Μία φορά άπιστος/η, πάντα άπιστος/η;
Δεν υπάρχει άνθρωπος που να μην τον έχει απασχολήσει το ερώτημα αυτό, ιδίως αν έχει πέσει «θύμα»... της απιστίας.
Ποια είναι όμως η απάντηση που δίνουν οι επιστήμονες;
Δυστυχώς η θέση τους δεν είναι καθόλου αισιόδοξη, αφού εκτιμούν ότι οι άνθρωποι που ρέπουν στο ψέμα και στην απάτη σταδιακά απενοχοποιούν τις πράξεις τους, επομένως είναι σφόδρα πιθανό να τις επαναλάβουν.
Μάλιστα, μελέτη που δημοσιεύεται στην επιθεώρηση Nature Neuroscience υποδεικνύει ότι η κατάσταση αυτή δεν έχει να κάνει αποκλειστικά με ηθικούς φραγμούς αλλά εμπλέκεται στην όλη διαδικασία και ο ίδιος ο εγκέφαλος. Το συμπέρασμα της μελέτης είναι ότι κάθε φορά που κάποιος λέει ψέματα, απατά ή κάνει κάτι άλλο που θεωρείται αντικειμενικά ανάρμοστο νιώθει όλο και λιγότερο ένοχος γι’ αυτό.
«Υπαίτια» για το φαινόμενο αυτό, εκτιμούν οι επιστήμονες, είναι η αμυγδαλή του εγκεφάλου, η περιοχή που είναι υπεύθυνη για την αρνητική απόκριση σε απρεπείς πράξεις. Σύμφωνα με τη μελέτη, κάθε φορά που ένας άνθρωπος λέει ένα ψέμα, η απόκριση της αμυγδαλής γίνεται όλο και πιο ήπια.
«Εικάζουμε ότι η μετριασμένη απόκριση σε επαναλαμβανόμενα περιστατικά ανειλικρίνειας αντανακλά μια άμβλυνση της συναισθηματικής απόκρισης του ατόμου στην απόφαση που οδήγησε σε αυτήν [την ανειλικρίνεια] ή στην αξιολόγηση της απόφασης» αναφέρει η μελέτη.
Όπως αναφέρει ο Νιλ Γκάρετ από το Ινστιτούτο Νευροεπιστήμης Πρίνστον, έναν εκ των συντακτών της μελέτης, παρόμοιοι μηχανισμοί που απευαισθητοποιούν τον εγκέφαλο απέναντι στο ψέμα ισχύουν πιθανότατα και στην περίπτωση της απιστίας. Σύμφωνα με αυτή τη θεωρία, «την πρώτη φορά που απατά κάποιος θα νιώσει άσχημα γι’ αυτό, όμως την επόμενη οι τύψεις θα είναι λίγο λιγότερες και τη μεθεπόμενη ακόμη λιγότερες και ούτω καθεξής» δηλώνει ο Γκάρετ, με αποτέλεσμα να εξελίσσεται κάποιος σε κατά συρροή άπιστο!
Βέβαια, για την κατ’ επανάληψη απιστία συγκεκριμένα ο Γκάρετ διατηρεί ορισμένες επιφυλάξεις σχετικά με την ακριβή αιτία της. Όπως λέει, ένας παράγοντας που αποτρέπει τον άνθρωπο να απατήσει είναι η συναισθηματική του αντίδραση στην απιστία, δηλαδή το πόσο άσχημα νιώθει γι’ αυτό. Τα επαναλαμβανόμενα επεισόδια απιστίας μπορεί πράγματι να προκύπτουν από τη σταδιακή απενοχοποίηση, αλλά δεν αποκλείεται η συναισθηματική αντίδραση να είναι σχεδόν ανύπαρκτη εξαρχής, οπότε στην περίπτωση αυτή δεν χρειάζεται καμία «προσαρμογή» από την πλευρά του εγκεφάλου!
Ποια είναι όμως η απάντηση που δίνουν οι επιστήμονες;
Δυστυχώς η θέση τους δεν είναι καθόλου αισιόδοξη, αφού εκτιμούν ότι οι άνθρωποι που ρέπουν στο ψέμα και στην απάτη σταδιακά απενοχοποιούν τις πράξεις τους, επομένως είναι σφόδρα πιθανό να τις επαναλάβουν.
Μάλιστα, μελέτη που δημοσιεύεται στην επιθεώρηση Nature Neuroscience υποδεικνύει ότι η κατάσταση αυτή δεν έχει να κάνει αποκλειστικά με ηθικούς φραγμούς αλλά εμπλέκεται στην όλη διαδικασία και ο ίδιος ο εγκέφαλος. Το συμπέρασμα της μελέτης είναι ότι κάθε φορά που κάποιος λέει ψέματα, απατά ή κάνει κάτι άλλο που θεωρείται αντικειμενικά ανάρμοστο νιώθει όλο και λιγότερο ένοχος γι’ αυτό.
«Υπαίτια» για το φαινόμενο αυτό, εκτιμούν οι επιστήμονες, είναι η αμυγδαλή του εγκεφάλου, η περιοχή που είναι υπεύθυνη για την αρνητική απόκριση σε απρεπείς πράξεις. Σύμφωνα με τη μελέτη, κάθε φορά που ένας άνθρωπος λέει ένα ψέμα, η απόκριση της αμυγδαλής γίνεται όλο και πιο ήπια.
«Εικάζουμε ότι η μετριασμένη απόκριση σε επαναλαμβανόμενα περιστατικά ανειλικρίνειας αντανακλά μια άμβλυνση της συναισθηματικής απόκρισης του ατόμου στην απόφαση που οδήγησε σε αυτήν [την ανειλικρίνεια] ή στην αξιολόγηση της απόφασης» αναφέρει η μελέτη.
Όπως αναφέρει ο Νιλ Γκάρετ από το Ινστιτούτο Νευροεπιστήμης Πρίνστον, έναν εκ των συντακτών της μελέτης, παρόμοιοι μηχανισμοί που απευαισθητοποιούν τον εγκέφαλο απέναντι στο ψέμα ισχύουν πιθανότατα και στην περίπτωση της απιστίας. Σύμφωνα με αυτή τη θεωρία, «την πρώτη φορά που απατά κάποιος θα νιώσει άσχημα γι’ αυτό, όμως την επόμενη οι τύψεις θα είναι λίγο λιγότερες και τη μεθεπόμενη ακόμη λιγότερες και ούτω καθεξής» δηλώνει ο Γκάρετ, με αποτέλεσμα να εξελίσσεται κάποιος σε κατά συρροή άπιστο!
Βέβαια, για την κατ’ επανάληψη απιστία συγκεκριμένα ο Γκάρετ διατηρεί ορισμένες επιφυλάξεις σχετικά με την ακριβή αιτία της. Όπως λέει, ένας παράγοντας που αποτρέπει τον άνθρωπο να απατήσει είναι η συναισθηματική του αντίδραση στην απιστία, δηλαδή το πόσο άσχημα νιώθει γι’ αυτό. Τα επαναλαμβανόμενα επεισόδια απιστίας μπορεί πράγματι να προκύπτουν από τη σταδιακή απενοχοποίηση, αλλά δεν αποκλείεται η συναισθηματική αντίδραση να είναι σχεδόν ανύπαρκτη εξαρχής, οπότε στην περίπτωση αυτή δεν χρειάζεται καμία «προσαρμογή» από την πλευρά του εγκεφάλου!
