Το ένα τρίτο από αυτούς στο εξωτερικό και οι περισσότεροι είναι γυναίκες και παιδιά, αφού οι άνδρες κάτω των 60 χρόνων είναι υποχρεωμένοι να μείνουν στην χώρα για να πολεμήσουν.
Ξεριζωμένοι, χαμένοι, χωρίς να ξέρουν που πηγαίνουν για να σωθούν, οι πρόσφυγες κατ΄ ανάγκη εμπιστεύονται πολλές άγνωστους ανθρώπους, που σπεύδουν να τους βοηθήσουν. Αφήνουν πίσω τους το χάος του πολέμου, αλλά η αλήθεια είναι πως δεν βρίσκουν ασφάλεια ούτε μακριά από την Ουκρανία.
Οι διακινητές βλέπουν τον πόλεμο ως ευκαιρία για «δουλειές»
Τα δίκτυα των διακινητών είχαν πολύ μεγάλη δράση στην Ουκρανία και στις γειτονικές χώρες ήδη από τα ειρηνικά χρόνια. Τα σύννεφα του πολέμου δίνουν στους διακινητές την τέλεια κάλυψη για να κάνουν πιο εύκολα την «δουλειά» τους, αναφέρει το BBC σε ρεπορτάζ.
«Για τους διακινητές ο πόλεμος στην Ουκρανία δεν είναι τραγωδία. Είναι ευκαιρία και οι γυναίκες και τα παιδιά είναι οι στόχοι τους», δήλωσε πρόσφατα ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες.
Η Καρολίνα Βιέρζμπινσκα, συντονίστρια στην οργάνωση ανθρωπίνων δικαιωμάτων Homo Faber, δήλωσε στο BBC ότι η μεγάλη ανησυχία είναι οι ανήλικοι που ταξιδεύουν ασυνόδευτοι για να ξεφύγουν από τον πόλεμο. Οι χαώδεις διαδικασίες για την εξασφάλιση των αδειών εισόδου στην Πολωνία και στις άλλες χώρες υποδοχής, ειδικά τις πρώτες μέρες του πολέμου, είχαν ως συνέπεια να χαθούν τα ίχνη πολλών ανηλίκων.
Η Καρολίνα με συναδέλφους της ταξίδεψαν σε έναν σιδηροδρομικό σταθμό όπου έφταναν γυναίκες και παιδιά από την Ουκρανία. Γυναίκες κοιτούσαν γύρω τους σαν χαμένες, τα παιδιά έκλαιγαν. Εθελοντές είχαν στήσει κουζίνες και τους έδιναν ένα πιάτο ζεστό φαγητό. Φαινόταν να υπάρχει καλή οργάνωση.
Εκεί βρήκαν την Μαργκερίτα Ουσμάνοφ, μία νεαρή Ουκρανή που είχε φτάσει δύο εβδομάδες νωρίτερα από την χώρα της, αλλά έμεινε στο σημείο υποδοχής για να βοηθήσει τους συμπατριώτες της. «Ανησυχώ για την ασφάλειά τους. Οι γυναίκες και τα παιδιά φεύγουν από έναν τρομερό πόλεμο. Δεν μιλούν πολωνικά ή αγγλικά. Δεν ξέρουν τι συμβαίνει και πιστεύουν ό,τι ακούν», εξηγεί η Μαργκερίτα, «ο καθένας μπορεί να έρθει στον σταθμό. Την πρώτη μέρα που άρχισα να δουλεύω ως εθελόντρια είδα τρεις άνδρες από την Ιταλία. Έψαχναν ωραίες γυναίκες για να τις βάλουν στο εμπόριο του σεξ»… Η Μαργκερίτα ειδοποίησε την αστυνομία και επενέβη. «Δεν είναι παράνοια, είναι τρόμος», λέει.
