Τι γίνεται τελικώς σήμερα με τις εγγυήσεις προϊόντων φωτοβολταϊκών; Τι ρόλο έχουν οι τράπεζες στην αρχική επιλογή των Φ/Β πλαισίων; Πόσο τελικά ευθύνεται ο επενδυτής; Τι κρύβεται πίσω από τη διαφορά της εγγύησης προϊόντος και της εγγύησης απόδοσης;
Ο Θανάσης Σακκάς, Sales Director της Αleo Solar (SEE, MEA, Pacific Asia and Australia), θέτει τον δάκτυλο επί τον τύπον των ήλων και μιλά για το «repowering», έναν όρο που εδραιώθηκε το 2018 στην αγορά φωτοβολταϊκών. Σημειώνεται ότι τουλάχιστον το 80% των Φ/Β κατασκευάζεται στην Ασία και κυρίως στην Κίνα (σ.σ. με αξιόλογα προϊόντα) που είναι κυρίαρχη σήμερα στις διεθνείς αγορές.
Αφορμή για τη φιλοξενία των θέσεών του κ Σακκά –από τον οποίο ζητήσαμε να μας αναπτύξει την άποψή του για τους… γρίφους των εγγυήσεων στα Φ/Β– στάθηκε μια παρέμβασή του στην ημερίδα του ΣΕΦ (Σύνδεσμος Εταιρειών Φωτοβολταϊκών) με τίτλο «Φωτοβολταϊκά 2020: Ο ενεργειακός μετασχηματισμός ξεκίνησε».
Θανάσης Σακκάς: «Αυτό που αποκρύβεται επιμελώς είναι ότι το business plan μιας επένδυσης στα φωτοβολταϊκά θα πρέπει να γίνεται βάσει της εγγύησης προϊόντος και όχι της εγγύησης απόδοσης. Εκεί θα φανεί πραγματικά πόσο ακριβότερο είναι το προϊόν με τη μικρή εγγύηση προϊόντος. Με τη λέξη “repowering”, οι εγκαταστάτες περιγράφουν την κατάσταση κατά την οποία αντικαθιστούν τα Φ/Β πλαίσια του πάρκου τους με καινούργια, λόγω υπερβολικά μειωμένης απόδοσης ή μη λειτουργίας τους. Η συντριπτική πλειοψηφία των επενδυτών που προχώρησε σε “repowering”, παρόλο που είχε την αίσθηση ότι τα Φ/Β του ήταν εντός εγγύησης, αναγκάστηκε να αγοράσει νέα Φ/Β πλαίσια και αυτό για δύο λόγους: Πρώτον διότι η Φ/Β εταιρεία με τα παλαιά πανέλα απλά έκλεισε, δεύτερον διότι η Φ/Β εταιρεία δεν είχε κλείσει αλλά δεν τους αποζημίωσε γιατί είχε λήξη η εγγύηση προϊόντος, χωρίς ωστόσο να έχει λήξει η εγγύηση απόδοσης!».
Βαρύτητα εγγύησης
Σήμερα, «οι περισσότεροι κατασκευαστές Φ/Β πλαισίων επιλέγουν να εγγυηθούν για το προϊόν τους (product guarantee) μόνο 10 ή 12 χρόνια, τη στιγμή που για το ίδιο υλικό εγγυώνται ότι θα αποδίδει για 25 χρόνια. Μπορεί δηλαδή κάποιος να εγγυάται για την απόδοση του Φ/Β του πλαισίου, χωρίς ωστόσο να εγγυάται για το ίδιο το προϊόν; Και γεννάται το ερώτημα, πώς μπορεί να γνωρίζει ο κατασκευαστής του Φ/Β πώς θα παράγει το πλαίσιο του για 25 χρόνια, τη στιγμή που δεν μπορεί να εγγυηθεί για το προϊόν αυτό πάνω από 10-12 χρόνια;».
Ποια είναι η βαρύτητα της εγγύησης απόδοσης στα Φ/Β πλαίσια στην πράξη; Μήπως η εγγύηση απόδοσης λήγει με τη λήξη της εγγύησης προϊόντος; Ποια είναι τελικά η εγγύηση που εξασφαλίζει πραγματικά τον επενδυτή, εάν χρειαστεί να κάνει χρήση της στο μέλλον;
Τα ερωτήματα αυτά «γίνονται εντονότερα, διότι, πλέον, το 48% των προβλημάτων στα Φ/Β πάρκα στην Ευρώπη οφείλεται σε αστοχίες των Φ/Β πλαισίων. Αν το δούμε στην πράξη, τι θα μπορούσε να ευθύνεται; για ένα Φ/Β πλαίσιο το οποίο είτε υπολειτουργεί είτε δεν παράγει καθόλου στο δέκατο τρίτο έτος; Προφανώς ευθύνονται κάποια από τα υλικά του πλαισίου. Για παράδειγμα, αν σε ένα πλαίσιο συμβεί αποκόλληση υλικών (delamination) στο 13ο έτος, τότε αδιαμφισβήτητα το πλαίσιο αυτό είναι τελείως άχρηστο. Παράλληλα είναι αδιαμφισβήτητο πως για την αστοχία αυτή ευθύνονται τα υλικά κατασκευής».
