Μια από τις μεγαλύτερες γιορτές στην πατρίδα μας, το Πάσχα, γιορτάζεται με διαφορετικό τρόπο σε...
κάθε τόπο.
Έθιμα και παραδόσεις που έρχονται από πολύ μακριά, διατηρούνται ή αναβιώνουν σε κάθε πόλη, σε κάθε χωριό και σε κάθε μέρος της Ελλάδας.
Διαβάστε μερικά χαρακτηριστικά έθιμα:
Κυκλάδες
Στην Κύθνο, τo πιο επιβλητικό έθιμο στην Κύθνο είναι αυτό της «Κούνιας». Την Κυριακή του Πάσχα, στην πλατεία του νησιού, στήνεται μία κούνια, στην οποία κουνιούνται αγόρια και κορίτσια ντυμένα με παραδοσιακές στολές. Αυτός ή αυτή που θα κουνήσει κάποιον, δεσμεύεται ενώπιον Θεού και ανθρώπων για γάμο.
Στη Σύρο οι Ορθόδοξοι και οι Καθολικοί γιορτάζουν ταυτόχρονα το Πάσχα. Την Μεγάλη Παρασκευή οι δυο επιτάφιοι συναντώνται στην πλατειά Μιαούλη. Στην Πάρο, κατά την περιφορά του Επιταφίου της Μάρπησσας, γίνονται 15 στάσεις. Σε κάθε στάση παιδιά ντυμένα Ρωμαίοι στρατιώτες ή μαθητές του Χριστού, αναπαριστούν σκηνές από την είσοδο στα Ιεροσόλυμα, την προσευχή στο Όρος των Ελαιών, το Μαρτύριο της Σταύρωσης και την Ανάσταση. Την Ανάσταση αμέτρητα βεγγαλικά φωτίζουν το νησί.
Στη Σίφνο ετοιμάζουν τα παραδοσιακά “πουλιά”, πασχαλινές κουλούρες σε διάφορα σχήματα, ζώων και πουλιών, στολισμένα με κόκκινα αβγά. Στη Σαντορίνη το Σάββατο του Λαζάρου στην πλατεία του χωριού κάνουν ένα μεγάλο σταυρό και τον ντύνουν με δεντρολίβανο γύρω γύρω. Την Ανάσταση βεγγαλικά φωτίζουν το νησί και ιδιαίτερα το Καμάρι.
Στη Σύρο οι Ορθόδοξοι και οι Καθολικοί γιορτάζουν ταυτόχρονα το Πάσχα. Την Μεγάλη Παρασκευή οι δυο επιτάφιοι συναντώνται στην πλατειά Μιαούλη. Στην Πάρο, κατά την περιφορά του Επιταφίου της Μάρπησσας, γίνονται 15 στάσεις. Σε κάθε στάση παιδιά ντυμένα Ρωμαίοι στρατιώτες ή μαθητές του Χριστού, αναπαριστούν σκηνές από την είσοδο στα Ιεροσόλυμα, την προσευχή στο Όρος των Ελαιών, το Μαρτύριο της Σταύρωσης και την Ανάσταση. Την Ανάσταση αμέτρητα βεγγαλικά φωτίζουν το νησί.
Στη Σίφνο ετοιμάζουν τα παραδοσιακά “πουλιά”, πασχαλινές κουλούρες σε διάφορα σχήματα, ζώων και πουλιών, στολισμένα με κόκκινα αβγά. Στη Σαντορίνη το Σάββατο του Λαζάρου στην πλατεία του χωριού κάνουν ένα μεγάλο σταυρό και τον ντύνουν με δεντρολίβανο γύρω γύρω. Την Ανάσταση βεγγαλικά φωτίζουν το νησί και ιδιαίτερα το Καμάρι.
