Κύπρος: Δέκα χρόνια από την έκρηξη στο Μαρί με τους 13 νεκρούς (ΕΙΚΟΝΕΣ)

 

Παρουσία του Προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας Νίκου Αναστασιάδη και της Προέδρου της Βουλής Αννίτας Δημητρίου, τελέστηκε σήμερα το μνημόσυνο των 13 θυμάτων της μεγάλης έκρηξης του 2011 στη Ναυτική Βάση «Ευάγγελος Φλωράκης» στο Μαρί...

της Κύπρου.

Ο Πρόεδρος Αναστασιάδης στην επιμνημόσυνη ομιλία του ανέφερε πως το θάρρος, η υπευθυνότητα και η συνέπεια που επέδειξαν τα θύματα της έκρηξης στο Μαρί, μας υποχρεώνουν να αναλογιστούμε το βαθύτερο νόημα της ζωής και ιδιαίτερα της θυσίας τους, ως ύψιστης έκφρασης φιλοπατρίας και προσφοράς προς τον συνάνθρωπο. Μας υποχρεώνουν, την ίδια στιγμή, να αναλογιστούμε το δικό μας χρέος έναντι της δικής τους θυσίας. Χρέος, που όπως είπε, διερμηνεύεται ως υποχρέωση να μην επιτρέψουμε ποτέ ξανά, μέσα από τις αποφάσεις που λαμβάνουμε, να υπάρξουν παρόμοιες τραγωδίες.

Υπογράμμισε ότι προς την κατεύθυνση αυτή έχουμε καθήκον να συνεχίσουμε μέσα από την ενότητα και τη συστράτευση δυνάμεων τη μεταρρύθμιση και τον εκσυγχρονισμό των δομών του κράτους. «Όπως έχω πολλές φορές αναφέρει, γνωρίζω ότι κανένα τελετουργικό, καμία τιμή και στήριξη δεν μπορεί να υποκαταστήσει την παρουσία τους. Θέλω, όμως, για ακόμη μία φορά, να σας διαβεβαιώσω ότι ως κράτος, όπως εμπράκτως έχουμε αποδείξει, θα συνεχίσουμε να βρισκόμαστε στο πλευρό σας», ανέφερε ο Πρόεδρος Αναστασιάδης.

Όλα λάθος

Δέκα χρόνια μετά, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η έκρηξη ήταν αποτέλεσμα κακών χειρισμών σε πολιτικό και υπηρεσιακό επίπεδο. Η απόφαση για αποθήκευση των επικίνδυνων κοντέινερς σε εξωτερικό χώρο για σχεδόν δύο χρόνια και η υποτίμηση των κινδύνων, οδήγησε στη τραγωδία η οποία θα μπορούσε να είχε προβλεφθεί και να αποτραπεί. Ακόμα και όταν κάποια από τα κοντέινερς είχαν αρχίσει να αλλοιώνονται προκαλώντας μικρές εκρήξεις οι οδηγίες που δόθηκαν ήταν να τα ραντίζουν με νερό.

Μια έκρηξη που άφησε πίσω της νεκρούς αξιωματικούς, υπαξιωματικούς και ναύτες του Πολεμικού Ναυτικού και 5 πυροσβέστες, ενώ ταυτόχρονα ισοπέδωσε και τη κλυδωνιζόμενη οικονομία.


Σείστηκε η γη

Ξημέρωνε η 11η Ιουλίου του 2011 και στις 4 τα ξημερώματα το νησί σείστηκε από μία έκρηξη η οποία είχε καταγραφεί ακόμα και από τους σεισμογραφικούς σταθμούς. Χρειάστηκε να περάσουν ώρες μέχρι να γίνει αντιληπτό το τι ακριβώς είχε συμβεί. Η Κύπρος είχε βυθιστεί στο σκοτάδι αφού ο ηλεκτροπαραγωγός σταθμός του Βασιλικού που βρίσκεται δίπλα στη Ναυτική Βάση «Ευάγγελος Φλωράκης» είχε ισοπεδωθεί.

Οι πρώτες πληροφορίες μετά την έκρηξη ήταν ελάχιστες και δεν μπορούσαν να δώσουν εικόνα των διαστάσεων της καταστροφής. Αργότερα τα πράγματα ξεκαθάριζαν. Άρχισαν να μετριούνται οι νεκροί και αν καταγράφονται οι ζημιές.

