Τρεις, και όχι μία, υποθέσεις πλοίων με λαθραία τσιγάρα που διακινούνται μέσω των ελληνικών θαλασσών απασχόλησαν και απασχολούν τις διωκτικές Αρχές το...
τελευταίο διάστημα.
Όλες, για άγνωστο λόγο, πέρασαν «στα ψιλά» των μέσων ενημέρωσης, αν και εξελίχθηκαν σε αστυνομικά θρίλερ, με απώλεια δεκάδων εκατομμυρίων ευρώ από διαφυγόντες δασμούς.
Εκτός από το ουκρανικό αλιευτικό σκάφος «RS 300-097», που παραμένει σε λιμάνι των Χανίων μέχρις ότου ολοκληρωθούν οι έρευνες για την προέλευση και τη νομιμότητα του φορτίου, πάλι στην Κρήτη εντοπίστηκε πριν από λίγο καιρό το φορτηγό πλοίο με σημαία Τανζανίας «Rosetta», ενώ στην Καλαμάτα βρέθηκε το φορτηγό «Mesogeio», με κοντέινερ που περιείχαν αιγυπτιακά τσιγάρα «Cleopatra».
Αυτό δείχνει ότι το Αιγαίο αποτελεί βασικό θαλάσσιο δρόμο για τη διακίνηση λαθραίων και επικίνδυνων προϊόντων καπνού, από τα Βαλκάνια στη Λιβύη και κυρίως στον Λίβανο.
Σύμφωνα με πληροφορίες, η Δίωξη του Λιμενικού, σε συνεργασία με άλλες ευρωπαϊκές υπηρεσίες, παρακολουθεί αυτή την εποχή τρία ύποπτα πλοία, ενώ έχει καταγράψει και άλλα που ενδέχεται να επιχειρήσουν παράνομη διέλευση από την Ελλάδα.
Στο μεταξύ, έντονο πολιτικό χρώμα έχει πάρει η υπόθεση του ουκρανικού αλιευτικού σκάφους, το οποίο βρίσκεται εγκλωβισμένο στην Παλαιόχωρα Χανίων, λόγω του ύποπτου φορτίου τσιγάρων που μετέφερε.
Το ουκρανικό αλιευτικό «RS 300, No 097» εξέπεμψε σήμα κινδύνου στις 21 Νοεμβρίου, μετά από μηχανική βλάβη στα ελληνικά χωρικά ύδατα, νοτίως της Κρήτης, και ενώ ταξίδευε από το Μαυροβούνιο με προορισμό τον Λίβανο.
Στη διάσωση του πληρώματος, δύο μέρες μετά, ενεπλάκη το ρωσικό Πολεμικό Ναυτικό με το αντιτορπιλικό «Αντιναύαρχος Kulakov», το οποίο συμμετείχε στη μόνιμη ναυτική δύναμη της Ρωσίας στη Μεσόγειο. Το γεγονός τότε είχε προκαλέσει αίσθηση, κυρίως λόγω των διεθνών συσχετισμών στην περιοχή και της προβληματικής σχέσης μεταξύ της Ρωσίας και της Ουκρανίας.
Παρ’ όλα αυτά, το αλιευτικό ρυμουλκήθηκε από το ρωσικό αντιτορπιλικό μέχρι το λιμάνι της Παλαιόχωρας, όπου και παραμένει μέχρι σήμερα. Στο αλιευτικό, όπως διαπιστώθηκε, υπήρχαν εκατομμύρια κούτες τσιγάρα, η προέλευση των οποίων φαίνεται πως δεν έχει επιτευχθεί μέχρι σήμερα να ταυτοποιηθεί. Αυτός είναι και ο λόγος που τόσο το σκάφος όσο και το πλήρωμα παραμένουν εδώ και επτά μήνες στο λιμάνι της Παλαιόχωρας, χωρίς να δίνεται νέα άδεια απόπλου.
