Χωρίς αναφορές σε «σεξισμό», «ταυτότητα φύλου» κ.α. τα νέα Προγράμματα Σπουδών

Επιστολή στην υπουργό Παιδείας, Νίκη Κεραμέως, απέστειλε το Δίκτυο των Επιτροπών Ισότητας των Φύλων (Ε.Ι.Φ.) 14 Α.Ε.Ι. σχετικά με τα νέα νέα προγράμματα σπουδών...

Σύμφωνα με το Δίκτυο, οι αναφορές σε έννοιες όπως «φύλο/α», «έμφυλος/η/ο», «σεξισμός», «κοινωνικό φύλο», «ταυτότητα φύλου», «έμφυλη ισότητα» κ.ά., είναι ανύπαρκτες, ενώ τονίζει ότι ακόμη και οι αναφορές στις «γυναίκες» είναι σπάνιες.

Πιο συγκεκριμένα:

Η μη συμπερίληψη της έμφυλης διάστασης στα ΠΣ όλων των βαθμίδων της Εκπαίδευσης, και κατά συνέπεια η έλλειψη σχετικών κατευθυντήριων οδηγιών για τη συγγραφή των σχολικών εγχειριδίων, ενδέχεται να έχει ως αποτέλεσμα σχολικά εγχειρίδια που να εμπεριέχουν προκαταλήψεις για τους έμφυλους ρόλους συντελώντας έτσι στη νομιμοποίηση και αναπαραγωγή της έμφυλης ασυμμετρίας, γεγονός που δεν συμβάλλει στην προώθηση της ισότητας των φύλων.
Οι αναφορές σε έννοιες όπως «φύλο/α», «έμφυλος/η/ο», «σεξισμός», «κοινωνικό φύλο», «ταυτότητα φύλου», «έμφυλη ισότητα» κ.ά., είναι ανύπαρκτες.
Ακόμα και γενικές αναφορές στις «γυναίκες» είναι σπάνιες, αφού οι συντάκτες/τριες των συγκεκριμένων ΠΣ φαίνεται να ξεχνούν όσα έχει αποδεχθεί ακόμα και ο Συνταγματικός Νομοθέτης (βλ. Συν., άρθρο 116, παρ. 2), ότι δηλαδή υφίστανται ανισότητες στην πράξη, ιδίως σε βάρος των γυναικών.

Ενδεικτικά το Δίκτυο Επιτροπών Ισότητας των Φύλων (Ε.Ι.Φ.) 14 Α.Ε.Ι αναφέρει τα εξής παραδείγματα:

Στο ΠΣ του γνωστικού αντικειμένου-μαθήματος με τίτλο «Αρχές Οικονομικής Επιστήμης» της Γ’ Λυκείου, καλούνται να αναλογιστούν τις «προκλήσεις που θέτει το σύγχρονο παγκοσμιοποιημένο οικονομικό περιβάλλον, όπως π.χ., ….. οι πληθυσμιακές ανακατατάξεις, η συνύπαρξη εθνικά και κοινωνικά ετερόκλητων ομάδων πληθυσμού, οι κοινωνικές ανισότητες» κ.ά., αλλά όχι και τις έμφυλες ανισότητες, αφού είναι πανθομολογούμενο ότι η αγορά εργασίας είναι έντονα σεξιστική, με την έννοια της κατανομής των φύλων σε απόλυτα στεγανές επαγγελματικές πορείες και θέσεις στην εργασιακή ιεραρχία, και με υπερ-εκπροσώπηση των γυναικών σε χαμηλά αμειβόμενες και επισφαλείς θέσεις του τριτογενούς τομέα της οικονομίας.