Τα πράγματα είναι πιο οργανωμένα τώρα, η αστυνομία περιπολεί συχνά, οι άνδρες που έρχονταν με μία πινακίδα όπου έγραφαν κάποιον προορισμό δεν ξαναφάνηκαν. Όμως κάποιοι από τους διακινητές άλλαξαν τακτική: τώρα εμφανίζονται ως εθελοντές για να ξεγελάσουν τους πρόσφυγες.
Πώς ξέφυγε την τελευταία στιγμή η Έλενα
Η Έλενα Μοσκβίτα, που κατάφερε να φτάσει με ασφάλεια στη Δανία, έχει καταγράψει τις εμπειρίες της στο Facebook για να ενημερώσει τους συμπατριώτες της για τους κινδύνους.
Η Έλενα μίλησε στο BBC: Με τα παιδιά της πέρασε τα σύνορα και έφτασε στην Ρουμανία. Έψαχνε ένα μέσο για να φύγει μακριά. Κάποιοι που εμφανίστηκαν ως εθελοντές την πλησίασαν και της πρότειναν να την μεταφέρουν στην Ελβετία, με ένα βαν που ήταν γεμάτο γυναίκες. Η κόρη της Έλενα πάγωσε από τα βλέμματα των ανδρών που είχαν εμφανιστεί ως εθελοντές, οι οποίοι έδειξαν να εξοργίζονται όταν η Ουκρανή πρόσφυγας ζήτησε να δει τις ταυτότητές τους. Τους υποσχέθηκε ότι θα πήγαινε στο βαν για να συνεννοηθούν και μόλις απομακρύνθηκαν οι άνδρες από κοντά της, η Έλενα άρπαξε τα παιδιά της και έτρεξε όσο πιο μακριά μπορούσε.
Η Πολωνή Ελζμπιέτα Τζάρμουλκσα, ίδρυσε μια οργάνωση -την Women Take The Wheel– στη προσπάθεια να βοηθήσει τις γυναίκες που καταφεύγουν στην χώρα της από την Ουκρανία.
«Αυτές οι γυναίκες έρχονται ως εδώ περπατώντας επί ώρες, ή οδηγώντας και είναι ευάλωτες. Δεν έχω λόγια να περιγράψω πως είναι», λέει η Ελζμπιέτα στο BBC. Κατάφερε να κινητοποιήσει 650 γυναίκες από την Πολωνία, που με τα αυτοκίνητά τους πηγαίνουν στα σύνορα και δημιουργούν έναν ασφαλή διάδρομο για τις Ουκρανές που φτάνουν σε κατάσταση απελπισίας μέχρι εκεί.
Η Ελζμπιέτα πηγαίνει σε ένα κέντρο υποδοχής προσφύγων, δείχνει την ταυτότητά της στους άνδρες ασφαλείας και ρωτά τις γυναίκες που έχουν καταφύγει εκεί αν θέλει κάποια να πάει στη Βαρσοβία. Η Νάντια και τα τρία παιδιά της επιβιβάζονται στο αυτοκίνητο, η Ελζμπιέτα δίνει μια σοκολάτα και νερό στα παιδιά. Η Νάντια δείχνει ανακουφισμένη που έφτασε στην Πολωνία από το Χάρκοβο και μάλιστα βρίσκεται σε ένα αυτοκίνητο με μια άλλη γυναίκα. Είχε ακούσει για τη δράση ανδρών διακινητών.
Βασικές ανάγκες κάνουν ευάλωτες τις γυναίκες πρόσφυγες
Όμως η απομάκρυνση από τα σύνορα με ασφάλεια δεν σημαίνει ότι τελειώνουν και οι κίνδυνοι για τις γυναίκες από την Ουκρανία. Όπου κι αν εγκατασταθούν θα χρειαστούν ένα σπίτι για να μείνουν, ρούχα, τροφή, μια δουλειά. Ακριβώς αυτές οι βασικές ανάγκες τις κάνουν ευάλωτες.
