Το πεδίο όπου κατά κύριο λόγο κυκλοφορούν οι ψεύτικες ειδήσεις είναι τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης. Το Radio 4 του δικτύου του BBC δίνει κάποια tips για το πώς δεν θα πέσουμε θύματα παραπληροφόρησης και θα αποφύγουμε την διάδοση ψεύτικων «ειδήσεων».
Πώς μπορείτε να εντοπίσετε τις ψεύτικες «ειδήσεις»
1. Ψάξτε για τον εντοπισμό παλαιότερων βίντεο στα social media
Δείχνουν ότι είναι εικόνες από τον πόλεμο στην Ουκρανία, αναπαράγονται από τους χρήστες των Μέσων Κοινωνικής Δικτύωσης, αλλά αποδεικνύεται ότι είναι εικόνες από παλαιότερες συρράξεις. Αλλά στο μεταξύ το κακό έχει γίνει και πολλοί πέφτουν θύματα παραπληροφόρησης, κάποιοι μάλιστα τα αναπαράγουν και παραπληροφορούν τους φίλους τους, κάνοντας χειρότερη την χαώδη κατάσταση.
Ο καλύτερος τρόπος για να διαπιστώσετε εάν ένα βίντεο είναι αληθινό ή όχι είναι να ψάξετε τις λεπτομέρειες: ο καιρός, η οδοσήμανση, η γλώσσα που μιλούν οι άνθρωποι είναι «λεπτομέρειες» που μαρτυρούν την πραγματικότητα.
Αυτό το βίντεο, που υποτίθεται πως έδειχνε την καταστροφή ρωσικών αρμάτων από μη επανδρωμένα αεροσκάφη Μπαϊρακτάρ, στην Ουκρανία, τελικά αποδείχτηκε πως ήταν εικόνες από την Συρία. Οι εικόνες είχαν ως πηγή τον ουκρανικό στρατό.
Βίντεο από την ρωσική εισβολή στην Κριμαία και από εκρήξεις στη Βηρυτό, το 2020 έχουν κυκλοφορήσει ευρέως ως εικόνες από τον πόλεμο στην Ουκρανία.
Χρησιμοποιώντας Google Maps, μπορείτε να εξακριβώσετε κατά πόσο οι εικόνες είναι από την Ουκρανία ή όχι. Και χρησιμοποιώντας αντίστροφη αναζήτηση εικόνων, που μπορεί να γίνει από μεγάλο αριθμό ιστοσελίδων, βλέπετε κατά πόσο το ίδιο βίντεο ή η ίδια φωτογραφία έχει κυκλοφορήσει και στο παρελθόν.
2. Ποιος «μοιράζει» την εικόνα και γιατί
Είναι πολύ σημαντικό να ψάξετε ποια είναι η αρχική πηγή από την οποία αρχίζει η διάχυση των εικόνων. Εμπιστεύεστε αυτή την πηγή; Για να απαντήσετε σε αυτό το ερώτημα σκεφτείτε ποιον εξυπηρετούν οι εντυπώσεις που δημιουργούνται από ένα βίντεο.
Αυτοί που ανεβάζουν εντυπωσιακά βίντεο μπορεί να ψάχνουν για likes. Είναι δύσκολοι καιροί και τα posts για όσα γίνονται στην Ουκρανία προκαλούν εύκολα και γρήγορα αντιδράσεις. Άλλοι, φροντίζουν να προωθούν κάποιες συγκεκριμένες εικόνες εξυπηρετώντας ένα αφήγημα, με πολιτικά κίνητρα.
Στην Δύση γίνεται λόγος για Ρώσους χρήστες του διαδικτύου που δεν πείθονται πως οι ρωσικές δυνάμεις βομβαρδίζουν την Ουκρανία και ισχυρίζονται ότι οι ίδιοι οι Ουκρανοί χτυπούν στόχους στην χώρα τους για να εξυπηρετήσουν τα συμφέροντά τους. Ένας κάτοικος του Κιέβου, είπε στο BBC ότι ανέβασε ο ίδιος φωτογραφία του σπιτιού του που είχε υποστεί ζημιές από βομβαρδισμό και από την Ρωσία του έλεγαν πως είναι ψεύτικη.
Ένας τρόπος για να καταλάβετε ποιος λέει αλήθεια και ποιος ψέματα σε αυτόν τον «πόλεμο» παραπληροφόρησης, είναι να δείτε πότε άνοιξε ένας λογαριασμός. Αν έχει ανοίξει μετά την ρωσική εισβολή πρέπει να μπείτε σε υποψίες ότι ο «χρήστης» βρίσκεται σε διατεταγμένη υπηρεσία.
3. Σκεφτείτε διπλά πριν από την αναπαραγωγή μιας εικόνας
Πολλά από όσα έχουν κυκλοφορήσει στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης για τον πόλεμο είναι τρομακτικές εικόνες. Προκαλούν εύκολες αντιδράσεις εν θερμώ και αυτό σημαίνει ότι οι χρήστες τις μοιράζονται με τους φίλους τους πριν ελέγξουν αν είναι αληθινές εικόνες ή πληροφορίες. Η παραπληροφόρηση είναι εύκολη παγίδα γιατί βασίζεται στα συναισθήματα που προκαλεί μία εικόνα.
Γι αυτό πριν πατήσετε το enter για να ανεβάσετε, ή να μοιραστείτε μια εικόνα, σκεφτείτε διπλά, μήπως χωρίς να το θέλετε έχετε πέσει σε κάποια παγίδα.
Το tweet με την εικόνα του ηθοποιού Στίβεν Σίγκαλ, που υποτίθεται ότι βρίσκεται στη πρώτη γραμμή του μετώπου φαίνεται σαν να έχει ως πηγή το CNN. Όμως ο Σίγκαλ δεν έχει καμία σχέση με τον πόλεμο.
Πολλές από αυτές τις παραπλανητικές εικόνες ανεβαίνουν με στόχο να τονώσουν το ηθικό της μίας ή της άλλης πλευράς, αλλά τελικά προκαλούν περισσότερο χάος.
Τελικά ο πόλεμος παραπληροφόρησης είναι κάτι περισσότερο από τον πόλεμο εντυπώσεων στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης. Είναι ένας πόλεμος στον οποίον εμπλέκονται κυβερνήσεις, μυστικές υπηρεσίες και μηχανισμοί προπαγάνδας από όλες τις πλευρές. Απλά αναρωτηθείτε ποιον εξυπηρετεί μια πληροφορία, πριν την υιοθετήσετε χωρίς δεύτερη σκέψη.