Το θέμα προκάλεσε έντονη πολιτική αντιπαράθεση μετά από ερώτηση που κατέθεσε στον υπουργό Ναυτιλίας Παναγιώτη Κουρουμπλή και στον υπουργό Οικονομικών Ευκλείδη Τσακαλώτο ο κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος της Δημοκρατικής Συμπαράταξης Ανδρέας Λοβέρδος. Ο βουλευτής ρωτά τον υπουργό Ναυτιλίας για το ποιες ενέργειες έχουν γίνει από τις λιμενικές Αρχές και τον υπουργό Οικονομικών για το ποιων εταιρειών προϊόντα βρέθηκαν στο πλοίο, αν υπάρχουν τσιγάρα της εταιρείας ΣΕΚΑΠ και αν πρόκειται για λαθρεμπόριο.
Σε δηλώσεις του ο Π. Κουρουμπλής τόνισε ότι «το πλοίο ήταν ακυβέρνητο στα διεθνή ύδατα, εγώ δεν το άφησα να φύγει. Το μετέφερα στο λιμάνι και διέταξα να ερευνηθεί το φορτίο του». Είπε, επίσης, ότι ο ίδιος δεν είναι σε θέση να επιβεβαιώσει αν συμμετείχε σε λαθρεμπόριο τσιγάρων και αρμόδιοι γι’ αυτό είναι ο εισαγγελέας Χανίων και το τελωνείο της περιοχής, στους οποίους το υπουργείο και το Λιμενικό παρέπεμψαν την υπόθεση.
Πάντως, για «απόλυτα νόμιμο φορτίο» κάνει λόγο ο καπετάνιος του ουκρανικού πλοίου. «Τα χαρτιά, τόσο του πλοίου όσο και του φορτίου, είναι εντάξει, δεν μας ενημέρωσαν ότι υπάρχει κάποιο πρόβλημα. Ήρθαν, έβγαλαν έξω όλα τα κιβώτια με τα τσιγάρα, τα μέτρησαν για δεύτερη φορά και στη συνέχεια τα τοποθέτησαν ξανά στο αμπάρι, σφραγίζοντας την είσοδο» εξηγεί ο Ουκρανός, ρωσικής καταγωγής, καπετάνιος Μιχαήλ Ντεμεντέγεφ.
Ο ίδιος πάντως δεν δίνει εικόνα για την προέλευση των τσιγάρων και ειδικά για τα ονόματα των εταιρειών που κατασκεύασαν τα πακέτα τα οποία μεταφέρει το πλοίο. «Φορτώσαμε στο λιμάνι Μπαρ του Μαυροβουνίου και είχαμε προορισμό το λιμάνι της Βηρυτού, στον Λίβανο. Το πλοίο υπέστη μηχανική βλάβη και ρυμουλκήθηκε στην Παλαιόχωρα στις 25 Νοεμβρίου και από τότε παραμένουμε εγκλωβισμένοι εδώ», λέει ο ίδιος.
Ένα ιδιαίτερο σημείο που αφορά τη νομιμότητα του πλοίου είναι η μετατροπή του σε εμπορικό, καθώς σε όλες τις έως σήμερα αναφορές καταγράφεται ως «αλιευτικό», γεγονός που δεν συνάδει με τη μεταφορά φορτίου τσιγάρων.
Όπως ισχυρίζεται ο καπετάνιος, μέχρι πρότινος το πλοίο ήταν όντως αλιευτικό, που ψάρευε στη θάλασσα της Αζοφικής (στην κρίσιμη θαλάσσια περιοχή της Κριμαίας, μεταξύ Ουκρανίας και Ρωσίας). Ωστόσο, μετά την ένταση των τελευταίων χρόνων στην περιοχή, το πλοίο μετατράπηκε νόμιμα σε cargo, μετατροπή για την οποία υπάρχουν όλα τα νομιμοποιητικά έγγραφα.
Διαφυγόντα έσοδα εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ για το ελληνικό Δημόσιο προκαλεί, στο μεταξύ, η φετινή έξαρση του λαθρεμπορίου τσιγάρων, που ήδη στο α΄ τετράμηνο της χρονιάς παρουσιάζει αυξητικές τάσεις, αφού φαίνεται να έχουν ατονήσει οι κρατικοί έλεγχοι για την πάταξη του φαινομένου.
Σύμφωνα με τις τελευταίες πληροφορίες, το πρώτο τετράμηνο του 2017 το μερίδιο των παράνομων τσιγάρων ξεπερνά το 31% επί της νόμιμης αγοράς, όταν οι εκτιμήσεις του υπουργείου Οικονομικών μιλούσαν για πάνω από 22% μερίδιο του λαθρεμπορίου τσιγάρου τον Οκτώβριο του 2016 στο σύνολο της αγοράς, ενώ στα τέλη του 2015 είχε περιοριστεί στο 19,8%.
