Λίγο πριν το ρεβεγιόν, πολλοί θέτουν ως στόχο για τη νέα χρονιά να αθληθούν περισσότερο και, ίσως μια συνδρομή σε γυμναστήριο ή ένα διαδικτυακό μάθημα για κάποιο σπορ... ίσως υπερκοστολογημένο. Η τιμή καμιά φορά ενισχύει την «πειθαρχία» αλλά δεν είναι απαραίτητο.
«Ακόμη κι αν η απόκτηση κάρτας μέλους σε κάποιο γυμναστήριο θα μπορούσε να ενισχύσει το κίνητρο, συχνά παρατηρείται το φαινόμενο και να πληρώνεις τη συνδρομή και να μην πηγαίνεις να γυμναστείς» λέει στη Deutsche Welle ο Γιόζεφ Κάι από το πρότζεκτ Behavior Change for Good, στο Πανεπιστήμιο της Πενσιλβάνια.
«Αυτό συμβαίνει επειδή πολλές φορές είναι δύσκολο να επιτυγχάνουμε τους στόχους μας που σχετίζονται με υγιείς δραστηριότητες, όπως να πηγαίνουμε σε στούντιο γυμναστικής», εξηγεί.
Πείραμα με 60.000 μέλη γυμναστηρίων
Πού βρίσκεται το εμπόδιο; Το χάσμα ανάμεσα στην πρόθεση και την πράξη είναι συχνά πολύ μεγάλο. Και εδώ έρχονται οι ερευνητές από το Πανεπιστήμιο της Πενσιλβάνια με μια μελέτη μεγάλης κλίμακας.
Δοκίμασαν μέτρα που θα μπορούσαν να βοηθήσουν, ώστε να γεφυρωθεί το χάσμα. Μικρά κίνητρα, που τη στιγμή που υποχωρεί η διάθεση για γυμναστική μπορούν να βοηθήσουν, όταν έρθει για παράδειγμα η ώρα να δώσουμε απάντηση στο ερώτημα, να πάω στο γυμναστήριο ή καλύτερα όχι;
Τα αποτελέσματα της μελέτης με περισσότερα από 60.000 μέλη αλυσίδας γυμναστηρίων στις ΗΠΑ δημοσιεύτηκαν πρόσφατα στο περιοδικό Nature. Συνολικά 30 επιστήμονες από 15 διαφορετικά πανεπιστήμια στις ΗΠΑ εργάστηκαν σε μικρές ανεξάρτητες ομάδες για την ανάπτυξη 53 διαφορετικών μέτρων που θα μπορούσαν να ενισχύσουν το κίνητρο των πελατών των γυμναστηρίων. Η αποτελεσματικότητά τους δοκιμάστηκε με ρυθμό 4 εβδομάδων και οι μετρήσεις έγιναν 4 εβδομάδες μετά το τέλος της φάσης παρέμβασης.
Στην αρχή μπορεί να υπάρχει μεγάλη διάθεση η οποία όμως εξαφανίζεται συχνά γρήγορα. Αυτό ακριβώς το πρόβλημα προσπάθησαν να λύσουν οι ερευνητές. «Αν οι άνθρωποι θέλουν να εντείνουν την φυσική δραστηριότητα ή να αλλάξουν την συμπεριφορά τους, υπάρχουν μερικές πολύ χαμηλού κόστους συμβουλές που θα τους βοηθήσουν να επιτύχουν περισσότερα», λέει ο επικεφαλής της έρευνας, Τζέιμς Μιλκμαν.
Οι ερευνητές έστελναν στα μέλη σύντομα κείμενα με υπενθυμίσεις, εβδομαδιαία mail και επιβραβεύσεις σε ψηφιακή μορφή ή δωρεάν ακουστικά βιβλία. Με επιτυχία. Με τα μικρά αυτά τρικ αύξησαν τις επισκέψεις στο γυμναστήριο από 9% μέχρι 27% κατά την περίοδο των δοκιμών. Η πιο επιτυχημένη μέθοδος ήταν δωράκια σε μετρητά για την επιστροφή στο γυμναστήριο μετά από μια χαμένη επίσκεψη.
Αλλά μόνο το 8% των παρεμβάσεων προκάλεσε αλλαγή στη συμπεριφορά, που ήταν μετρήσιμη ακόμα και 4 εβδομάδες μετά την παρέμβαση. Όσο πιο αποτελεσματικές ήταν οι παρεμβάσεις στις φάσεις δοκιμών, τόσο πιο πιθανό ήταν τα αποτελέσματα να είχαν μεγαλύτερη διάρκεια.
Προγραμματισμός, υπενθυμίσεις, επιβράβευση
Τα τρικ που δοκίμασαν ήταν πολλά: ένα απλό πρόγραμμα που ενθαρρύνει τους συμμετέχοντες να προγραμματίσουν την προπόνησή τους προκαταβολικά, και μία υπενθύμιση μισή ώρα πριν την προπόνηση. Σύμφωνα μάλιστα με την έρευνα, «μπόνους» 0,22 δολαρίων για κάθε επίσκεψη, αύξησε την συχνότητα της άσκησης κατά 9%.
Κατά τον Μιλκμαν, το πρόγραμμα θα μπορούσε να είναι ακόμα πιο αποτελεσματικό, αν επιπλέον 0,09 δολάρια προσφέρονταν για την επιστροφή στο γυμναστήριο μετά από κάποια χαμένη προπόνηση. «Προφανώς το ποσό είναι απειροελάχιστο (για αυτό τον λόγο αποκαλούμε τις επιβραβεύσεις μικρο-κίνητρα) αλλά η ιδέα είναι να μην χαθούν πολλαπλές επισκέψεις, η συγκέντρωση της προσοχής».
Το κόνσεπτ της μελέτης
Τουλάχιστον αυτό είναι το συμπέρασμα των ειδικών. «Γενικά η προσέγγιση της μελέτης μεγάλη κλίμακας που παρουσιάσαμε επιτρέπει συγκρίσεις μεταξύ διαφορετικών στρατηγικών για την ενίσχυση της αλλαγής συμπεριφοράς, που αποκαλύπτουν ποιες στρατηγικές είναι πιο αποτελεσματικές σε ένα συγκεκριμένο πλαίσιο» λέει ο Γιόζεφ Κάι, που ανήκει στους συγγραφείς της μελέτης.
Στο πλαίσιο αυτό τα μεμονωμένα μέτρα δοκιμάζονται σε ανεξάρτητες ομάδες. Αυτά τα τεστ και οι ομάδες συγχωνεύονται σε μελέτες μεγάλης κλίμακας. Οι ερευνητές σημειώνουν όμως ότι το κόνσεπτ έχει και τα όριά του.
Τα ευρήματα σε μελέτες ευρείας κλίμακας εξαρτώνται από το πόσο ισχυρές είναι οι παρεμβάσεις. Ένα άλλο παράδειγμα για το νόημα της μελέτης προέρχεται από ερευνητές του Πανεπιστημίου της Πενσιλβάνια. Πρόκειται επίσης για μια έρευνα μεγάλη κλίμακας που βασίζεται σε κείμενα, τα οποία ενθαρρύνουν τον ασθενή να πάει στο προγραμματισμένο από το γιατρό ραντεβού για να κάνει το εμβόλιο της γρίπης. Σε τελική ανάλυση οι ερευνητές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι οι μελέτες μεγάλης κλίμακας είναι ιδιαίτερα πολύτιμες, όταν η επιθυμητή συμπεριφορά έχει σαφή αντίκτυπο στην ατομική και κοινωνική ευεξία.
.png)
