Το φέρετρο με τη σορό της τοποθετήθηκε στη βασιλική κρύπτη, προτού μεταφερθεί αργότερα για την ιδιωτική ταφή, ύστερα από μια πολύωρη τελετή, που ξεκίνησε από το Αββαείο του Ουέστμινστερ και ολοκληρώθηκε στο Κάστρο του Ουίνδσορ. Χιλιάδες κόσμου τη συνόδευσαν σε όλη τη διαδρομή.
Προτού εισέλθει στην κρύπτη και ανακρουστεί ο εθνικός ύμνος, αφαιρέθηκαν από το φέρετρο τα σύμβολα της εξουσίας, το στέμμα, η σφαίρα και το σκήπτρο και τοποθετήθηκαν στον βωμό.
Ο Αυλάρχης, ο πλέον υψηλόβαθμος αξιωματούχος της βασιλικής αυλής, έσπασε τη ράβδο του αξιώματός του και την τοποθέτησε πάνω στο φέρετρο, συμβολίζοντας το τέλος της υπηρεσίας του στη μονάρχη.
Νωρίτερα, η υποδοχή της στο κάστρο έγινε με καμπάνες και κανονιοβολισμούς. Το φέρετρο τοποθετήθηκε στον βωμό, ενώ τα μέλη της βασιλικής οικογένειας πήραν τις θέσεις τους.
Αφού ολοκληρώθηκε η λειτουργία στο Παρεκκλήσι του Αγίου Γεωργίου, το φέρετρο τοποθετήθηκε στη βασιλική κρύπτη μαζί με εκείνο του συζύγου της Ελισάβετ, πρίγκιπα Φίλιππου. Στον βασιλικό τάφο αναπαύονται επίσης οι γονείς της και η αδελφή της, πριγκίπισσα Μαργαρίτα. Η λειτουργία ολοκληρώθηκε με ένα πρελούδιο του Μπαχ και τα μέλη της βασιλικής οικογένειας αποχώρησαν με ξεχωριστά αυτοκίνητα. Στο παρεκκλήσι του Αγίου Γεωργίου βρίσκονταν 800 καλεσμένοι, έναντι των 2.000 καλεσμένων στο Αββαείο του Ουεστμίνστερ.
Η Ελισάβετ θα ενταφιαστεί σε ιδιωτική τελετή, στις 21.30 (ώρα Ελλάδος), παρουσία μελών της βασιλικής οικογένειας.
H τελετή στο Ουίνσδορ:
«Είμαστε πολύ χαρούμενες που είσαι ξανά μαζί με τον παππού. Αντίο, αγαπημένη μας γιαγιά, ήταν τιμή μας που ήμασταν εγγονές σου και είμαστε πολύ υπερήφανες για σένα», είπαν οι εγγονές της, πριγκίπισσας Βεατρίκη και Ευγενία.
Χιλιάδες άνθρωποι είχαν συγκεντρωθεί κατά μήκος του δρόμου και έραιναν με λουλούδια ή χειροκροτούσαν καθώς περνούσε από μπροστά τους η νεκροφόρα, οδεύοντας για το Ουίνδσορ. Κάποιοι φορούσαν μαύρα κοστούμια ή φορέματα. Άλλοι, απλώς φούτερ ή ακόμη και φόρμες. Μια γυναίκα με βαμμένα πράσινα μαλλιά στεκόταν δίπλα σε έναν κοστουμαρισμένο άνδρα, ενώ περίμεναν να περάσει η πομπή.
Νωρίτερα, αφού ολοκληρώθηκε το τελετουργικό της πρώτης πολιτικής τελετής και της πομπής στο Λονδίνο, παρουσία εκατοντάδων επίσημων προσκεκλημένων, η σορός της βασίλισσας Ελισάβετ ξεκίνησε το ταξίδι προς την τελευταία κατοικία της.
Μετά την πολιτική λειτουργία, όταν η πομπή έφτασε στην Αψίδα του Ουέλινγκτον, πολύ κοντά στα Ανάκτορα, το φέρετρο τοποθετήθηκε στη βασιλική νεκροφόρα, υπό τα βλέμματα των μαυροντυμένων μελών της βασιλικής οικογένειας – μεταξύ αυτών ήταν και τα δισέγγονα της Ελισάβετ, ο Γεώργιος 9 ετών και η αδελφή του Σάρλοτ, 7 ετών.
Χιλιάδες άνθρωποι είχαν συγκεντρωθεί κατά μήκος της διαδρομής για να τιμήσουν τη βασίλισσα. Μια σελίδα της ιστορίας γυρίζει με το τελευταίο αντίο στην Ελισάβετ, η οποία βασίλεψε επί 70 χρόνια, επτά μήνες και δύο ημέρες.