Όταν ο καπνός και η σκόνη κατακάθισαν διαπιστώθηκε ότι 12 άνθρωποι είχαν χαθεί και 60 άλλοι τραυματιστεί. Λίγες μέρες αργότερα υπέκυψε και ακόμα ένας τραυματίας.

Το συγκλονιστικότερο όλων ήταν η αποκάλυψη ότι επρόκειτο για μια τραγωδία που όσοι γνώριζαν την ανέμεναν. Φωτογραφίες που παρουσιάστηκαν και είχαν ληφθεί λίγα 24ωρα πριν την έκρηξη, παρουσίαζαν τα κοντέινερς αλλοιωμένα, ενώ κάποιοι «χόρευαν» πάνω σε αυτά για να αποδείξουν ότι δήθεν δεν υπήρχε κίνδυνος. Οι εντολές ήταν: «Να τα ραντίζεται με νερό για να πέφτει η θερμοκρασία». Όταν τα ξημερώματα της 11ης Ιουλίου 2011 παρατηρήθηκε ανάφλεξη αντί να διαταχθεί εκκένωση της βάσης, κλήθηκε η πυροσβεστική για κατάσβεση. Στις 4:00 τα ξημερώματα και ενώ στο χώρο βρισκόντουσαν αρκετά άτομα τα κοντέινερς εξερράγησαν.

Η έκρηξη στα 96 κοντέινερς που είχαν αποθηκευτεί στη Ναυτική Βάση ήταν μια απόδειξη τους κράτους που βρισκόταν σε αποσύνθεση. Βρισκόντουσαν στοιβαγμένα σε εξωτερικό χώρο από το 2009, όταν κατασχέθηκαν σε πλοίο ρωσικών συμφερόντων που τα μετέφερε από το Ιράν στη Συρία κατά παράβαση του εμπάργκο του ΟΗΕ. Από τα έγγραφα που αποκαλύφθηκαν φαίνεται πως η κυβέρνηση του τότε Προέδρου Δημήτρη Χριστόφια είχε δώσει διαβεβαιώσεις στο καθεστώς Άσσαντ ότι δεν θα καταστρέψει το φορτίο και με κάποιο τρόπο θα το παρέδιδε σε μεταγενέστερο στάδιο. Ο τότε υπουργός άμυνας Κώστας Παπακώστας διαβεβαίωνε ότι το φορτίο είναι ακίνδυνο και θα μπορούσε να τοποθετηθεί ακόμα και στην αυλή του σπιτιού του. Κάθε προσπάθεια για καταστροφή των εκρηκτικών και απομάκρυνση του από τη Κύπρο προσέκρουε σε διάφορα προβλήματα.


Δεκατρείς ψυχές

Κατά την έκρηξη, έχασαν την ζωή τους άνθρωποι που προσπαθούσαν ματαίως να την αποτρέψουν:

· Πλοίαρχος Ιωαννίδης Ανδρέας, Διοικητής Ναυτικού

· Αντιπλοίαρχος Λάμπρου Λάμπρος, Διοικητής της Ναυτικής Βάσης

· Αρχικελευστής Κλεάνθους Κλεάνθης

· Κελευστής Ηρακλέους Μιχάλης

· Ναύτης Χριστοφόρου Μιλτιάδης

· Ναύτης Χριστοφόρου Χριστάκης

· Αρχιλοχίας Πυροσβεστικής Ανδρέας Παπαδόπουλος

· Πυροσβέστης Βασίλης Κρόκος

· Πυροσβέστης Σπύρος Τταντής

· Πυροσβέστης Παναγιώτης Θεοφίλου

· Αρχιπυροσβέστης Γιώργος Γιακουμής

· Πυροσβέστης Αδάμος Αδάμου

· Ναύτης Αντώνης Χαραλάμπους (πέθανε τρεις μέρες μετά το ατύχημα)