Δωδεκάνησα
Στην Πάτμο, την Κυριακή του Πάσχα, στο ιστορικό Μοναστήρι γίνεται η δεύτερη Ανάσταση κατά την οποία το Ευαγγέλιο διαβάζεται σε επτά γλώσσες και μοιράζονται κόκκινα αυγά από τον ηγούμενο.
Στην Κω, τα παιδιά παίρνουν μεγάλα κλειδιά από εκείνα που είχαν οι παλιές κλειδαριές, δένουν με ένα σχοινί το κλειδί με μπαρούτι και βάζουν το καρφί στην τρύπα του κλειδιού, το βράδυ της Ανάστασης το χτυπούν δυνατά στον τοίχο για να εκπυρσοκροτήσει.
Στη Ρόδο, το Σάββατο του Λαζάρου, τα παιδιά γυρίζουν από πόρτα σε πόρτα και τραγουδούν τον «Λάζαρο», συγκεντρώνοντας χρήματα και αυγά για τους ιερείς.
Στην Κω, τα παιδιά παίρνουν μεγάλα κλειδιά από εκείνα που είχαν οι παλιές κλειδαριές, δένουν με ένα σχοινί το κλειδί με μπαρούτι και βάζουν το καρφί στην τρύπα του κλειδιού, το βράδυ της Ανάστασης το χτυπούν δυνατά στον τοίχο για να εκπυρσοκροτήσει.
Στη Ρόδο, το Σάββατο του Λαζάρου, τα παιδιά γυρίζουν από πόρτα σε πόρτα και τραγουδούν τον «Λάζαρο», συγκεντρώνοντας χρήματα και αυγά για τους ιερείς.
Βόρειο Αιγαίο
Στο Μαραθόκαμπο της Σάμου οι άνθρωποι έχουν βρει από τα πολύ παλιά χρόνια έναν διαφορετικό τρόπο έκφρασης το βράδυ της Ανάστασης. Με εκρήξεις και ομοβροντίες συστηματικά μεθοδευμένες, από τη στιγμή που από τα χείλη του ιερέα ξεπηδά το «Χριστός Ανέστη», ένα ολόκληρο χωριό, δια μέσου των όπλων διατυμπανίζει ειρηνικά το μεγαλείο της θυσίας. Η συνήθεια έχει την καταγωγή της από τους επαναστατικούς χρόνους, επειδή ο Μαραθόκαμπος πρωτοστάτησε στην εξέγερση του 1821. Οι προετοιμασίες για την αναβίωση του εθίμου αρχίζουν από πολύ νωρίς και μπορεί να διαρκέσουν μέχρι και ένα χρόνο. Πολλές από τις οβίδες προέρχονται από τον πόλεμο του 1940 και φυλάσσονται σαν κόρη οφθαλμού όλα αυτά τα χρόνια.
Σε όλη τη Χίο, το Πάσχα γιορτάζεται με ξεχωριστή μεγαλοπρέπεια.. Πλέον χαρακτηριστικό το παλιό τοπικό έθιμο του ρουκετοπόλεμου του Βροντάδου. Μόλις ακουστεί το ‘Χριστός Ανέστη’, ο ουρανός γεμίζει από τις πολύχρωμες τροχιές και τους κρότους των ρουκετών που εκτοξεύονται χαράζοντας τη νύχτα και γεμίζοντας λάμψεις την πόλη.
Σε όλη τη Χίο, το Πάσχα γιορτάζεται με ξεχωριστή μεγαλοπρέπεια.. Πλέον χαρακτηριστικό το παλιό τοπικό έθιμο του ρουκετοπόλεμου του Βροντάδου. Μόλις ακουστεί το ‘Χριστός Ανέστη’, ο ουρανός γεμίζει από τις πολύχρωμες τροχιές και τους κρότους των ρουκετών που εκτοξεύονται χαράζοντας τη νύχτα και γεμίζοντας λάμψεις την πόλη.
