Ραγδαίες πολιτικές εξελίξεις πυροδοτεί η ψηφοφορία για το πρώτο αριστερό Μνημόνιο που ήταν μια οριακή στιγμή για τον ΣΥΡΙΖΑ αλλά και
Οι διαρροές στην κρίσιμη ψηφοφορία ήταν περισσότερες από κάθε άλλη φορά (44 βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ διαφοροποιήθηκαν με 32 «όχι», 11 παρών και μία απουσία) ενισχύοντας την αίσθηση ότι η σημερινή πολιτική κατάσταση δεν μπορεί να συνεχιστεί για πολύ - αργότερα ή συντομότερα, δηλαδή είτε Σεπτέμβριο είτε Νοέμβριο, θα υπάρξει εκτόνωση της παραδοξότητας και των εντάσεων στην κάλπη. Ηδη έγινε γνωστό από το Μέγαρο Μαξίμου ότι την επόμενη εβδομάδα, αφού ολοκληρωθεί η διαπραγμάτευση με τους εταίρους για τη συμφωνία και την πρώτη εκταμίευση, θα ζητηθεί ψήφος εμπιστοσύνης στην κυβέρνηση. Ακόμη και αν αρκετοί ή πολλοί βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ που δεν υπερψήφισαν το Μνημόνιο δώσουν ψήφο εμπιστοσύνης στην κυβέρνηση, απλώς θα συντηρηθεί μια παραδοξότητα που δεν μπορεί όμως να κρατήσει πολύ. Ο άλλος δρόμος είναι ο σχηματισμός κυβέρνησης εθνικής ενότητας για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα, προκειμένου να σταθεροποιηθεί η χώρα, κάτι που σθεναρά επιδιώκουν οι εταίροι και σθεναρά απορρίπτει ο Α. Τσίπρας, ο οποίος βγήκε τραυματισμένος σοβαρά από τη θυελλώδη συνεδρίαση στη Βουλή για το τρίτο Μνημόνιο.
Ο πρωθυπουργός στις συνομιλίες που είχε με τον Ευ. Μεϊμαράκη, τον Στ. Θεοδωράκη και τη Φ. Γεννηματά πριν από την ψηφοφορία τούς είχε ενημερώσει, σύμφωνα με πληροφορίες, ότι αν οι απώλειες ήταν σημαντικές για τον ΣΥΡΙΖΑ στη Βουλή, το επόμενο βήμα θα γίνει με τις εκλογές, παρόλο που ο ίδιος εμφανίστηκε στους πολιτικούς αρχηγούς να μην τις θέλει. Δεν αναφέρθηκε σε συγκεκριμένο αριθμό διαρροών ούτε σε συγκεκριμένη ημερομηνία, αλλά τους άφησε να καταλάβουν ότι συμμερίζεται την άποψή τους πως οι κάλπες μόνο βλάβη θα προκαλέσουν στην οικονομία αλλά ίσως δεν θα μπορέσει να τις αποφύγει. Εξάλλου, η εικόνα στο Κοινοβούλιο πριν από την ψηφοφορία επιβεβαίωσε την εντύπωση ότι ο εσωκομματικός εμφύλιος στον ΣΥΡΙΖΑ έχει τόσο εκτραχυνθεί ώστε με κάποιον τρόπο πρέπει να υπάρξει μια βίαιη κάθαρση.
Τα δύο σενάρια
Η αλήθεια είναι ότι η διάσπαση του ΣΥΡΙΖΑ, οι επόμενες δύσκολες ψηφοφορίες και ο αντίκτυπος των σκληρών μέτρων που θα εφαρμοστούν προσφέρουν σημαντικά επιχειρήματα στον πρωθυπουργό να επιλέξει το δρόμο των εκλογών, ακόμη και στις 13 ή 20 Σεπτεμβρίου, εναλλακτικά αφού ολοκληρωθεί η πρώτη αξιολόγηση του νέου προγράμματος, στις 8, 15 ή 22 Νοεμβρίου, όταν θα έχουν γίνει οι εκλογές στην Πορτογαλία και την Ισπανία, όπως επιθυμούν οι εταίροι.
