Το τρίτο πρόσωπο της Αγίας Τριάδας γιορτάζει σήμερα η Εκκλησία, το Άγιο Πνεύμα «το ζωοποιό, το εκ του Πατρός...εκπορευόμενο, το συν Πατρί και Υιώ συμπροσκυνούμενο και συνδοξαζόμενο», κατά το Σύμβολο της Πίστεως.
Η Εκκλησία ως Οργανισμός ιδρύθηκε ουσιαστικά την ημέρα του Αγίου Πνεύματος από το ίδιο το Άγιο Πνεύμα, αφού την ημέρα εκείνη από το λόγο των Αποστόλων πίστεψαν και βαπτίστηκαν 3.000 άνθρωποι. Για πρώτη φορά τόσοι πιστοί προσέρχονται στην Εκκλησία του Θεού, ενώ την ημέρα της Πεντηκοστής οι μαθητές εγκαινίασαν το αποστολικό έργο που τους είχε ανατεθεί εκ Θεού.
Η διδασκαλία περί του Αγίου Πνεύματος κηρύχτηκε από την Εκκλησία από τα αποστολικά ακόμα έτη, αλλά έλαβε οριστική διατύπωση κατά την εποχή της Α’ και και της Β’ Οικουμενικής Συνόδου, όταν και είχαν ανακύψει οι αμφισβητήσεις περί της θεότητας του Αγίου Πνεύματος, από τους πνευματομάχους. Σύμφωνα με την Ορθόδοξη Εκκλησία, μόνον «ο Πατήρ αιτία εστί του Πνεύματος» και όχι και ο Υιός, όπως δογμάτισαν οι Ρωμαιοκαθολικοί με το Φιλιόκβε (Filioque).
Το Άγιο Πνεύμα έχει την αιτιατή αρχή του στον Πατέρα, με διαφορετικό τρόπο απ’ ό,τι ο Υιός. Έτσι ο Υιός γεννάται προαιωνίως από τον Πατέρα, ενώ το Άγιο Πνεύμα εκπορεύεται προαιωνίως από τον Πατέρα. Αυτά αποτελούν και τα λεγόμενα υποστατικά ιδιώματά τους, δηλαδή οι μη κοινές ιδιότητες που έχουν οι υποστάσεις της Τριάδας.
Η εορτή του Αγίου Πνεύματος είναι κινητή. Εορτάζεται πάντοτε ημέρα Δευτέρα, 7 εβδομάδες μετά το Πάσχα. Η ημέρα αυτή είναι αργία για τις δημόσιες υπηρεσίες και πολλούς εργαζόμενους γραφείου...