Σύγχυση και «ορφανές» ευθύνες

Το τεράστιο κόστος σε ανθρώπινες ζωές από την έκρηξη δεν άφησε πολλά περιθώρια στους τότε υπουργούς εξωτερικών και άμυνας Μ. Κυπριανού και Κώστα Παπακώστα οι οποίοι υπέβαλλαν τις παραιτήσεις τους μαζί με τον αρχηγό της Εθνικής Φρουράς αντιστράτηγο Π. Τσαλικίδη. Ο υπαρχηγός της Εθνικής Φρουράς αντιστράτηγος Σ. Αργυρού αρνούμενος να παραιτηθεί παύθηκε από το υπουργικό συμβούλιο. Ωστόσο, η οργή του κόσμου είχε ως στόχο τον τότε Πρόεδρο της Δημοκρατίας Δ. Χριστόφια ο οποίος στις πρώτες του δηλώσεις δεν ανέλαβε καμία ευθύνη και δεν ζήτησε συγνώμη για τη τραγωδία. Για πολλές μέρες χιλιάδες άνθρωποι διαδήλωναν έξω από το Προεδρικό Μέγαρο στη Λευκωσία ζητώντας την παραίτηση του και τη τιμωρία όσων ευθύνονταν. Αντί παραιτήσεως ο Δ. Χριστόφιας διόρισε τον νομικό Π. Πολυβίου ως μονομελή ερευνητική επιτροπή δεσμευόμενος ότι θα σεβαστεί το πόρισμα της έρευνας. Όταν το πόρισμα κατέληξε σε βαρύτατες ευθύνες του κ. Χριστόφια, ο ίδιος το απέρριψε και το απέδωσε σε κακοβουλία. Τότε ανέθεσε στην αστυνομία νέα έρευνα βάζοντας ως επικεφαλής ανώτερο αξιωματικό, ο οποίος δεν εντόπισε καμία ευθύνη στον Δημήτρη Χριστόφια. Αμέσως μετά ο Δημητρης Χριστόφιας, κάνοντας χρήση του συνταγματικού του δικαιώματος, τον διόρισε υπαρχηγός της Αστυνομίας.

Δίκη και καταδίκες

Η δίκη που ακολούθησε προκάλεσε με την έναρξη της την οργή των συγγενών των θυμάτων, καθώς δεν κάθισε στο εδώλιο ο συνταγματάρχης Γ. Γεωργιάδης, ο οποίος είχε χειριστεί το φορτίο των 96 κοντέινερς. Με απόφαση του Γενικού Εισαγγελέα από κατηγορούμενος μετατράπηκε σε μάρτυρα κατηγορίας, χωρίς να προσφέρει καμία ουσιαστική μαρτυρία αφού το Δικαστήριο τον έκρινε παντελώς αναξιόπιστο. Επίσης ο αντιστράτηγος Πέτρος Τσαλικίδης αν και βρισκόταν στο κατηγορητήριο «δραπέτευσε» από τη Κύπρο και επέστρεψε στην Ελλάδα αρνούμενος να παρουσιαστεί στο Δικαστήριο επικαλούμενος την ιδιότητα του ως αξιωματικού του ελληνικού στρατού που δεν επέτρεπε την δίκη του σε άλλη χώρα. Δικάστηκε το 2016 και καταδικάστηκε σε επτά χρόνια φυλάκιση. Ωστόσο δεν φυλακίστηκε καθώς παρέμεινε ελεύθερος με αναστολή.. Το Δικαστήριο καταδίκασε τον τότε υπουργό άμυνας Κώστα Παπακώστα και τρεις αξιωματικούς της πυροσβεστικής σε ποινές φυλάκισης από τρία έως πέντε χρόνια. Κατά την έφεση αθωώθηκε ο διοικητής της Πυροσβεστικής Α. Νικολάου. Ο Κώστας Παπακώστας άφησε την τελευταία του πνοή ως κατάδικος νοσηλευόμενος υπό φρούρηση στο Γενικό Νοσοκομείο Λευκωσίας.



Ρεύμα από τα κατεχόμενα

Πέραν των απωλειών σε ανθρώπινες ζωές η έκρηξη στο Μαρί έθεσε εκτός λειτουργίας το σύστημα ηλεκτροδότησης των ελευθέρων περιοχών της Κύπρου. Το καλοκαίρι του 2011 σε συνθήκες καύσωνα τα σπίτια και οι επιχειρήσεις έμειναν χωρίς ηλεκτρισμό και γινόταν παροχή λίγες ώρες κάθε μέρα εκ περιτροπής. Η λύση βρέθηκε με την αγορά ηλεκτρισμού από τα κατεχόμενα κάτι που εκτόξευσε τις τιμές στα ύψη με κόστος που το πλήρωσαν οι καταναλωτές όχι μόνο στους λογαριασμούς του ηλεκτρικού ρεύματος αλλά και στα προϊόντα το κόστος των οποίων αυξήθηκε.