Η όποια απόφαση του πρωθυπουργού δεν πρόκειται να ανακοινωθεί πριν εκταμιευθεί η δόση με απόφαση του Γιούρογκρουπ και αφού έχουν γίνει οι σχετικές ψηφοφορίες στα εθνικά Κοινοβούλια της ευρωζώνης, όπου αυτό είναι αναγκαίο. Επομένως, ό,τι είναι να γίνει θα γίνει μετά τις 20 Αυγούστου και στη βάση των πολιτικών δεδομένων όπως θα διαμορφώνονται μέρα τη μέρα. Συζητήσεις με την Γερμανίδα καγκελάριο Μέρκελ, με τον Γάλλο πρόεδρο Ολάντ και τον πρόεδρο της Κομισιόν Γιούνκερ φαίνεται πως έχουν ήδη γίνει. Είναι σαφές ότι οι εταίροι θα προτιμούσαν να αποφευχθούν οι εκλογές εδώ τον Σεπτέμβριο, για να έχει αρχίσει η υλοποίηση των μεταρρυθμίσεων, να έχουν εκλεγεί νέες κυβερνήσεις στη Μαδρίτη και τη Λισαβόνα, να έχει ολοκληρωθεί ο πρώτος έλεγχος εφαρμογής του Μνημονίου. Είναι επίσης αυτονόητο ότι οι εταίροι θα ήθελαν να σχηματιστεί μετά τις εκλογές μια κυβέρνηση συνεργασίας, χωρίς τη συμμετοχή των ΑΝ.ΕΛ., με κάποιο ή κάποια από τα κόμματα της φιλευρωπαϊκής αντιπολίτευσης. Αλλά κάθε τέτοιου περιεχομένου πρόβλεψη είναι επισφαλής, από τη στιγμή που αυτή τη στιγμή δεν υπάρχουν ούτε δημοσκοπήσεις που να αποτυπώνουν τις τάσεις της κοινής γνώμης στο νέο πολιτικό σκηνικό που διαμορφώνεται με το τρίτο Μνημόνιο και το κόμμα Λαφαζάνη.
Κυβερνητικοί παράγοντες, πάντως, μιλώντας στον Ελεύθερο Τύπο τα Κυριακής, θεωρούν βέβαιη τη συγκατάθεση των εταίρων στην πραγματοποίηση εκλογών, εφόσον ο πρωθυπουργός τούς εξηγήσει ότι είναι αναγκαίο το ξεκαθάρισμα του πολιτικού τοπίου εδώ προκειμένου να υλοποιηθούν οι δεσμεύσεις που έχουν αναληφθεί από την ελληνική πλευρά.
Το ανακάτεμα της λίστας
Εάν γίνουν εκλογές τον Σεπτέμβριο, το έκτακτο συνέδριο του ΣΥΡΙΖΑ που έχει αναγγελθεί δεν θα πραγματοποιηθεί νωρίτερα, ενώ θα διεξαχθεί εφόσον γίνουν εκλογές τον Νοέμβριο. Η εκτίμηση είναι ότι 40 περίπου βουλευτές θα βρεθούν εκτός ψηφοδελτίων ΣΥΡΙΖΑ και πιθανότατα θα ακολουθήσουν τον Π. Λαφαζάνη στο νέο κόμμα, χωρίς να είναι βέβαιο ότι αυτό θα κάνουν όλοι οι διαφωνούντες. Σε κάθε περίπτωση, η σύνθεση της Κεντρικής Επιτροπής θα αλλάξει άρδην αφού θα αποχωρήσουν οι αντιμνημονιακοί, καθώς αυτή τη στιγμή φαίνεται αδύνατο να επιλέξουν να φτάσουν μέχρι το συνέδριο, όπου θα ηττηθούν βαριά, ενώ αν γίνουν εκλογές Σεπτέμβριο και πάλι θα πρέπει να φύγουν για να οργανώσουν το νέο κόμμα.
Για τις θέσεις που θα αδειάσουν στα ψηφοδέλτια του ΣΥΡΙΖΑ υπάρχει μεγάλο ενδιαφέρον εκτός κομματικών τειχών. Πέρα από πρόσωπα όπως ο υπουργός Γιώργος Κατρούγκαλος, αναμένεται να δούμε πρόσωπα προερχόμενα από το ΠΑΣΟΚ και τη ΔΗΜ.ΑΡ., με το προφίλ της Μιλένας Αποστολάκη, της Μαριλίζας Ξενογιαννακοπούλου ή του Μάρκου Μπόλαρη. Δίαυλοι επικοινωνίας (χωρίς αυτό να σημαίνει συζήτηση για υποψηφιότητες) υπάρχουν ή αναζητούνται και με πρόσωπα-έκπληξη, όπως η Μυρσίνη Ζορμπά και η Ζωρζέτα Λάλη (πρώην συνεργάτις του Χ. Ράιχενμπαχ).