Η σορός μεταφέρθηκε με τον κιλλίβαντα από 142 ναύτες του Βασιλικού Ναυτικού, κάτι που είχε συμβεί στην κηδεία του πατέρα της Γεωργίου του Στ’ του παππού της, Γεωργίου του Ε’, τον προπάππου της Εδουάρδου Ζ’ όπως και της βασίλισσας Βικτόρια.
Ο νέος βασιλιάς Κάρολος Γ΄ χαιρέτισε στρατιωτικά, ο εθνικός ύμνος παιάνισε και το όχημα ξεκίνησε αργά, με αστυνομική συνοδεία, για το Ουίνδσορ, περίπου 40 χιλιόμετρα δυτικά της πρωτεύουσας.
Στη συνέχεια, αφού η νεκροφόρα έφτασε σε καθορισμένο σημείο, σχηματίστηκε ξανά πομπή η οποία κατευθύνθηκε προς το κάστρο του Ουίνδσορ.
Η πολιτική λειτουργία
Ηγέτες και μέλη βασιλικών οικογενειών από όλο τον κόσμο συγκεντρώθηκαν στο Λονδίνο για να αποτίσουν το ύστατο χαίρε στη Βασίλισσα Ελισάβετ.
Ο Βασιλιάς Κάρολος και άλλα σημαίνοντα μέλη της βρετανικής βασιλικής οικογένειας ακολούθησαν το φέρετρο της Βασίλισσας Ελισάβετ στο Αβαείο του Ουέστμινστερ, το οποίο μετέφερε 8μελές άγημα.
Δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι είχαν παραταχθεί στους δρόμους από τους οποίους πέρασε το φέρετρο της Βασίλισσας, διανύοντας τη σύντομη διαδρομή από το Ουέστμινστερ Χολ όπου εξετέθη επί τετραήμερο σε λαϊκό προσκύνημα.
Στο γειτονικό Χάιντ Πάρκ του Λονδίνου επικράτησε απόλυτη σιωπή, καθώς χιλιάδες άνθρωποι, που βρίσκονταν εκεί για ώρες, έμειναν αμίλητοι τη στιγμή που το φέρετρο της βασίλισσας εμφανίστηκε στις οθόνες που είχαν τοποθετηθεί εκεί προκειμένου οι Βρετανοί να μπορέσουν να παρακολουθήσουν την κηδεία.
Εντός του Αβαείου, απαγγέλθηκαν αποσπάσματα της Βίβλου υπό τους ήχους ύμνων που ακούγονται σε κάθε επίσημη νεκρώσιμη ακολουθία από τις αρχές του 18 αιώνα. Μεταξύ αυτών που περπάτησαν πίσω από το φέρετρο ήταν ο εγγονός της Βασίλισσας και μελλοντικός βασιλιάς, ο εννιάχρονος Πρίγκιπας Γεώργιος.
Στους 2.000 προσκεκλημένους περιλαμβάνονται περίπου 500 ηγέτες και μέλη βασιλικών οικογενειών από τον όλο τον κόσμο, όπως ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Τζο Μπάιντεν και ηγέτες από τη Γαλλία, τον Καναδά, την Αυστραλία, την Κίνα και το Πακιστάν.
Ο αρχιεπίσκοπος του Κάντερμπουρι, Τζάστιν Ουέλμπι, επικεφαλής της αγγλικανικής εκκλησίας, απέτισε φόρο τιμής στην εκλιπούσα Βασίλισσα Ελισάβετ Β’ στη διάρκεια της νεκρώσιμης ακολουθίας.
«Σε γνωστή της ομιλία, την οποία εκφώνησε με την ευκαιρία των 21ων γενεθλίων της, η εκλιπούσα Αυτής Μεγαλειότητα είχε δηλώσει ότι όλη της η ζωή θα είναι αφιερωμένη στην υπηρεσία του έθνους και της Κοινοπολιτείας. Σπάνια έχει τηρηθεί σε τέτοιο βαθμό μια υπόσχεση», δήλωσε ο αρχιεπίσκοπος.
Πλήθη ανθρώπων είχαν συγκεντρωθεί στο Λονδίνο από όλη τη Βρετανία και το εξωτερικό για να αποτίσουν φόρο τιμής στη Βασίλισσα, με ορισμένους να σκαρφαλώνουν σε κολώνες φωτισμού προκειμένου να δουν τη βασιλική πομπή – μια από τις μεγαλύτερες αυτού του είδους στη σύγχρονη Ιστορία στη βρετανική πρωτεύουσα.
Εκατομμύρια περισσότεροι παρακολούθησαν την κηδεία της Ελισάβετ από την τηλεόραση στα σπίτια τους, καθώς για σήμερα (19/9) στη χώρα έχει κηρυχθεί επίσημη αργία. Είναι η πρώτη φορά που κηδεία Βρετανού μονάρχη μεταδίδεται τηλεοπτικά.