Επτάνησα
Στην Κέρκυρα, στις 11 το πρωί του Μ. Σαββάτου ο κόσμος περιμένει την πρώτη Ανάσταση. Όταν τελειώνει η ακολουθία στη Μητρόπολη, χτυπούν οι καμπάνες των εκκλησιών και από τα παράθυρα των σπιτιών πέφτουν κατά χιλιάδες, πήλινα δοχεία (μπότιδες) στους δρόμους, με μεγάλο κρότο.
Στη Ζάκυνθο, στο Ναό του Αγίου Νικολάου των Ξένων, η περιφορά του Επιταφίου, γίνεται τις πρώτες πρωινές ώρες του Μ. Σαββάτου, ενώ με την ανατολή του ηλίου, ο Δεσπότης σηκώνει την Ανάσταση. Με το πρώτο χτύπημα της καμπάνας, ο Δεσπότης αφήνει ελεύθερα άσπρα περιστέρια ενώ από το καμπαναριό πετάνε στο δρόμο πήλινα δοχεία, όπως και όλοι οι κάτοικοι του νησιού από τα παράθυρά τους.
Στη Λευκάδα, το Μ.Σάββατο το πρωί, η Φιλαρμονική παίζει στους δρόμους της πόλης χαρούμενους σκοπούς, ενώ οι νοικοκυρές πετούν και σπάζουν έξω από τα σπίτια τους διάφορα πήλινα αγγεία.
Στη Ζάκυνθο, στο Ναό του Αγίου Νικολάου των Ξένων, η περιφορά του Επιταφίου, γίνεται τις πρώτες πρωινές ώρες του Μ. Σαββάτου, ενώ με την ανατολή του ηλίου, ο Δεσπότης σηκώνει την Ανάσταση. Με το πρώτο χτύπημα της καμπάνας, ο Δεσπότης αφήνει ελεύθερα άσπρα περιστέρια ενώ από το καμπαναριό πετάνε στο δρόμο πήλινα δοχεία, όπως και όλοι οι κάτοικοι του νησιού από τα παράθυρά τους.
Στη Λευκάδα, το Μ.Σάββατο το πρωί, η Φιλαρμονική παίζει στους δρόμους της πόλης χαρούμενους σκοπούς, ενώ οι νοικοκυρές πετούν και σπάζουν έξω από τα σπίτια τους διάφορα πήλινα αγγεία.
Κρήτη
Πριν την ανάσταση, στο χωριό Γκαγκάλων, όλα τα παιδιά του χωριού μαζεύουν ξύλα και οτιδήποτε άλλο μπορεί να καεί και τα αφήνουν στο προαύλιο της εκκλησίας. Την παραμονή της Ανάστασης σχηματίζουν ένα βουνό από τα ξύλα και στην κορυφή έχουν ένα σκιάχτρο με ένα παλιό κουστούμι που υποτίθεται ότι είναι ο Ιούδας και την ώρα που ο παπάς λέει το ΧΡΙΣΤΟΣ ΑΝΕΣΤΗ βάζουν φωτιά και τον καίνε. Η νύχτα γίνεται μέρα από τα πυροτεχνήματα και η καμπάνα του χωριού χτυπά συνεχώς. Ο Άγιος Νικόλαος είναι γεμάτος ενδιαφέροντα όλο το χρόνο. Κάθε Άνοιξη, η δαφνοστόλιστη Κυριακή των Βαΐων, η αναπαράσταση της Σταύρωσης και η Ανάσταση με το περίφημο «Κάψιμο του Ιούδα» στη Λίμνη, μέσα σε μοναδική σε ένταση ατμόσφαιρα, κάνουν το Πάσχα πόλο έλξης για χιλιάδες επισκέπτες
Θεσσαλία
Στο Βόλο, το Σάββατο του Λαζάρου, στα χωριά, τα κοριτσάκια , με καλαθάκια στολισμένα με λουλούδια τραγουδούν το «Λάζαρο». Στη Σκιάθο τηρείται το Αγιονορίτικο Τυπικό, όσον αφορά στις ώρες που γίνονται οι ακολουθίες των Εκκλησιών. Έτσι η βραδινή ακολουθία του Επιταφίου, ξεκινά τα ξημερώματα του Μ. Σαββάτου. Γύρω στις 4 το πρωί βγαίνουν οι Επιτάφιοι για περιφορά. Ο Επιτάφιος κατεβαίνει μέσα από τα γραφικά στενάκια και τα καλντερίμια του νησιού. Όλα τα σπίτια είναι φωταγωγημένα, ενώ στις αυλές τα αναμμένα κεριά και το λιβάνι που καίει, μοσχοβολάει, δημιουργώντας μία ιδιαίτερη ατμόσφαιρα. Φτάνοντας στην εκκλησία των τριών Ιεραρχών, ενώνονται οι πιστοί των δύο εκκλησιών και όλοι μαζί συνεχίζουν την περιφορά σε ολόκληρο το νησί κι επιστρέφουν στις εκκλησίες γύρω από στις 5.30 το πρωί.