Στο ΠΣ του γνωστικού αντικειμένου-μαθήματος με τίτλο «Λογοτεχνία» (για όλα τα επίπεδα, από Γυμνάσιο μέχρι Λύκειο), δεν υπάρχει ούτε μια αναφορά στην έννοια του Φύλου (όχι μόνο του «κοινωνικού», αλλά ούτε καν του «βιολογικού»), ενώ επίθετα όπως «έμφυλος/η/ο» είναι παντελώς απόντα. Ακόμα και η αναφορά στο ουσιαστικό «γυναίκα/ες» είναι μία (1) σε όλο το κείμενο του ΠΣ του Λυκείου, και μια στο αντίστοιχο κείμενο του ΠΣ του Γυμνασίου! Προσπερνώνται, έτσι, διαπιστώσεις δεκαετιών της επιστημονικής έρευνας για την ύπαρξη έντονων έμφυλων στερεοτύπων στον μαθησιακό υλικό της Λογοτεχνίας, αλλά και στον τρόπο με τον οποίο διδάσκεται το αντικείμενο αυτό σήμερα στο σχολείο.

Στο ΠΣ του γνωστικού αντικειμένου-μαθήματος με τίτλο «Ιστορία» (για όλα τα επίπεδα, από Δημοτικό μέχρι Λύκειο), δεν υπάρχει ούτε μια αναφορά στην έννοια του Φύλου, ενώ επίθετα όπως «έμφυλος/η/ο» είναι απόντα. Ακόμα και στο Λύκειο, όπου έχουμε μια θεματική προσέγγιση της ιστορικής γνώσης, και αναπτύσσονται ενδιαφέρουσες θεματικές ενότητες, όπως «Τρόποι και μέσα παραγωγής, προϊόντα, υπηρεσίες», ή «Κοινωνικές τάξεις και ομάδες», οι εμπειρίες των γυναικών είναι έξω από τα ιστορικά γεγονότα που παρατίθενται, και αποσιωπάται η δραστηριοποίησή τους σε τομείς, όπως η οικιακή απασχόληση ή η χαμηλόμισθη εργασία, που επέτρεψαν τη δραστηριοποίηση των ανδρών στο δημόσιο βίο.

Στις «Θετικές Επιστήμες» (Βιολογία, Γεωλογία, Μαθηματικά, Φυσική, Χημεία κ.λπ.), αν και γίνονται κάποιες σποραδικές αναφορές, όπως «ισότητα των φύλων» (π.χ. Φυσική, Γ’ Γυμνασίου), όλα τα ΠΣ διαπνέονται από παντελή απουσία της έμφυλης διάστασης. Μην ξεχνάμε ότι έρευνες που έχουν γίνει κατά καιρούς στα σχολικά εγχειρίδια των μαθημάτων Θετικών Επιστημών, έχουν καταδείξει ότι εκεί προβάλλονται και προάγονται στερεότυπα για τους ρόλους των φύλων που θέλουν τη γυναίκα παθητική, λιγότερο έξυπνη, λιγότερο ικανή και οικονομικά εξαρτημένη από τον άνδρα (π.χ. στις εκφωνήσεις ασκήσεων ή προβλημάτων προς επίλυση).

Το μόνο ΠΣ στο οποίο εμφανίζονται αναφορές στα «έμφυλα στερεότυπα», στο «κοινωνικό φύλο» κ.λπ., είναι εκείνο του μαθήματος της «Κοινωνικής και Πολιτικής Αγωγής», το οποίο όμως είναι υποβαθμισμένο σε όλα τα επίπεδα του ελληνικού σχολείου, με πολύ λίγες ώρες στο ωρολόγιο πρόγραμμα. Σχετικό με αυτό είναι και η κατάργηση του μαθήματος της «Κοινωνιολογίας» στο Λύκειο, όπως και γενικότερα άλλων μαθημάτων που ανήκουν στις Κοινωνικές Επιστήμες, δηλαδή η υποβάθμιση γνωστικών αντικειμένων τα οποία μπορεί να βοηθήσουν σημαντικά στην κατανόηση θεμάτων, όπως οι ταυτότητες φύλου, η έμφυλη βία, οι έμφυλες διακρίσεις κ.λπ.