Εξασφάλιση επενδυτών
Πώς εξασφαλίζονται οι επενδυτές στην περίπτωση αυτή;
«Η απάντηση είναι απλή. Αν η μειωμένη παραγωγή ή η μη λειτουργία του πλαισίου οφείλεται σε αστοχία υλικού, τότε δεν μπορεί να υπάρξει καμία απαίτηση από τον επενδυτή. Συνεπώς, δεν δύναται καμία αξίωση για αποζημίωση μετά το πέρας την εγγύησης προϊόντος. Και εδώ γεννάται ένα ακόμα ερώτημα: Υπάρχει αιτία που να μη λειτουργεί το Φ/Β πλαίσιο μετά το πέρας της εγγύησης προϊόντος και να μην οφείλεται στην αστοχία κάποιου υλικού (product guarantee)»; Ξεκάθαρα όχι απαντά ο κ. Σακκάς. «Το πάνελ δεν παράγει όταν κάποια από τα υλικά του έχουν αστοχήσει. Σε εγγυήσεις οίκων παραγωγής Φ/Β, βλέπουμε να συνδέουν την εγγύηση απόδοσης μόνο με την κυψέλη, εξαιρώντας υλικά όπως το γυαλί, το αλουμίνιο, το junction box το EVA, τους κονέντορες κτλ., καθιστώντας με αυτόν τον τρόπο πρακτικά αδύνατη την αξίωση αποζημίωσης για τον ιδιοκτήτη του Φ/Β πλαισίου».
«Η απάντηση είναι απλή. Αν η μειωμένη παραγωγή ή η μη λειτουργία του πλαισίου οφείλεται σε αστοχία υλικού, τότε δεν μπορεί να υπάρξει καμία απαίτηση από τον επενδυτή. Συνεπώς, δεν δύναται καμία αξίωση για αποζημίωση μετά το πέρας την εγγύησης προϊόντος. Και εδώ γεννάται ένα ακόμα ερώτημα: Υπάρχει αιτία που να μη λειτουργεί το Φ/Β πλαίσιο μετά το πέρας της εγγύησης προϊόντος και να μην οφείλεται στην αστοχία κάποιου υλικού (product guarantee)»; Ξεκάθαρα όχι απαντά ο κ. Σακκάς. «Το πάνελ δεν παράγει όταν κάποια από τα υλικά του έχουν αστοχήσει. Σε εγγυήσεις οίκων παραγωγής Φ/Β, βλέπουμε να συνδέουν την εγγύηση απόδοσης μόνο με την κυψέλη, εξαιρώντας υλικά όπως το γυαλί, το αλουμίνιο, το junction box το EVA, τους κονέντορες κτλ., καθιστώντας με αυτόν τον τρόπο πρακτικά αδύνατη την αξίωση αποζημίωσης για τον ιδιοκτήτη του Φ/Β πλαισίου».
Κριτήρια τραπεζών
«Αν θέλει ο επενδυτής να είναι πραγματικά εξασφαλισμένος για 25 χρόνια, θα πρέπει να έχει και εγγύηση προϊόντος 25 χρόνια. Αλλιώς, η εγγύηση που λήγει πρώτη είναι και αυτή που τελικά μετράει! Ξέρουμε ότι το 41% των εγκατεστημένων πάνελ έχει οπτικά προβλήματα, το 30% των εγκατεστημένων πλαισίων υπολειτουργεί και, σύμφωνα με έλεγχο της εταιρείας meteocontrol σε δεκάδες χιλιάδες εγκαταστάσεις στην Ευρώπη, το 80% των έργων υπολειτουργεί».
«Οι τράπεζες από την πλευρά τους δεν βάζουν κάποια ουσιαστικά κριτήρια στην επιλογή των Φ/Β πλαισίων, και αυτό απλούστατα γιατί το δικό τους ρίσκο, επτά έως δέκα χρόνια, όσο δηλαδή διαρκεί η αποπληρωμή του δανείου, είναι εντός εγγύησης προϊόντος. Το κόστος ωστόσο για έναν επενδυτή που θα αναγκαστεί να κάνει “repowering” μετά από κάποια χρόνια, και με τα σημερινά δεδομένα, αντιστοιχεί στο 40%-50% της αρχικής επένδυσης. Ενδεικτικά αν ένας επενδυτής πρέπει να αντικαταστήσει τα Φ/Β σε ένα έργο 500 kW, σήμερα θα πρέπει να πληρώσει από 125.000 € έως 175.000 ευρώ αναλόγως με την επιλογή του εξοπλισμού και βεβαίως το μέγεθος της βλάβης. Αυτήν τη ζημιά, έργα με παλιές ταρίφες, ενδεχομένως να μπορούν να τις “υποστηρίξουν”, λόγω του μεγαλύτερου εσόδου. Τα σημερινά όμως έργα, και με τις τόσο οριακές ταρίφες, δεν έχουν τα περιθώρια λάθους. Στα μικρότερα έργα , η στα έργα αυτοπαραγωγής (net metering) οι επενδυτές πάνε για ποιότητα διότι το βλέπουν με άλλα κριτήρια. Θέλουν συστήματα που να λειτουργούν για 30 plus χρόνια απερίσπαστα . Στις φτηνές λύσεις “κρύβονται” κρυφά κόστη – μια λάθος επιλογή μπορεί να κοστίσει έως και το 80% της αρχικής επένδυσης, αλλοιώνοντας το business plan μετά από κάποια χρόνια. Οι επενδυτές έχουν ασφαλίσει τα πάρκα τους και νομίζουν πως, αν πάθουν κάτι, η ασφάλεια θα τους καλύψει! Οι ασφάλειες είναι κερδοφόροι οργανισμοί. Τελικώς η δυσλειτουργία του εξοπλισμού δεν καλύπτεται».