Μακεδονία
Στη Θάσο στην Κοινότητα Λιμεναρίων διατηρείται το πανάρχαιο έθιμο «Για βρέξ’ Απρίλη μ’», που γιορτάζεται την Τρίτη του Πάσχα. Συγκροτήματα απ’ όλη την Ελλάδα χορεύουν δημοτικούς χορούς. Από το μοναστήρι του Ξηροπόταμου του Αγίου Όρους, όπου φυλάσσεται ο Τίμιος Σταυρός, μεταφέρεται στο χωριό Πετροκέρασα (Δήμος Καλυβίων). Το χωριό έχει το «ιερό δικαίωμα» μοναδικό στον κόσμο, να φιλοξενεί τον Τίμιο Σταυρό από την Κυριακή των Βαΐων μέχρι την Μ. Δευτέρα το πρωί.
Στην Ιερισσό της Χαλκιδικής έχουν το έθιμο «Του μαύρου νιου τ’ αλώνι», που γιορτάζεται την Τρίτη του Πάσχα. Μετά την επιμνημόσυνη δέηση και την εκφώνηση του πανηγυρικού, οι γεροντότεροι αρχίζουν τον χορό. Σιγά-σιγά πιάνονται όλοι οι κάτοικοι και συχνά ο χορός έχει μήκος τετρακόσια μέτρα.
Στο Λιτόχωρο την Μ.Πέμπτη το βράδυ στολίζονται οι επιτάφιοι που φτιάχνονται από ανύπαντρες κοπέλες, οι οποίες όλη την Σαρακοστή φτιάχνουν λουλούδια από ύφασμα.
Στην Ιερισσό της Χαλκιδικής έχουν το έθιμο «Του μαύρου νιου τ’ αλώνι», που γιορτάζεται την Τρίτη του Πάσχα. Μετά την επιμνημόσυνη δέηση και την εκφώνηση του πανηγυρικού, οι γεροντότεροι αρχίζουν τον χορό. Σιγά-σιγά πιάνονται όλοι οι κάτοικοι και συχνά ο χορός έχει μήκος τετρακόσια μέτρα.
Στο Λιτόχωρο την Μ.Πέμπτη το βράδυ στολίζονται οι επιτάφιοι που φτιάχνονται από ανύπαντρες κοπέλες, οι οποίες όλη την Σαρακοστή φτιάχνουν λουλούδια από ύφασμα.
Θράκη
Στα χωριά της Ορεστιάδας και του Διδυμοτείχου, στη δεύτερη Ανάσταση βγάζουν σε δημοπρασία την εικόνα της αγίας Αναστασίας.
Στις Μέτρες, τα παιδιά φτιάχνουν το ομοίωμα του Ιούδα και το περιφέρουν στα σπίτια, ζητώντας κλαδιά για να τον κάψουν την επομένη στον Επιτάφιο.