Και όλα αυτά, την ίδια ώρα που το σύνολο των εγχώριων και διεθνών καπνοβιομηχανιών άρχισε μετά το Πάσχα να ενσωματώνει στα πακέτα τσιγάρων τη δεύτερη αύξηση των 0,30 ευρώ ανά πακέτο. Η πρώτη αύξηση των 20 λεπτών έγινε τον περασμένο Νοέμβριο και, όπως πληροφορούμαστε, τα στοιχεία των πωλήσεων είναι απογοητευτικά, καθώς «φούντωσε» το λαθρεμπόριο σε μια εποχή που ο καταναλωτής έφθασε να περιορίζει ακόμη και είδη πρώτης ανάγκης (γάλα, κρέας κ.λπ.).
Τα τσιγάρα αποτελούν πλέον το πιο φορολογημένο προϊόν στη χώρα –ξεπερνώντας ακόμη και τη βενζίνη–, καθώς ο φόρος φθάνει το 90% της λιανικής τιμής, ενώ η φοροδοτική ικανότητα του κλάδου έχει εξαντληθεί.
Η εφαρμογή της 9ης κατά σειρά αύξησης φόρου στα τσιγάρα από το 2010 (η 8η έγινε τον Ιούνιο του 2016 με την αύξηση του ΦΠΑ) θα οδηγήσει στον δρόμο περισσότερες από 60.000 οικογένειες που απασχολούνται στην καπνική αλυσίδα και θα κλείσουν τουλάχιστον 3.000 περίπτερα από τα 6.000 που έχουν απομείνει. Πριν από το 2010, οι περιπτερούχοι διέθεταν11.000 καταστήματα σε ολόκληρη τη χώρα.
«Για κάθε ένα ευρώ που πληρώνει ένας καταναλωτής, τα 90 λεπτά πηγαίνουν στο κράτος (ΕΦΚ και ΦΠΑ) και μόλις 10 λεπτά σε όλη την εφοδιαστική αλυσίδα (καλλιεργητές, μεταποιητές, βιομηχανίες, διανομείς, λιανέμποροι)», αναφέρουν εκπρόσωποι του κλάδου. Σύμφωνα με τον ΣΕΒ, «το 2016, τα εκτιμώμενα έσοδα από καπνικά παραμένουν στα επίπεδα του 2009, παρά την αύξηση των φόρων κατά 11 ποσοστιαίες μονάδες και του κύκλου εργασιών στην αγορά από το 73% στο 84% της μέσης λιανικής τιμής».
Η Ελλάδα έχει την υψηλότερη φορολογία τσιγάρων στην Ευρώπη, χωρίς δυστυχώς να έχει τα μέσα να πατάξει το παράνομο εμπόριο και να προστατεύσει τα δημόσια έσοδα και τη δημόσια υγεία.
Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, κάθε χρόνο το παράνομο εμπόριο τσιγάρων στερεί από τα κράτη-μέλη της ΕΕ περίπου 10 δισ. ευρώ, σύμφωνα με εκτιμήσεις της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Καταπολέμησης της Απάτης (OLAF), και χρηματοδοτεί άλλες μορφές οργανωμένου εγκλήματος και τρομοκρατικές οργανώσεις.
Σύμφωνα με την τελευταία μελέτη της KPMG, το 2015, το παράνομο εμπόριο τσιγάρων στην Ελλάδα ήταν 19,8%, δηλαδή ένα στα πέντε πακέτα τσιγάρων που κυκλοφορούσαν στην αγορά ήταν παράνομα. Για το 2015 μόνο, χάθηκαν από τα κρατικά ταμεία περίπου 640 εκατ. ευρώ λόγω του παράνομου εμπορίου τσιγάρων. Σύμφωνα με την ίδια μελέτη, 6 στα 10 πακέτα από τα παράνομα τσιγάρα είναι τα Illicit Whites ή Φθηνά Λευκά.
Το ρεπορτάζ του Δημήτρη Σταυρόπουλου δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Παρασκήνιο
