Ο Μανού Κουμάρ κατέρχεται σε ένα σκοτεινό, δυσώδες φρεάτιο με ακατέργαστα λύματα που του φτάνουν έως... τους ώμους. Κατσαρίδες στο μέγεθος γροθιάς σκαρφαλώνουν στο κεφάλι του προσπαθώντας να βγουν στην επιφάνεια. Δίπλα του ο Μουκές Νιγιάκ, συνάδελφός του, επίσης βυθισμένος κυριολεκτικά ως τον λαιμό στα αστικά απόβλητα.
«Προσπαθώ να είμαι φιλικός με τα ζώα, όμως δε λειτουργεί πάντα» παραδέχεται νευρικά ο Κουμάρ.
«Πρέπει να είναι η χειρότερη δουλειά στον κόσμο. Είναι τόσο επικίνδυνη, όμως δεν υπάρχουν άλλες ευκαιρίες για εμάς στην Ινδία» λέει ο ίδιος.
Οι δύο τους είναι μεταξύ των πέντε εκατομμυρίων ανθρώπων την Ινδία, γνωστών ως «καθαριστών με τα χέρια» που ξεμπλοκάρουν και καθαρίζουν το δημοτικό αποχετευτικό σύστημα και τους βόθρους των πόλεων έναντι του ευτελέστατου ποσού των 386 ινδικών ρουπίων, κοινώς των 4,8 ευρώ ημερησίως.
Δηλητηριώδη πλάσματα και τοξικά αέρια
Το επάγγελμα θεωρείται ένα από τα πιο επικίνδυνα στη χώρα, ένα επάγγελμα που μοιραία πέφτει στους ώμους των ακραία φτωχών και είναι κοινότατο μεταξύ των ντάλιτ, των λεγόμενων «ανέγγιχτων» στις κάστες της χώρας.
Οι Κουμάρ και Νιγιάκ δουλεύουν χωρίς ειδικό εξοπλισμό, σε σκοτεινούς, στενούς και υγρούς υπόγειους διαδρόμους, κινδυνεύοντας από δηλητηριώδη φίδια και αράχνες ενώ οι αρχές κάνουν τα στραβά μάτια. Ωστόσο, πιο τοξικά κι από τα δηλητηριώδη πλάσματα, είναι τα αέρια -μεθάνιο, μονοξείδιο του άνθρακα και διοξείδιο του θείου, μεταξύ άλλων- σε υψηλές συγκεντρώσεις μέσα σε δίκτυο υπονόμων και σηπτικούς βόθρους.
Κάθε φορά που ένας καθαριστής μπαίνει στον υπόνομο, διαδικασία που επαναλαμβάνεται έως και δέκα φορές την ημέρα, γνωρίζει πως υπάρχει ο κίνδυνος να μην ξαναδεί το φως του ήλιου.
Παρότι για λόγους ασφαλείας δουλεύουν ανά δύο, κάποιοι λιποθυμούν λόγω των ακραίων αναθυμιάσεων και οι συνάδελφοί τους δεν είναι σε θέση να σηκώσουν τα χωρίς αισθήσεις σώματά τους για να τους σώσουν, με αποτέλεσμα να ασφυκτιούν έως θανάτου.
Ο πνιγμός είναι άλλη μια τεράστια απειλή και η υπ'αριθμόν ένα αιτία θανάτου μεταξύ της γενναίας αυτής ομάδας επαγγελματιών. Πολλοί δεν ξέρουν κολύμπι και οι θάλαμοι που φτάνουν συχνά σε βάθος τα έξι μέτρα, γεμίζουν αστραπιαία νερό.
«Έχουμε τεχνολογία για το φεγγάρι, αλλά όχι για τους υπονόμους μας»
Σύμφωνα με τα κυβερνητικά στοιχεία που δημοσιεύτηκαν τον Ιούλιο, τα τελευταία πέντε χρόνια έχουν χάσει τη ζωή τους 347 άτομα στους υπονόμους της χώρας.