Μετά το πέρας της νεκρώσιμης ακολουθίας, τηρήθηκε σιγή δύο λεπτών στη μνήμη της Βασίλισσας Ελισσάβετ Β’ στο Αβαείο του Ουέστμινστερ στο Λονδίνο, όπως και σε ολόκληρο το Ηνωμένο Βασίλειο.
Το λαϊκό προσκύνημα είχε ολοκληρωθεί στις 8:30 το πρωί ώρα Ελλάδος, στις 10 άνοιξαν οι πύλες του Αβαείου του Γουέστμινστερ και ξεκίνησε η άφιξη των καλεσμένων.
Συγκινημένα τα μέλη της βασιλικής οικογένειας
Οι κοντινότεροι συγγενείς της βασίλισσας Ελισάβετ Β’ –με πρόσωπα χλωμά και σοβαρά– ακολούθησαν το φέρετρό της προς το Αβαείο του Ουέστμινστερ όπου πραγματοποιήθηκε η πρώτη πολιτική τελετή της, με μια προσεκτικά χορογραφημένη πομπή.
Ο γιος της Ελισάβετ, ο βασιλιάς Κάρολος Γ’, και τα τρία μικρότερα αδέλφια του – Άννα, Άντριου και Έντουαρτ—στέκονταν πρώτοι στη σειρά πίσω από τον κιλλίβαντα πάνω στον οποίο είχε τοποθετηθεί το φέρετρο της εκλιπούσας βασίλισσας, τον οποίο έσυρε άγημα 142 ναυτών, για να μεταφερθεί από το Ουέστμινστερ Χολ στο Αβαείο.
Πίσω τους βρίσκονταν τα παιδιά του Καρόλου, οι πρίγκιπες Ουίλιαμ και Χάρι, και άλλα ανώτερα μέλη της βασιλικής οικογένειας.
Ο Κάρολος και ο Ουίλιαμ έφτασαν με το ίδιο αυτοκίνητο στο Ουέστμινστερ Χολ, όπου έγιναν δεκτοί με επευφημίες και χειροκροτήματα από το συγκεντρωμένο πλήθος που είχε σπεύσει για να παρακολουθήσει την τελετή.
Από τη στιγμή που εμφανίστηκε το φέρετρο της βασίλισσας, το οποίο κρατούσε οκταμελές άγημα, όλοι σιώπησαν και τα μέλη της βασιλικής οικογένειας ακολούθησαν το φέρετρο υπό τον ήχο γκάιντας και πένθιμης καμπάνας.
Ο Κάρολος, η Άννα, ο Έντουαρντ και ο Ουίλιαμ, με στρατιωτικές στολές, χαιρέτισαν στρατιωτικά την ώρα που το φέρετρο σηκώθηκε από τον κιλλίβαντα μπροστά από το Αβαείο.
Ο Άντριου και ο Χάρι, ως μη εργαζόμενα μέλη της βασιλικής οικογένειας, φορούσαν κοστούμι και δεν χαιρέτισαν στρατιωτικά, παρά το γεγονός ότι και οι δύο έχουν υπηρετήσει σε ζώνες πολέμου στο παρελθόν, στα νησιά Φόκλαντ και τον Αφγανιστάν αντίστοιχα.
Ο Κάρολος φαινόταν συντετριμμένος και εξαντλημένος την ώρα που το φέρετρο μεταφερόταν μέσα στο Αβαείο για να ξεκινήσει η πρώτη νεκρώσιμη ακολουθία.
Στο εσωτερικό περίμενε η Καμίλα, η βασιλική σύζυγος, καθώς και η σύζυγος του Ουίλιαμ, Κέιτ, μαζί με δύο από τα παιδιά τους, τον Τζορτζ, 9 ετών, και τη Σάρλοτ, 7 ετών, όπως και η σύζυγος του Χάρι, Μέγκαν.
Τα μέλη της βασιλικής οικογένεια ακολούθησαν το φέρετρο ως το βάθρο όπου τοποθετήθηκε.
Ο Ουίλιαμ και η Κέιτ είχαν τα παιδιά τους ανάμεσά τους καθώς περπατούσαν και τα κρατούσαν από τον ώμο.
Το χειρόγραφο σημείωμα του Καρόλου
Ο βασιλιάς Κάρολος απότισε φόρο τιμής στη μητέρα του, τη βασίλισσα Ελισάβετ, με ένα χειρόγραφο σημείωμα που τοποθετήθηκε πάνω στο φέρετρό της. «Εις μνήμην, με αγάπη και αφοσίωση, Κάρολος», έγραφε το σημείωμα.