Η Ευρώπη «δεν έχει βάλει κάποια κριτήρια για την ποιότητα και τις εγγυήσεις. Αντιθέτως σε χώρες, με χαμηλότερο κατά κεφαλήν εισόδημα συγκριτικά με τον μέσο όρο της Ευρώπης, όπως στη Σρι Λάνκα, οι επενδυτές υποχρεώνονται να χρησιμοποιούν Φ/Β πλαίσια με τουλάχιστον 20 χρόνια εγγύηση προϊόντος».
Κλείνουμε με την επισήμανση του Σακκά με το παράδοξο: «Ως μέτρο ποιότητας, οι τράπεζες και οι επενδυτές χρησιμοποιούν τη λίστα TIER Ι δημιούργημα της Bloomberg, η οποία Bloomberg συνιστά να μην την χρησιμοποιούν με πρόσφατη ανακοίνωσή της!».
Κλείνουμε με την επισήμανση του Σακκά με το παράδοξο: «Ως μέτρο ποιότητας, οι τράπεζες και οι επενδυτές χρησιμοποιούν τη λίστα TIER Ι δημιούργημα της Bloomberg, η οποία Bloomberg συνιστά να μην την χρησιμοποιούν με πρόσφατη ανακοίνωσή της!».
Ενεργειακό αποτύπωμα προϊόντων Φ/Β
«Πόσο πράσινη είναι μια επένδυση αν μετά από 10-12 χρόνια χρειαστεί να αλλάξεις το 80% του εξοπλισμού; Πόσο πράσινη είναι τελικώς η ενέργεια από εκείνα τα Φ/Β που έχουν εγγύηση προϊόντος 10-12 χρόνια;».
Αν προσθέσουμε στο περιβαλλοντικό αποτύπωμα και το κόστος μεταφοράς (το 90% την παραγωγής των Φ/Β πλαισίων «ταξιδεύει» από την Ανατολική Ασία), έχουμε όλη την εικόνα του προβλήματος, λέει με έμφαση ο Θανάσης Σακκάς, Sales Director Pacific Asia and Australia της γερμανικής Aleo Solar: «Το ενεργειακό αποτύπωμα εφαρμόζεται ήδη στη Γαλλία για μεγάλα έργα! Είναι μια σωστή πρακτική η οποία πριμοδοτεί τα υλικά που φτιάχνονται με συνθήκες σεβασμού προς το περιβάλλον. Εκεί υπολογίζεται και το πόσο μακριά ή κοντά στον τόπο εγκατάστασης φτιάχνονται τα υλικά. Και φυσικά δεν μιλάμε για δασμούς. Οι δασμοί φρενάρουν! Μιλάμε για σεβασμό στο περιβάλλον. Θα έπρεπε η ΕΕ να εφαρμόσει το περιβαλλοντικό αποτύπωμα σε όλα τα ΦΒ έργα, αλλά και σε όλα τα προϊόντα, είτε βιομηχανικά, π.χ., ΦΒ είτε ακόμα και αγροτικά. Η Ευρώπη στην παρούσα φάση θεωρεί τα ΦΒ ως την πιο πράσινη λύση και, επειδή έχει ως προτεραιότητα την ενεργειακή αυτονομία της, αφήνει κάποιες «εκκρεμότητες» για το μέλλον. Σχετικά με την ανακύκλωση των πάνελ, στην Ευρώπη υπάρχουν φορείς, στην Ελλάδα υπάρχουν αλλά δεν έχουν λειτουργήσει. Τα εργοστάσια χρεώνουν το τέλος ανακύκλωση, όπως προβλέπεται, στους επενδυτές και το αποδίδουν σε ευρωπαϊκούς φορείς ανακύκλωσης, όπως είναι η εταιρεία PV Cycle. Τα περισσότερα εργοστάσια ΦΒ όμως, που πωλούν στην Ευρώπη, δεν χρεώνουν το τέλος ανακύκλωσης –κάποια στιγμή οι επενδυτές το πληρώνουν αναδρομικά–, ένα ακόμα κρυφό κόστος».
του Φίλη Καϊτατζή
Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Παρασκήνιο
.png)