Ωστόσο, οργανώσεις και ακτιβιστές υποστηρίζουν πως ο απολογισμός είναι πολύ μεγαλύτερος. Σύμφωνα με την Safai Karmachari Andolan (SKA), ανθρωπιστική οργάνωση που αγωνίζεται για την κατάργηση του χειροκίνητου καθαρισμού λυμάτων, πάνω από 2.000 άνθρωποι πεθαίνουν ετησίως, ενώ χιλιάδες υφίστανται τραυματισμούς που προκαλούν αναπηρία ή άφατη εξασθένιση.
«Η Ινδία έχει την τεχνολογία να πηγαίνει το φεγγάρι, αλλά όχι και την τεχνολογία επεξεργασίας και καθαρισμού των λυμάτων μας» σημειώνει ο Μπεζουάντα Ουίλσον, Ινδός ακτιβιστής και ένας από τους ιδρυτές της οργάνωσης. «Έχουν περάσει 75 χρόνια από την ινδική ανεξαρτησία, και εμείς εξακολουθούμε να μην έχουμε αξιοπρέπεια και ελευθερία».
Επισήμως, ο χειρωνακτικός καθαρισμός λυμάτων, οικιακός και αστικός, είναι παράνομος στην Ινδία από το 1993. Ωστόσο, η επικίνδυνη διαδικασία καθαρισμού των μη επεξεργασμένων αποβλήτων εξακολουθεί να υφίσταται, με το Ανώτατο Δικαστήριο της χώρας να αποφαίνεται το 2019 πως «καμία άλλη ώρα δε στέλνει τους πολίτες της σε θαλάμους αερίων για να πεθάνουν».
Η ινδική κυβέρνηση είναι σε θέση να μηχανοποιήσει τη διαδικασία καθαρισμού, όμως κάτι τέτοιο θα προϋπέθετε μια πανάκριβη μεταρρύθμιση σύσσωμου του συστήματος επεξεργασίας λυμάτων, κάτι που δε διαφαίνεται να υπάρχει πρόθεση να υλοποιηθεί, επιβαρύνοντας περαιτέρω τον δημόσιο τομέα μετά από ύφεση-ρεκόρ λόγω πανδημίας κορωνοϊού.
Ζωή μέχρι θανάτου
Ωστόσο, η αυτοψία της Telegraph δεν αναδεικνύει απλώς τη φονική ανεπάρκεια των δημόσιων δικτύων αποχεύτευσης, αλλά και την καταδίκη μιας κοινωνικής τάξης ανθρώπων σε μια συγκεκριμένη ζωή και σε έναν ακόμη πιο συγκεκριμένο θάνατο.
Αν και οι ακαδημαϊκοί διαφωνούν για την ακριβή προέλευση τής κάστας, φέρεται να έχει εξελιχθεί από αρχαίους ινδουιστικούς νόμους που καθόρισαν το σύστημα κοινωνικών τάξεων πριν από 3.000 χρόνια.
«Όλη η υπάρχουσα λογοτεχνία παρέχει στοιχεία πως στον αρχαίο ινδουισμό υπήρχε μια ομάδα ανθρώπων που ήταν απόκληροι. Στους ανέγγιχτους αποδόθηκαν συγκεκριμένες ενασχολήσεις, αυτές που θεωρούνταν ακάθαρτες και μιαρές» εξηγεί ο καθηγητής Σουκάντεο Θοράτ, επικεφαλής του Ινδικού Ινστιτούτου Μελέτης Ντάλιτ.
Οι Ντάλιτ, όπως ο 23χρονος Κουμάρ που καθαρίζει υπονόμους υπό το άγρυπνο βλέμμα των προϊσταμένων του, είναι εξόριστοι της κοινωνίας, θεωρούνται μιαροί, υπόκεινται σε συγκεκριμένα επαγγέλματα -όπως ο καθαρισμός υπονόμων, η απόρριψη νεκρών ζώων και η παγίδευση τρωκτικών σε αστικές περιοχές- και ασφαλώς είναι ακραία υποαμειβόμενοι και επιρρεπείς σε διακρίσεις, εκμετάλλευση και κακομεταχείριση.
.png)