Πάνω στο φέρετρο τοποθετήθηκε επίσης ένα στεφάνι που σύμφωνα με τα Ανάκτορα ήταν φτιαγμένο, κατ’ απαίτηση του Καρόλου, από δεντρολίβανο, βελανιδιά και μυρτιά, από ένα δέντρο το οποίο φυτεύτηκε από τις μυρτιές που χρησιμοποίησε η Ελισάβετ στη γαμήλια ανθοδέσμη της.
Τα χρυσά, ροζ, λευκά και κοκκινο-μοβ λουλούδια προέρχονταν όλα από τους κήπους των βασιλικών κατοικιών.
Χιλιάδες άνθρωποι παρακολούθησαν την κηδεία
Στο Χονγκ Κονγκ, εκατοντάδες άνθρωποι παρακολούθησαν την κηδεία της βασίλισσας Ελισάβετ από τα τηλέφωνά τους.
Στο Σίδνεϊ, στην Αυστραλία, οι θαμώνες στριμώχνονταν στις παμπ για να δουν την τελετή στις τηλεοπτικές οθόνες.
Στο Παρίσι, ο ιδιοκτήτης μπαρ Τιμπό Ντιπόν, επιδείκνυε το νέο τατουάζ με τη βασίλισσα στο μπράτσο του.
«Δεν ήταν δική μας βασίλισσα αλλά βασίλεψε επί 70 χρόνια στη Βρετανία. Ο μοναδικός άλλος που βασίλεψε περισσότερο ήταν ο Λουδοβίκος ΙΔ΄. Αυτή είναι η κοινή μας ιστορία», είπε στο Reuters.
Σε όλον τον κόσμο, πλήθη συγκεντρώθηκαν έξω από τις βρετανικές πρεσβείες και τα προξενεία, αλλά και καφετέριες, μπαρ και άλλους δημόσιους χώρους για να παρακολουθήσουν τα βασιλικά δρώμενα που εκτυλίσσονταν σε απόσταση χιλιάδων χιλιομέτρων από τα σπίτια τους.
Η Ελισάβετ «είναι κυριολεκτικά πανταχού παρούσα», είπε ο 30χρονος Βίκτορ Λάι, έξω από το γενικό προξενείο της Βρετανίας στο Χονγκ Κονγκ, όπου τις προηγούμενες δέκα ημέρες πολλοί περίμεναν στην ουρά για να υπογράψουν στο βιβλίο συλλυπητηρίων. «Έχουμε νοσοκομεία, σχολεία, ακόμη και αυτός ο δρόμος φέρει ακόμη το όνομά της», εξήγησε.
Εκεί κοντά, κάποιοι είχαν αφήσει λουλούδια, χειρόγραφα σημειώματα, φωτογραφίες, κεριά και άλλα αναμνηστικά.
Η Ελισάβετ ήταν αρχηγός του κράτους του Χονγκ Κονγκ επί 45 χρόνια, σε μια περίοδο ταχείας ανάπτυξης που κάποιοι τη θεωρούν «χρυσή». Αφότου επέστρεψε η περιοχή υπό κινεζική κυριαρχία, το 1997, η βρετανική κυβέρνηση –αν όχι και η μονάρχης– εξακολούθησε να παίζει κάποιον ρόλο, οργίζοντας μερικές φορές το Πεκίνο όταν επέκρινε τον τρόπο διακυβέρνησής του.
Σε άλλες χώρες, πολλοί στήθηκαν στις τηλεοράσεις τους για να δουν την τελετή. Κάποιοι είχαν πιο προσωπικούς ή εθνικούς δεσμούς με την Ελισάβετ, την οικογένειά της και τον θεσμό της μοναρχίας γενικότερα.
Στο Μπαχρέιν, οι Βρετανοί που ζουν εκεί παρέστησαν σε μια λειτουργία στον Καθεδρικό του Αγίου Χριστοφόρου, στην πρωτεύουσα Μανάμα. Στο ξενοδοχείο Λορντ Ντάντλεϊ, στα ανατολικά προάστια του Σίδνεϊ, η Νίνα Γουίτφιλντ παρακολουθούσε μαζί με τους πελάτες της. «Είναι μια ιστορική στιγμή. Ήταν ο στυλοβάτης της μοναρχίας και η κόλλα που τους κράτησε ενωμένους και θα μας λείψει. Σήμαινε πολλά για μένα», εξήγησε.
Στην πόλη Μίχας της Κόστα δελ Σολ, στη νότια Ισπανία, Βρετανοί τουρίστες και μόνιμοι κάτοικοι παρακολούθησαν την τελετή σε μια καφετέρια και ένα γειτονικό μπαρ. «Έχουμε μεγάλη κοινότητα σε αυτήν την περιοχή της Ανδαλουσίας και είμαστε πολύ υπερήφανοι που εμφανίστηκαν τόσοι πολλοί άνθρωποι για να τιμήσουν τη βασίλισσα», σχολίασε ο Μαρκ Ντράιβερ, που εργάζεται σε ένα μπαρ.