηνία Φεβρουαρίου 2021, οι υπεύθυνοι καυχιούνται για τις δυνατότητες του Predator και προσφέρει ακόμη και μια 24ωρη γραμμή βοήθειας που λειτουργεί εφτά ημέρες την εβδομάδα.

Έναντι 13,6 εκατομμυρίων ευρώ για το πρώτο έτος, η Intellexa προσέφερε στην Ουκρανία ένα βασικό πακέτο 20 ταυτόχρονων «μολύνσεων» με το Predator και μία δυνατότητα 400 παραβιάσεων εγχώριων αριθμών, καθώς και εκπαίδευση και ένα κέντρο βοήθειας όλο το εικοσιτετράωρο. Εάν η Ουκρανία ήθελε να χρησιμοποιήσει το Predator σε μη ουκρανικούς αριθμούς, η τιμή θα ανέβαινε κατά επιπλέον 3,5 εκατομμύρια ευρώ.

Χωρίς καμία εποπτεία από την Ελλάδα

Η Ουκρανία απέρριψε την προσφορά, δήλωσε άτομο που γνωρίζει το θέμα. Οι λόγοι για τους οποίους η Ουκρανία αρνήθηκε το Predator είναι ασαφείς, αλλά αυτό δεν φαίνεται να απέτρεψε την Intellexa ή τον κ. Ντίλιαν. Απαλλαγμένη από τις αυστηρές ρυθμίσεις της ισραηλινής κυβέρνησης και λειτουργώντας ουσιαστικά χωρίς καμία εποπτεία στην Αθήνα, η εταιρεία διεύρυνε το πελατολόγιό της.

Η Meta, καθώς και το Citizen Lab του Πανεπιστημίου του Τορόντο, ένας οργανισμός παρακολούθησης της κυβερνοασφάλειας, εντόπισαν το Predator στην Αρμενία, την Αίγυπτο, την Ελλάδα, την Ινδονησία, τη Μαδαγασκάρη, το Ομάν, τη Σαουδική Αραβία, τη Σερβία, την Κολομβία, την Ακτή Ελεφαντοστού, το Βιετνάμ, τις Φιλιππίνες και τη Γερμανία. Οι τοποθεσίες αυτές προσδιορίστηκαν μέσω σαρώσεων στο διαδίκτυο για διακομιστές που είναι γνωστό ότι σχετίζονται με το spyware.

«Το ελληνικό δράμα»

«Τους τελευταίους μήνες, το Predator αναστάτωσε τη δημόσια ζωή στην Ελλάδα, όπου διαπιστώθηκε ότι χρησιμοποιήθηκε εναντίον δημοσιογράφων και στελεχών της αντιπολίτευσης. Η ελληνική κυβέρνηση έχει επανειλημμένα χαρακτηρίσει το κατασκοπευτικό λογισμικό ως παράνομο και δήλωσε ότι δεν είχε καμία σχέση με αυτό.

Παρά τις καταγγελίες, η Ελλάδα παραδέχτηκε ότι υποστήριξε την Intellexa και το κατασκοπευτικό λογισμικό της με έναν ζωτικό τρόπο: δίνοντας άδεια στην εταιρεία να εξάγει το Predator στη Μαδαγασκάρη, η κυβέρνηση της οποίας έχει ιστορικό καταστολής διαφωνούντων.

Ακριβώς στα ανοικτά των ακτών της Ανατολικής Αφρικής, η Μαδαγασκάρη είναι το τέταρτο φτωχότερο έθνος του κόσμου. Παλεύει με τη διαφθορά, ιδίως στις βιομηχανίες εξόρυξης και πετρελαίου που αποφέρουν δισεκατομμύρια ετησίως στις εταιρείες. Οι αξιωματούχοι της Μαδαγασκάρης δεν έκαναν κανένα σχόλιο.

Στην Ελλάδα, το Predator βρίσκεται επίσης στο επίκεντρο μιας εγχώριας πολιτικής δίνης.

Όλα ξεκίνησαν τον Απρίλιο, όταν το ελληνικό Inside Story ανέφερε ότι το Predator είχε χρησιμοποιηθεί για να μολύνει το τηλέφωνο ενός δημοσιογράφου ερευνητή. Το Citizen Lab του Πανεπιστημίου του Τορόντο εντόπισε εγκληματολογικά τη μόλυνση. Σύντομα δύο πολιτικοί της αντιπολίτευσης επιβεβαίωσαν ότι και οι ίδιοι είχαν στοχοποιηθεί, ο καθένας με τεχνικές αποδείξεις που υποστήριζαν τους ισχυρισμούς τους.

Και οι τρεις υποψιάζονται ότι το ελληνικό κράτος διέταξε την παρακολούθησή τους και έχουν καταθέσει αγωγές. Ο Θανάσης Κουκάκης, ένας ερευνητής δημοσιογράφος, έχει μηνύσει τον κ. Ντίλιαν και τους συνεργάτες του στην Intellexa.

Ο πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης, έχει αρνηθεί ότι διέταξε την παρακολούθηση με τη χρήση του Predator και υποστηρίζει ότι η ελληνική κυβέρνηση δεν κατέχει το κατασκοπευτικό λογισμικό.

«Ακόμα κι έτσι, ο ανιψιός του κ. Μητσοτάκη, ο οποίος είχε την πολιτική εποπτεία της εθνικής υπηρεσίας πληροφοριών, παραιτήθηκε τον Αύγουστο για το σκάνδαλο του spyware, αν και αρνείται κάθε ρόλο σε αυτό. Ο πρωθυπουργός απέλυσε τον επικεφαλής της εθνικής υπηρεσίας πληροφοριών.

Τον ίδιο μήνα, η Intellexa απέλυσε το μεγαλύτερο μέρος του προσωπικού της με έδρα την Αθήνα.

Τον Νοέμβριο, ο κ. Μητσοτάκης παραδέχθηκε ότι κάποιος διεξάγει μυστικές επιχειρήσεις με τη χρήση του Predator εντός της Ελλάδας - απλώς δεν γνωρίζει ποιος. Έσπευσε να σχολιάσει πως παράνομο λογισμικό κατασκοπείας υπάρχει σε όλη την Ευρώπη.