Σε πολιτικό επίπεδο οι ηγέτες της ΕΕ συμφώνησαν να ανοίξουν την αγορά εργασίας για τους πρόσφυγες και να τους εξασφαλίσουν πρόσβαση σε δομές υγείας και εκπαίδευση. Όμως πολλοί πρόσφυγες αδυνατούν να κάνουν όλες τις διαδικασίες που απαιτούνται.
Όπως τόνισε στο BBC μία εθελόντρια στην Πολωνία, όταν κάποια γυναίκα βρίσκεται μόνη της, χωρίς χρήματα, χωρίς κάποιον να την βοηθήσει, είναι πολύ εύκολο να καταλήξει να κάνει πράγματα που δεν φανταζόταν. Αυτή η εθελόντρια που μιλάει στο BBC είχε υποχρεωθεί να εκδίδεται από μαστροπούς, που εκμεταλλεύθηκαν την δική της ανάγκη όταν ήταν νεότερη. Τώρα βρίσκεται στα σύνορα Πολωνίας-Ουκρανίας για να βοηθήσει άλλες γυναίκες να μην ζήσουν τον ίδιο εφιάλτη.
Καραδοκούν και άτομα που δεν εμπλέκονται σε οργανωμένα δίκτυα
Το οργανωμένο έγκλημα εξωθεί γυναίκες και ανήλικους στην πορνεία, κάποιοι πέφτουν θύματα συμμοριών που κάνουν εμπόριο οργάνων. Αλλά οι συμμορίες δεν είναι ο μοναδικός εφιάλτης. Οι πρόσφυγες είναι εκτεθειμένοι και σε άτομα, που εμφανίζονται στα σημεία υποδοχής με πρόσχημα ότι θα φιλοξενήσουν πρόσφυγες, αλλά έχουν άλλες προθέσεις.
Μία Ουκρανή που διέφυγε στο Ντίσελντορφ της Γερμανίας, βρήκε καταφύγιο στο σπίτι ενός άνδρα που προσφέρθηκε να την φιλοξενήσει. Όμως της πήρε την ταυτότητα, αξίωνε να καθαρίζει το σπίτι του και άρχισε να την παρενοχλεί σεξουαλικά. Όταν εκείνη αρνήθηκε να ενδώσει, ο Γερμανός την πέταξε στον δρόμο. Η Ουκρανή περιέγραψε την περιπέτειά της στα social media.
Η Ιρένα Ναβίντ-Τομτσκιντς, διευθύντρια των γραφείων της ΜΚΟ La Strada, στην Βαρσοβία, λέει πως αυτή η ιστορία έχει επαναληφθεί πολλές φορές. Είτε υπάρχει πόλεμος, είτε όχι.
Όμως το πρόβλημα γίνεται πιο οξύ όταν υπάρχει μια χιονοστιβάδα από γυναίκες που είναι απολύτως εκτεθειμένες.
Και μάλιστα τα εύκολα θύματα είναι οι έφηβες, που δεν αναζητούν μόνο ασφαλές καταφύγιο μακριά από τον πόλεμο, αλλά συγχρόνως θέλουν αποδοχή και αναγνώριση. «Τα κορίτσια θέλουν να ελκύουν την προσοχή μεγαλύτερων ανδρών. Παρασύρονται εύκολα από ένα χαλαρό κορίτσι στην ηλικία τους, που θα τις καλέσει σε ένα πάρτι», εξηγεί η Ιρένα, «Έτσι αρχίζει. Μην ξεχνάτε ότι δεν είναι μόνο οι άνδρες που έχουν τον ρόλο του διακινητή».
Η Ιρένα γνωρίζει ήδη αρκετές περιπτώσεις κοριτσιών από την Ουκρανία, που τους πρόσφεραν αεροπορικά εισιτήρια για το Μεξικό, την Τουρκία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Τα κορίτσια αυτά δεν γνώριζαν τους ανθρώπους που τηλεφωνούσαν και τους υπόσχονταν την μεγάλη ζωή στο εξωτερικό. Κάποιες έφηβες παρασύρθηκαν από τις υποσχέσεις και κανένας δεν γνωρίζει που έχουν καταλήξει.
.png)