Η ανανέωση των ψηφοδελτίων του ΣΥΡΙΖΑ αναμένεται να δημιουργήσει δυναμική αλλαγών και στις λίστες των άλλων κομμάτων. Στη Ν.Δ. είναι πιο σύνθετα τα πράγματα λόγω του μεταβατικού χαρακτήρα της ηγεσίας Μείμαράκη, όμως για το Ποτάμι και το ΠΑΣΟΚ μπορεί να θεωρηθεί βέβαιη στην πρώτη περίπτωση και εξαιρετικά πιθανή στη δεύτερη περίπτωση η ανανέωση. Ο Στ. Θεοδωράκης εργάζεται ήδη εντατικά για τη διεύρυνση του Ποταμιού και αυτό αναμένεται να σηματοδοτηθεί και με τις λίστες, παρόλο που δεν μπαίνει σε τέτοιου είδους «νταραβέρι», κατά μια έκφραση που ο ίδιος χρησιμοποιεί, δηλαδή «έλα και εξασφαλίζεις έδρα», όπως θα ήθελαν να συμβεί πρώην υπουργοί που τον βολιδοσκοπούν. Για τη Φ. Γεννηματά είναι ζήτημα αυτοσυντήρησης να δημιουργήσει μια Κοινοβουλευτική Ομάδα αποβενιζελοποιημένη, αφού ο προκάτοχός της στην ηγεσία του ΠΑΣΟΚ δεν είναι απλώς πολιτικά παρών, αλλά αναλαμβάνει πρωτοβουλίες ερήμην της και κάποιες φορές σε αντίθεση με τις δικές της αποφάσεις, όπως συνέβη τώρα που ζήτησε να τεθούν όροι για την υπερψήφιση του Μνημονίου, όπως το να γίνει κυβέρνηση εθνικής ενότητας αφού «ζητήσει συγνώμη» ο Α. Τσίπρας. Εξάλλου, εάν δεν γίνουν νωρίς οι εκλογές θα προηγηθεί το ιδρυτικό συνέδριο της Δημοκρατικής Παράταξης στην οποία φιλοδοξεί να ενταχθεί το ΠΑΣΟΚ εφόσον βρεθούν εταίροι. Η ΔΗΜ.ΑΡ., πάντως, υπό τον Θ. Θεοχαρόπουλο βρίσκεται σε παρασκηνιακές συζητήσεις με το Ποτάμι το οποίο φαίνεται πως προτιμά έναντι του ΠΑΣΟΚ.
Διεργασίες επί διεργασιών
Θέμα αλλαγής εκλογικού νόμου δεν τίθεται ενώ απόφαση για εκλογική συνεργασία με τους ΑΝ.ΕΛ. δεν έχει ληφθεί στο Μέγαρο Μαξίμου. Εμπειρες πηγές εκτιμούν ότι κάτι τέτοιο δεν είναι ρεαλιστικό και θα προκαλούσε σοβαρές αντιδράσεις στο εσωτερικό του ΣΥΡΙΖΑ. Σε κάθε περίπτωση η κυβερνητική συνεργασία με τους ΑΝ.ΕΛ. θεωρείται δεδομένη εφόσον εκπροσωπηθούν στην επόμενη Βουλή και αυτό είναι κάτι για το οποίο φαίνεται πως έχει λάβει διαβεβαιώσεις ο Π. Καμμένος από τον Α. Τσίπρα.
Ευρωπαϊκό κόμμα με συμμετοχή Ν.Δ., Ποταμιού ΠΑΣΟΚ δεν πρόκειται να συγκροτηθεί αφού ο Στ. Θεοδωράκης γελά όποτε αντιμετωπίζει ένα τέτοιο κάλεσμα. Αλλά υπάρχουν σοβαρές επιφυλάξεις και μεταξύ στελεχών Ν.Δ., ΠΑΣΟΚ από τη στιγμή που ο Α. Τσίπρας έκανε μνημονιακή στροφή και το κόμμα του πηγαίνει σε διάσπαση με διαιρετική τομή το ευρώ/δραχμή. Αρκετοί αμφισβητούν την ειλικρίνεια του ευρωπαϊσμού του πρωθυπουργού ή και το μεταρρυθμιστικό του προσανατολισμό, όμως σε επίπεδο εντυπώσεων και συμβολισμών είναι πολύ δύσκολο πλέον να τον αντιμετωπίσει κανείς ως αντίπαλο του ευρωπαϊκού μετώπου. Παρ’ όλα αυτά, στην πορεία προς τις κάλπες, το σχετικό σενάριο αναμένεται να ανακινηθεί εκ νέου, με το δήμαρχο Αθηναίων Γ. Καμίνη να ακούγεται σταθερά ως ένα πρόσωπο που, δυνητικά, έχει το βάρος να ηγηθεί μιας τέτοιας προσπάθειας. Φυσικά, ρόλο θα παίξει και η στάση που θα κρατήσουν οι Α. Σαμαράς και Ευ. Βενιζέλος, που καθόλου δεν βρίσκονται σε τροχιά αποδρομής. Κάθε άλλο.
Ενα ερώτημα που δεν έχει αυτονόητη απάντηση είναι πόσα νέα κόμματα θα πάρουν μέρος στις επόμενες εκλογές. Το κόμμα Λαφαζάνη θεωρείται δεδομένο, ενώ έχει δηλώσει σχετική πρόθεση ο πρώην υπουργός Αλέκος Παπαδόπουλος, που, όμως, ακόμη δεν έχει παρουσιάσει τους 40άρηδες που λέει ότι θα αναλάβουν την ευθύνη. Οσο πιο νωρίς γίνουν εκλογές τόσο πιο δύσκολο είναι να δημιουργηθούν νέα πολιτικά εγχειρήματα και γι’ αυτό πολλοί πιστεύουν ότι ο Α. Τσίπρας στην πραγματικότητα βιάζεται για κάλπες, προκειμένου να μην έχει χρόνο να απλωθεί το κόμμα που θα προκύψει μέσα από τα σπλάχνα του ΣΥΡΙΖΑ.