Στις Μέτρες, τα παιδιά φτιάχνουν το ομοίωμα του Ιούδα και το περιφέρουν στα σπίτια, ζητώντας κλαδιά για να τον κάψουν την επομένη στον Επιτάφιο.
Ήπειρος
Υπαρχουν πολλά παραδοσιακά πασχαλινά έθιμα, στα χωριά της Ηπείρου όπως είναι ο «Ζαφείρης»,όπου μικρά παιδιά μαζεύουν λουλούδια και τα τοποθετούν γύρω από μια κούκλα και μοιρολογούν το νεκρό «Ζαφείρι». Επίσης χαρακτηριστικά είναι τα κάλαντα του Λαζάρου, που λέγονται από κατοίκους χωριών της Ηπείρου, οι οποίοι, πηγαίνουν από σπίτι σε σπίτι με μια ξύλινη κατασκευή, που είναι στολισμένη με λουλούδια και κουδούνια, και ο σπιτονοικοκύρης τους φιλεύει με αυγά.
Πελοπόννησος
Στην Καλαμάτα, αναβιώνει ο διαγωνισμός των «μπουλουκιών». Οι διαγωνιζόμενοι με παραδοσιακές ενδυμασίες και οπλισμένοι με χαρτονένιους σωλήνες γεμάτους μπαρούτι, επιδίδονται σε σαϊτοπόλεμο, στο γήπεδο του Μεσσηνιακού με τη συμμετοχή πλήθους κόσμου. Δέκα – δεκαπέντε ομάδες (μπουλούκια) από δεκαπέντε – τριάντα άτομα η καθεμιά, ρίχνουν τις σαΐτες σε ανάμνηση του θρύλου πως στον Αγώνα του 1821, σε κάποια μάχη, πιθανώς κατά του Ιμπραήμ, οι Έλληνες χρησιμοποίησαν σαΐτες για να απωθήσουν το οθωμανικό ιππικό. Η νύχτα της ανάστασης στο Λεωνίδιο είναι η νύχτα των αερόστατων. Με το πρώτο «Χριστός Ανέστη» από τις 5 ενορίες της πολιτείας εκατοντάδες αερόστατα πυροδοτούνται και ελευθερώνονται για να ανεβούν με ορμή στην αρχή και νωχελικά στη συνέχεια στον ουρανό.
Στην Τρίπολη το πρωί της Μ. Τετάρτης οι γυναίκες βγαίνουν στα μαγαζιά ν’ αγοράσουν αβγά, τσουρέκια, αρνί. Τη Μ. Πέμπτη τα βάφουν κόκκινα. Το πρώτο αβγό είναι για την Παναγία και το δεύτερο για το Χριστό. Ακόμα, πηγαίνουν κόκκινα αβγά στους φτωχούς, κι ασπρίζουν τα σπίτια τους.
Στην Τρίπολη το πρωί της Μ. Τετάρτης οι γυναίκες βγαίνουν στα μαγαζιά ν’ αγοράσουν αβγά, τσουρέκια, αρνί. Τη Μ. Πέμπτη τα βάφουν κόκκινα. Το πρώτο αβγό είναι για την Παναγία και το δεύτερο για το Χριστό. Ακόμα, πηγαίνουν κόκκινα αβγά στους φτωχούς, κι ασπρίζουν τα σπίτια τους.
Κεντρική Ελλάδα
Στη Ναύπακτο, το βράδυ της Μ. Παρασκευής, ο Επιτάφίος, περνά από το λιμάνι, όπου είναι αναμμένες δάδες ειδικά τοποθετημένες στις τάπες του Κάστρου, γύρω από το λιμάνι. Στο μέσον της εισόδου του λιμανιού οι δάδες σχηματίζουν μεγάλο σταυρό, που φωταγωγεί ολόκληρο το λιμάνι παρουσιάζοντας μία φαντασμαγορική εικόνα. Στη Λιβαδειά, το πιο χαρακτηριστικό έθιμο της πόλης, είναι το γνωστό «Πάσχα της Λιβαδειάς», με τους νέους της πόλης να συμμετέχουν στο έθιμο του «λάκκου». Μετά την Ανάσταση και πριν ξημερώσει οι κάτοικοι ετοιμάζουν την φωτιά. Ένας, κάνοντας το σταυρό του, βάζει φωτιά στο σωρό με τη λαμπάδα της Αναστάσεως.
Στην Αράχωβα, ανήμερα του Πάσχα ξεκινάει η περιφορά της Εικόνας του Αγίου Γεωργίου την οποία συνοδεύουν περί τα 500 άτομα ντυμένα με παραδοσιακές φορεσιές. Στο Αιτωλικό, την Μ. Παρασκευή πολλοί προσκυνητές επισκέπτονται το ναό της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, όπου βρίσκεται ο Επιτάφιος, ιστορικό κειμήλιο του 13ου-14ου αιώνα.
Στην Αράχωβα, ανήμερα του Πάσχα ξεκινάει η περιφορά της Εικόνας του Αγίου Γεωργίου την οποία συνοδεύουν περί τα 500 άτομα ντυμένα με παραδοσιακές φορεσιές. Στο Αιτωλικό, την Μ. Παρασκευή πολλοί προσκυνητές επισκέπτονται το ναό της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, όπου βρίσκεται ο Επιτάφιος, ιστορικό κειμήλιο του 13ου-14ου αιώνα.
Στον Ταξιάρχη της Εύβοιας τη Μεγάλη Πέμπτη μπροστά από την εκκλησία του χωριού, τεράστιοι κορμοί αφού συγκεντρώνονται, καίγονται και η φωτιά κρατά έως αργά το βράδυ της Παρασκευής. Το έθιμο έχει μεταφερθεί από την προηγούμενη πατρίδα των «Ταξιαρχών» το Μουσαρλή της Μικράς Ασίας. Στην Κερασιά αναβιώνει το έθιμο της Αγάπης, όπου την Κυριακή του Πάσχα μετά την εκκλησία οι έχθρες παραμερίζονταν και «τσουγκρίζουν» κόκκινα αυγά. Στη συνέχεια νέοι και νέες χόρευαν έως αργά το βράδυ μπροστά από την εκκλησία. Στην Κερασιά και τους Παπάδες της Εύβοιας, ξεχωρίζει ακόμη το έθιμο της Γκαμήλας
Η Γκαμήλα φτιάχνεται τη δεύτερη μέρα του Πάσχα από νέους του χωριού ως εξής: Κατασκευάζεται ένα ομοίωμα Γκαμήλας από «καραμπάτσι» μουλαριού, ξύλινο σκελετό, ενώ όλο αυτό, ντύνεται με παλιά ρούχα και μέσα μπαίνουν και το κρατούν δύο νέοι. Το ομοίωμα αυτό το σέρνουν και το περιφέρουν σ’ όλο το χωριό από σπίτι σε σπίτι, ενώ ότι μαζεύουν τα πηγαίνουν στην πλατεία του χωριού όπου στήνεται γλέντι.
Η Γκαμήλα φτιάχνεται τη δεύτερη μέρα του Πάσχα από νέους του χωριού ως εξής: Κατασκευάζεται ένα ομοίωμα Γκαμήλας από «καραμπάτσι» μουλαριού, ξύλινο σκελετό, ενώ όλο αυτό, ντύνεται με παλιά ρούχα και μέσα μπαίνουν και το κρατούν δύο νέοι. Το ομοίωμα αυτό το σέρνουν και το περιφέρουν σ’ όλο το χωριό από σπίτι σε σπίτι, ενώ ότι μαζεύουν τα πηγαίνουν στην πλατεία του χωριού όπου στήνεται γλέντι.
.png)
